ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ

ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ (ໄທ: พระบรมมหาราชวัง, ພຣະບຣມມຫາຣາຊວັງ) ແມ່ນທີ່ປະທັບຢ່າງເປັນທາງການຂອງພະມະຫາກະສັດແຫ່ງລາຊະອານາຈັກໄທໃນສະໄໝກຸງຣັດຕະນະໂກສິນ ຕັ້ງຢູ່ທີ່ແຂວງພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ ເຂດພະນະຄອນ ບາງກອກ ແມ້ປັດຈຸບັນເຈົ້າຊີວິດຈະບໍ່ໄດ້ມາປະທັບທີ່ນີ່ແລ້ວ ແຕ່ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງກົຍັງຄົງຖຶກໃຊ້ງານໃນພະລາຊະພິທີສຳຄັນຕ່າງໆ ຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ ແລະຍັງເປັນບ່ອນທ່ອງທ່ຽວທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມມາກທີ່ສຸດໃນປະເທດໄທ ໂດຍມີຜູ້ເຂົ້າຊົມໃນ ຄ.ສ. 2006 ເຖິງ 8,995,000 ຄົນ

ປະຫວັດ

ເມື່ອພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະຍອດຟ້າຈຸລາໂລກມະຫາລາດປາບດາພິເສກຂຶ້ນເປັນປະຖົມກະສັດແຫ່ງລາຊະວົງຈັກກີ ພະອົງຊົງຍ້າຍລາຊະທານີຈາກກຸງທົນບຸລີມາຍັງຕຳບົນບາງກອກ ຊຶ່ງຕົ້ງຢູ່ບໍລິເວນຝັ່ງຕົງຂ້າມແມ່ນ້ຳເຈົ້າພະຍາ ແລະຊົງພະກະລຸນາໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ສ້າງພະລາຊະວັງຫຼວງຂຶ້ນເພື່ອເປັນສູນກາງການປົກຄອງອານາຈັກ ແລະເປັນທີ່ປະທັບຂອງເຈົ້າຊີວິດທຸກພະອົງໃນລາຊະວົງຈັກກີ ການກໍ່ສ້າງພະລາຊະວັງຫຼວງເລີ່ມພ້ອມກັບການສ້າງພະນະຄອນເມື່ອ ຄ.ສ. 1782 ໂດຍສ້າງຂຶ້ນໃນບໍລິເວນທີ່ເຄຍເປັນທີ່ຢູ່ຂອງພະຍາຣາຊາເສດຖີແລະຊາວຈີນທັ້ງຫຼາຍ ດັງນັ້ນ ພະອົງຈຶງໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ຍ້າຍໄປຢູ່ບ່ອນທີ່ແຫ່ງໃໝ່ຕັ້ງແຕ່ຄອງໃຕ້ວັດສາມປື້ມຈົນເຖິງຄອງເໜືອວັດສາມເພັງ ເລີ່ມດຳເນີນການໃນວັນທີ່ 22 ເມສາ ຫຼັງພະລາຊະພິທີຍົກເສົາເມືອງ 1 ວັນ ແລະເລີ່ມກໍ່ສ້າງພະລາຊະວັງຫຼວງໃນວັນທີ່ 6 ພຶດສະພາ ກ່ອນຈະມີການຊະເຫຼີມພະລາຊະມົນທຽນໃນວັນທີ່ 13 ມິຖຸນາ ແຕ່ຂະໜະນັ້ນພະລາຊະມົນທຽນສ້າງດ້ວຍເຄື່ອງໄມ້ແລະສ້າງເສົາລະນຽດອ້ອມຮອບພະລາຊະວັງ ເພື່ອປະກອບພະລາຊະພິທີປາບດາພິເສກ

ຕໍ່ມາໃນປີ ຄ.ສ. 1783 ພະອົງຈຶງຊົງໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ສ້າງພະລາຊະມົນທຽນ ພະມະຫາປາສາດ ປ່ຽນເສົາລະນຽດຈາກເຄື່ອງໄມ້ເປັນກ່ໍກຳແພງອິດ ສ້າງປະຕູອ້ອມຮອບພະລາຊະວັງ ຕະຫຼອດຈົນສ້າງພະອາຮາມໃນພະລາຊະວັງຫຼວງຄືວັດພຣະສີຣັດຕະນະສາດສະດາຣາມ ເພື່ອປະດິດສະຖານພະພຸດທະມະຫາມະນີຣັດຕະນະປະຕິມາກອນ (ພະແກ້ວມໍລະກົດ) ເມື່ອສ້າງພະລາຊະນິເວດມົນທຽນເປັນການຖາວອນ ແລ້ວໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ມີການພະລາຊະພິທີບໍລົມລາຊາພິເສກເຕັມຕາມແບບແຜນລາຊະປະເພນີອີກຄັ້ງໜຶ່ງໃນປີ ຄ.ສ. 1785

