ພະມະຫາກະສັດໄທ

ພະມະຫາກະສັດໄທ (ໄທ:พระมหากษัตริย์ไทย) (ຄຳເຄົ້າ: ພຣະມະຫາກະສັຕຍ໌ໄທຍ໌) ແມ່ນປະມຸກຂອງປະເທດໄທຕັ້ງແຕ່ອະດີດຈົນຮອດປັດຈຸບັນຕາມລະບອບສົມບູລະນາຍາສິດທິລາດແລະປະຊາທິປະໄຕ

ພະມະຫາກະສັດແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທ พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรไทย
ທຸງປະຈຳພະອິສະລິຍົດ
ຜູ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງຄົນປັດຈຸບັນ​​​ ພະບາດສົມເດັດພະວະຊິຣະເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວ ຕັ້ງແຕ່ 13 ຕຸລາ ຄ.ສ. 2016
ການຮຽກຂານ	ພະບາດສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວ (ທາງການ) ໃຕ້ຝ່າລະອອງທຸລີພະບາດ (ທາງການ) ພະເຈົ້າຢູ່ຫົວ (ບໍ່ທາງການ) ໃນຫຼວງ (ພາສາພູດ)
ສະມາຊິກຂອງ	ລາຊະວົງຈັກກີ
ທີ່ພຳນັກ	ພະລາຊະວັງດຸສິດ
ທີ່ທຳການ	ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ
ຜູ້ແຕ່ງຕັ້ງ	ການສືບລາຊະສັນຕະຕິວົງ
ວາລະ	ຕະຫຼອດພະຊົນຊີບ
ຜູ້ປະເດີມຕຳແໜ່ງ	ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ
ສ້າງຕັ້ງ	ຄ.ສ. 1238
ເວັບໄຊຕ໌	royaloffice

พระราชลัญจกรพระครุฑพ่าห์ ซึ่งเป็นตราแผ่นดินของประเทศไทย เป็นรูปครุฑรำกางกร (แขน) สยายปักษ์ (ปีก) พระราชลัญจกรองค์นี้แสดงถึงรัฐบาลและปวงชนชาวไทย (ในขณะที่พระวิษณุ ผู้ประทับบนหลังครุฑ แสดงถึงพระมหากษัตริย์ไทย).

ເຖິງແມ້ນວ່າພະລາຊະອຳນາດຂອງພະມະຫາກະສັດຈະຫຼຸດລົງລຸນຫຼັງການປະຕິວັດເມື່ອວັນທີ 24 ມິຖຸນາ 1932 ແລະຖືກຈຳກັດໂດຍລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທ ແຕ່ສະຖາບັນພະມະຫາກະສັດກໍຍັງຄົງໄດ້ຮັບຄວາມເຄົາລົບນັບຖືຈາກປະຊາຊົນຊາວໄທສ່ວນໃຫຍ່. ລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກສະຫຍາມ ຄ.ສ. 1932 ກັບທັງລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທທຸກສະບັບວ່າ ພະມະຫາກະສັດ "ຊົງດຳລົງຢູ່ໃນຖານະອັນເປັນທີ່ເຄົາລົບສັກກາລະ ຜູ້ໃດຈະລະເມີດບໍ່ໄດ້". ນອກຈາກນັ້ນ ພະມະຫາກະສັດຍັງຊົງໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງດ້ວຍກົດໝາຍອາຍາ ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ການວິພາກວິຈານພະອົງເປັນຄວາມຜິດຕໍ່ອົງພະມະຫາກະສັດ.

ຕາມລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທ ຄ.ສ. 2007 ອັນເປັນສະບັບປັດຈຸບັນ ພະມະຫາກະສັດຊົງເປັນປະມຸກແຫ່ງລັດ ຊົງໃຊ້ອຳນາດອະທິປະໄຕຜ່ານຄະນະລັດຖະມົນຕີ ລັດຖະສະພາ ແລະສານ ຊົງເປັນຈອມທັບໄທ ພຸດທະມາມະກະ ແລະອັກຄະລະສາສະນູປະຖຳມະພົກ. ມີພະລາຊະອຳນາດສະຖາປະນາແລະພະລາຊະທານເຄື່ອງລາຊະອິສະລິຍາພອນກັບຖານັນດອນສັກ ພະລາຊະທານອະໄພຍະໂທດ ປະກາດສົງຄາມແລະສະຫງົບເສິກ ລວມຕະຫຼອດເຖິງພະລາຊະອຳນາດອື່ນໆ ອັນຈະຊົງໃຊ້ໄດ້ກໍແຕ່ໂດຍຫຼັກເກນ ວິທີການ ແລະເງື່ອນໄຂທີ່ກົດໝາຍກຳໜົດໄວ້ ຍົກເວ້ນພະລາຊະອຳນາດບາງປະການທີ່ຊົງໃຊ້ໄດ້ຕາມພະລາຊະອັດທະຍາໄສ ແມ່ນ ຕັ້ງແລະຖອດອົງຄະມົນຕີກັບບັນດາຂ້າລາຊະການໃນພະອົງ.

ພະມະຫາກະສັດໄທພະອົງປັດຈຸບັນແມ່ນພະບາດສົມເດັດພະປໍຣະມິນມະຫາພູມິພົນອະດຸນຍະເດດ ເປັນພະມະຫາກະສັດລຳດັບທີ 9 ແຫ່ງລາຊະວົງຈັກກີ ແລະເປັນປະມຸກລາຊະວົງຈັກກີ. ມີບ່ອນປະທັບຢ່າງເປັນທາງການແມ່ນພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງບາງກອກ. ສະເຫວີຍລາດຕັ້ງແຕ່ວັນທີ 9 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1946 ແລະເປັນພະມະຫາກະສັດທີ່ຄອງລາດໃນຖານະປະມຸກແຫ່ງລັດທີ່ດົນທີ່ສຸດໃນໂລກ.

ລັດຊະທາຍາດຂອງພະມະຫາກະສັດໄທມີຕຳແໜ່ງເອີ້ນວ່າສະຫຍາມມຸງກຸດລາຊະກຸມານ. ພະອົງປັດຈຸບັນແມ່ນສົມເດັດພຣະບໍຣົມໂອຣະສາທິລາດ ເຈົ້າຟ້າມະຫາວະຊິຣາລົງກອນ ສະຫຍາມມຸງກຸດລາຊະກຸມານ. ການສືບມໍລະດົກຂອງພະມະຫາກະສັດເປັນໄປຕາມກົດມົນເທຍລະບານວ່າດ້ວຍການສືບລາຊະສັນຕິວົງ ຄ.ສ. 1924 ໂດຍມີລັກສະນະເປັນການໂອນຈາກບິດາສູ່ບຸດຕາມຫຼັກບຸກຄົນຫົວປີສະເພາະທີ່ເປັນຊາຍ ແຕ່ລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງລາຊະອານາຈັກສະບັບປັດຈຸບັນເປີດໃຫ້ສະເໜີພະນາມພະລາຊະທິດາຂຶ້ນສືບລາຊະບັນລັງກໍໄດ້ ໃນກໍລະນີທີ່ພະມະຫາກະສັດບໍ່ໄດ້ຊົງຕັ້ງລັດຊະທາຍາດໄວ້

ປະຫວັດ

ກຳເໜິດ

ຮູບແບບການປົກຄອງແບບລາຊາທິປະໄຕຂອງປະເທດໄທໄດ້ພັດທະນາຂຶ້ນມາຕະຫຼອດ 800 ປີ ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງແບບສົມບູລະນາຍາສິດທິລາດໂດຍພະມະຫາກະສັດໄທພະອົງທຳອິດທີ່ຮວບຮວມດິນແດນຈົນເປັນປິກແຜ່ນເປັນອານາຈັກສຸໂຂໄທ ໂດຍມີພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດເປັນປະຖົມກະສັດ ແນວຄິດການປົກຄອງແບບລາຊາທິປະໄຕສະໄໝທຳອິດເລິ່ມຢູ່ບົນພື້ນຖານຂອງສາສະໜາພາມ (ເຊິ່ງຮັບເຂົ້າມາຈາກຈັກກະວັດຂະເໝນ) ແລະຫຼັກຄວາມເຊື່ອແບບພະພຸດທະສາສະໜານິກາຍເຖຣະວາດ ເຊິ່ງແນວຄິດທຳອິດນັ້ນມາຈາກວັນນະກະສັດຂອງສາສະໜາພາມ ເນື່ອງຈາກພະມະຫາກະສັດຈະໄດ້ຮັບອຳນາດມາຈາກອຳນາດທະຫານ ສ່ວນແນວຄິດທີ່ສອງມາຈາກແນວຄິດທຳມະລາຊາຂອງພະພູດທະສາສະໜານິກາຍເຖຣະວາດ ລຸນຫຼັງທີ່ພະພຸດເຂົ້າມາໃນປະເທດໄທໃນຮາວຄິດສະຕະວັດທີ່ 6 ອັນເປັນແນວຄິດທີ່ວ່າພະມະຫາກະສັດຄວນທີ່ຈະປົກຄອງປະຊາຊົນໂດຍທຳ

ສະໄໝກຸງສຸໂຂໄທມີການປົກຄອງແບບພໍ່ປົກຄອງລູກ ພະມະຫາກະສັດຈະມີພະນາມຂຶ້ນຕົ້ນວ່າ "ພໍ່ຂຸນ" ມີຄວາມໄກ້ຊິດລະຫວ່າງກະສັດກັບປະຊາຊົນຫຼາຍ ລຸນຫຼັງລາຊະການພໍ່ຂຸນຮາມຄຳແຫງມະຫາລາດແລ້ວ ພະມະຫາກະສັດສຸໂຂໄທມີພະນາມຂຶ້ນຕົ້ນວ່າ "ພະຍາ" ເພື່ອຍົກຖານະກະສັດໃຫ້ສູງຂຶ້ນ ໃນລາຊະການພະຍາລິໄທ ພະພຸດທະສາສະໜາລັດທິລັງກາວົງ ເຟື່ອງຟູຫຼາຍຈຶງມີແນວຄິດທຳມະລາຊາ ຕາມຄະຕິພຸດຂຶ້ນມາ ເຮັດໃຫ້ພະນາມຂຶ້ນຕົ້ນຂອງພະມະຫາກະສັດຕັ້ງແຕ່ລາຊະການພະຍາາລິໄທຮຽກວ່າ "ພະມະຫາທຳມະລາຊາ" ໃນສະໄໝກຸງສີອະຍຸທະຍາໄດ້ຮັບຄະຕິພາມມາຈາກຂອມຮຽກວ່າ ເທວະລາຊາ ຫຼື ສົມມຸດຕິມາດ ໝາຍເຖິງພະມະຫາກະສັດຊົງເປັນເທບພະມາອະວະຕານເພື່ອປົກປ້ອງມວນມະນຸດ ເຮັດໃຫ້ຊົນຊັ້ນກະສັດມີສິດອຳນາດຫຼາຍທີ່ສຸດໃນອານາຈັກແລະຫ່າງຈາກຊົນຊັ້ນປະຊາຊົນຫຼາຍຂຶ້ນ ຄຳຂຶ້ນຕົ້ນພະນາມຮຽກວ່າ "ສົມເດັດ" ຫຼັງການປ່ຽນແປງການປົກຄອງເປັນລະບອບປະຊາທິປະໄຕ ພະລາຊະອຳນາດດ້ານການປົກຄອງຖືກໂອນມາເປັນຂອງລັດຖະບານພົນລະເຮືອນແລະທະຫານ ພະມະຫາກະສັດຈະຊົງພະລາຊະອຳນາດຜ່ານຝ່າຍນິຕິບັນຍັດ ບໍລິຫານ ແລະຕຸລາການ