ພະລາຊະວັງຫຼວງໄດ້ມີການກ່ໍສ້າງເພີ່ມເຕີມ ຂະຫຍາຍອານາເຂດ ແລະບູລະນະປະຕິສັງຂອນມສໃນທຸກລາຊະການ ໃນລາຊະສະໄໝພະບາທສົມເດັດພະຈອມເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວ ຊົງພະກະລຸນາໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ສະຖາປະນາສົມເດັດພະເຈົ້ານ້ອງຍາເທີ ເຈົ້າຟ້າອິດສະເຣດຈຸທາມະນີ ກົມຂຸນອິດສະເຣດຣັງສັນ ພະລາຊະອະນຸຊາ ຂຶ້ນເປັນພະບາດສົມເດັດພະປິ່ນເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວ ຈຶງຊົງບັນຍັດໃຫ້ຮຽກພະລາຊະວັງຫຼວງວ່າ "ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ" ນັ້ນຄືຊົງບັນຍັດໃຫ້ໃຊ້ຄຳວ່າ "ບໍລົມ" ສຳຫຼັບຝ່າຍວັງຫຼວງ ແລະ "ບໍວອນ" ສຳຫຼັບຝ່າຍວັງໜ້າ ພະລາຊະວົງບໍວອນສະຖານມົງຄົນ ຫຼື ວັງໜ້າ ຈຶງຮຽກວ່າ "ພະບໍວອນລາຊະວັງ" ເມື່ອພະບາດສົມເດັດພະປິ່ນເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫິວສະເດັດສະຫວັນຄົດແລ້ວ ພະລາຊະວັງຫຼວງກົຍັງຄົງໃຊ້ຄຳວ່າ "ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ" ມາຈົນກະທັ່ງປັດຈຸບັນ

ໃນຊ່ວງປາຍສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງ ເຄື່ອງບິນຈາກຝ່າຍສຳພັນມະມິດເຂົ້າທິ້ງລະເບີດໂຈມຕີບ່ອນອັນເປັນຈຸດຍຸດທະສາດອັນຮວມເຖິງພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ ໂດຍເມື່ອວັນທີ່ 19 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1944 ລູກລະເບີດມາຕົກໃນເຂດພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງຂ້າງໆ ພະພຸດທະຣັດຕະນະສະຖານ ທຳໃຫ້ໂຄງສ້າງຫຼັງຄາໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍ

ປັດຈຸບັນເຈົ້າຊີວິດບໍ່ໄດ້ມາປະທັບທີ່ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງອີກແລ້ວ ເນື່ອງຈາກມີສິ່ງປູກສ້າງຢູ່ຢ່າງແອອັດ ທຳໃຫ້ຊວາງທາງລົມໃນລະດູຮ້ອນ ທີ່ປະທັບໃນພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງຈຶງຮ້ອນຈັດ ທຳໃຫ້ພະມະຫາກະສັດແລະພະບໍລົມວົງສານຸວົງປະຊວນກັນຢູ່ສະເໝອ ພະບາດສົມເດັດພະຈຸລະຈອມເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວຈຶງຊົງພະກະລຸນາໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ຍ້າຍທີ່ປະທັບໄປຢູ່ທາງມິດຕະເວັນອອກສຽງເໜືອຮະຫວ່າງຄອງຜະດຸງກຸງກະເສມກັບຄອງສາມເສນ ຄືພະລາຊະວັງດຸສິດແລະເປັນທີ່ປະທັບຈວບຈົນປັດຈຸບັນ

ເຂດພະລາຊະຖານ

ພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງສາມາດແບ່ງພື້ນທີ່ອອກເປັນບໍລິເວນວັດພະສີຣັດຕະນະສາດສະດາຣາມແລະເຂດພະລາຊະຖານອັນເປັນພື້ນທີ່ສຳຫຼັບເປັນທີ່ປະທັບແລະບໍລິຫານລາຊະການແຜ່ນດິນຂອງເຈົ້າຊີວິດ ໂດຍເຂດພະລາຊະຖານສາມາດແບ່ງອອກເປັນ 3 ສ່ວນ ໄດ້ແກ່