ການປ່ຽນແປງ

ໃນເດືອນມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1932 ກຸ່ມນັກສຶກສາເຊິ່ງໄດ້ຮັບການສຶກສາແບບຕາເວັນຕົກແລະນາຍທະຫານເອິ້ນ "ຜູ້ກໍ່ການ" ໄດ້ປະຕິວັດຍຶດອຳນາດແລະຮຽກຮ້ອງໃຫ້ພະບາດສົມເດັດພະປົກເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວພະລາຊະທານລັດຖະທຳມະນູນແກ່ຊາວສະຫຍາມໃນເດືອນທັນວາປີນັ້ນ ພະອົງຊົງພະລາຊະທານລັດຖະທຳມະນູນ ປ່ຽນຮູບແບບການປົກຄອງມາສູ່ລາຊາທິປະໄຕພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນແລ້ວຈາກນັ້ນບົດບາດຂອງພະມະຫາກະສັດກໍເຫຼືອພຽງປະມຸກແຫ່ງລັດເຊິງສັນຢາລັກເທົ່ານັ້ນ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີແລະສະພານິຕິບັນຍັດເປັນຜູ້ໃຊ້ພະລາຊະອຳນາດຂອງພະອົງແທນ

ໃນປີ ຄ.ສ. 1934 ພະບາດສົມເດັດພະປົກເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວຊົງສະຫຼະລາຊະສົມບັດ ຫຼັງຊົງບໍ່ລົງຮອຍກັບລັດຖະບານທີ່ເປັນອຳນາດນິຍົມຫຼາຍຂຶ້ນ ພະອົງຊົງປະທັບໃນສະຫະລາຊະອານາຈັກຈົນສະຫວັນຄົດ ພະບາດສົມເດັດພະປໍຣະເມນມະຫາອານັນທະມະຫິດົນ ພະອັດມະຣາມາທິບໍດິນຊົງສືບລາຊະສັນຕະຕິວົງ ຂະນະພະອົງມີພະຊົນມາຍຸ 10 ພັນສາແລະສະເດັດຢູ່ຕ່າງປະເທດໃນປະເທດສະວິດເຊີແລນ ຈຶງມີການແຕ່ງຕັ້ງສະພາຜູ້ສຳເລັດລາຊະການແທນໃນຊ່ວງນັ້ນ ບົດບາດແລະພະລາຊະອຳນາດຂອງພະມະຫາກະສັດຖືກຍຶດໂດຍລັດຖະບານຟາສຊິສຕ໌ຈອມພົນ ແປກ ພິບູນສົງຄາມຜູ້ນຳສະຫຍາມເຂົ້າກັບຝ່າຍອັກສະລະລະຫວ່າງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງ ເມື່ອສົງຄາມຍຸດຕິຈອມພົນແປກຖືກຖອດອອກແລະພະມະຫາກະສັດສະເດັດກັບປະເທດ ລະຫວ່າງສົງຄາມພະຍາດຫຼາຍພະອົງຂອງພະມະຫາກະສັດເປັນຂະບວນການສະມາຊິກເສລີໄທ ເຂິ່ງຕໍ່ຕ້ານການຍຶດຄອງຂອງຕ່າງຊາດລະຫວ່າງສົງຄາມແລະຊ່ອຍກູ້ຖານະຂອງປະເທດໄທຫຼັງສົງຄາມ

ຫຼັງພະບາດສົມເດັດພະປໍຣະເມນມະຫາອານັນທະມະຫິດົນ ພະອັດມະຣາມາທິບໍດິນສະເດັດສະຫວັນຄົດໃນປີ 1946 ສົມເດັດພະເຈົ້ານ້ອງຍາເທີ ເຈົ້າຟ້າພູມິພົນອະດຸນຍະເດດ ເຊິ່ງຂະນະນັ້ນມີພະຊົນມາຍຸ 19 ພັນສາກາຍເປັນພະມະຫາກະສັດລາຊະການຖັດມາ ປັດຈຸບັນພະອົງເປັນພະມະຫາກະສັດທີ່ຄອງລາດຢູ່ນານທີ່ສຸດຂອງໂລກ ພະອົງມີປະຖົມບໍຣົມລາຊະໂອງການດັງນີ້ "ເຮົາຈະຄອງແຜ່ນດິນໂດຍທັມ ເພື່ອປະໂຍດສຸກແຫ່ງມະຫາຊົນຊາວສະຫຍາມ"

ເລິ່ມເມື່ອປະມານ ຄ.ສ. 2000 ບົດບາດຂອງພະມະຫາກະສັດໄທຖືກນັກວິຊາການ ສື່ ຜູ້ສັງເກດການແລະນັກປະເພນີນິຍົມຄັດຄ້ານຫຼາຍຂຶ້ນ ແລະເມື່ອຜູ້ສົນໃຈນິຍົມທີ່ມີການສຶກສາເລິ່ມສະແດງອອກເຊິ່ງສິດທິຄຳເວົ້າຂອງເຂົາຫຼາຍຄົນຖືວ່າຊຸດກົດໝາຍແລະມາດຕະການກ່ຽວຂ້ອງກັບຄວາມຜິດຕໍ່ອົງພະມະຫາກະສັດໃນປະເທດໄທເຊິ່ງມຸ່ງຄຸ້ມຄອງພະມະຫາກະສັດແລະລາຊະວົງເປັນອຸປະສັກຕໍ່ເສລີພາບການສະແດງອອກ ມີການຈັບກຸມ ການສືບສວນອາຢາແລະຈຳຄຸກຫຼາຍເທື່ອໂດຍອາໄສກົດໝາຍເຫຼົ່ານີ້ ໃນປີ 2005 ພະບາດສົມເດັດພະປໍຣະມິນມະຫາພູມິພົນອະດຸນຍະເດດຊົງມີພະລາຊະດຳຣັດວ່າສາມາດວິຈານພະອົງໄດ້ຫາກສ້າງສັນແລະບໍ່ມີແຮງຈູງໃຈທາງການເມືອງ

ສຳນັກລາຊະເລຂາທິການແລະສະພາອົງຄະມົນຕີໄທສະນັບສະໜຸນພາລະໜ້າທີ່ຂອງພະມະຫາກະສັດໂດຍປຶກສາກັບນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ພະລາຊະວັງແລະພະລາຊະຊັບຂອງພະມະຫາກະສັດມີສຳນັກພະລາຊະວັງແລະສຳນັກງານຊັບສິນສ່ວນພະມະຫາກະສັດເປັນຜູ້ຈັດການຕາມລຳດັບ ໜ່ວຍງານເຫຼົ່ານີ້ບໍ່ຖືເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງລັດຖະບານໄທແລະພະມະຫາກະສັດຊົງແຕ່ງຕັ້ງພະນັກງານທັງໝົດ

ລັດຊະທາຍາດຂອງພະມະຫາກະສັດໄທພະອົງປັດຈຸບັນຄື ສົມເດັດພະບໍຣົມໂອຣະສາທິລາດ ເຈົ້າຟ້າມະຫາວະຊິລາລົງກອນ ສະຫຍາມມຸງກຸດລາຊະກຸມານການສືບລາຊະສັນຕະຕິວົງເປັນໄປຕາມກົດກົດມົນເທຍລະບານວ່າດ້ວຍການສືບລາຊະສັນຕະຕິວົງພະພຸດທະສັກກະຫຼາດ 2467 ການແກ້ໄຂກົດມົນເທຍລະບານວ່າຍັງເປັນພະລາຊະອຳນາດຂອງພະມະຫາກະສັດ

ເບິ່ງເພິ່ມເຕີມ

• ລາຍພະນາມພະມະຫາກະສັດໄທ
• ລຳດັບປະຖົມມະວົງໃນພະບໍຣົມລາຊະວົງຈັກກີ
• ລາຍພະນາມພະພັນລະຍາເຈົ້າໃນພະມະຫາກະສັດໄທ (ສະຫຍາມ)
• ລຳດັບສະກຸນລາຊະວົງໃນລາຊະການປັດຈຸບັນ