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນໜ້າ

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນໜ້າ ນັບຕັ້ງແຕ່ປະຕູວິເສດໄຊສີເຖິງປະຕູພິມານໄຊສີ (ບໍ່ນັບຮວມວັດພະສີຣັດຕະນະສາດສະດາຣາມ) ຮວມທັ້ງ ບໍລິເວນຮອບນອກກຳແພງຊັ້ນໃນຂອງພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ ແມ່ນທີ່ຕັ້ງຂອງໜ່ວຍລາຊະການຕ່າງໆ ແລະທີ່ທຳການຂອງທະຫານຮັກສາພະລາຊະວັງ ເຊ່ນ ສຳນັກພະລາຊະວັງ ກົມລາຊະເລຂານຸການໃນພະອົງ ເປັນຕົ້ນ

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນກາງ

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນກາງ ເປັນທີ່ປະດິດສະຖານຂອງ ພະທີ່ນັ່ງບຸດສະບົກມາລາະຫາຈັກກະພັດພິມານ ພະທີ່ນັ່ງພຸດຕານການຈະນະສິງຫາດ ໃນພະທີ່ນັ່ງອຳມະຣິນທະຣະວິນິດໄຊ ພະທີ່ນັ່ງຈັກກີມະຫາປາສາດ ແລະພະທີ່ນັ່ງອາພອນພິໂມກປາສາດ

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນການ ນັບຕັ້ງແຕ່ປະຕູພິມານໄຊສີເຖິງປະຕູສະໜາມຣາດຊະກິດ ແມ່ນທີ່ຕັ້ງຂອງປາສາດລາຊະມົນທຽນທັ້ງສະຖາປັດຕະຍະກຳໄທແລະຕະເວັນຕົກ ໃຊ້ປະກອບພະລາຊະພິທີສຳຄັນໆ ເຊ່ນ ພະລາຊະພິທີບໍລົມລາຊາພິເສກ ພະລາຊະພິທີຊັດມົງຄົນ ປະກອບໄປດ້ວຍ

ໝູ່ພະມະຫາມົນທຽນ

ໝູ່ພະມະຫາມົນທຽນ ແມ່ນໝູ່ພະທີ່ນັ່ງທີ່ສ້າງຂຶ້ນໂດຍພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະຍອດຟ້າຈຸລາໂລກມະຫາລາດ ເພື່ອຊົງໃຊ້ເປັນທີ່ປະທັບແລະເປັນພະລາຊະພິທີມົນທົນໃນພະລາຊະພິທີປາບດາພິເສກ ຕັ້ງຢູ່ໃນເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນກາງແລະຊັ້ນໃນ ປັດຈຸບັນໃຊ້ເປັນພະລາຊະພິທີມົນທົນສຳຫຼັບປະກອບພະລາຊະພິທີບໍລົມລາຊາພິເສກແລະພະລາຊະພິທີສຳຄັນອື່ນໆ ໃນເຈົ້າຊີວິດທຸກພະອົງໃນລາຊະວົງຈັກກີສືບເນື່ອງກັນມາ ໂດຍພະທີ່ນັ່ງສຳຄັນຂອງພະມະຫາມົນທຽນ ໄດ້ແກ່ ພະທີ່ນັ່ງຈັກກະພັດພິມານ ພະທີ່ນັ່ງໄພສານທັກສິນ ແລະພະທີ່ນັ່ງອຳມະຣິນທະຣະວິນິດໄສ

ໝູ່ພະທີ່ນັ່ງຈັກກີມະຫາປາສາດ

ໝູ່ພະທີ່ນັ່ງຈັກກີມະຫາປາສາດ ສ້າງຂຶ້ນໃນລາຊະສະໄໝພະບາດສົມເດັດພະຈຸລະຈອມເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວເພື່ອໃຊ້ເປັນສະຖານທີ່ອອກວ່າລາຊະການແລະເປັນທີ່ປະທັບສ່ວນພະອົງ ຕັ້ງຢູ່ໃນເຂດພະລາຊະການຊັ້ນກາງແລະຊັ້ນໃນ ປະກອບດ້ວຍໝູ່ພະທີ່ນັ່ງ 11 ອົງ ປັດຈຸບັນໃນໝູ່ພະທີ່ນັ່ງຈັກກີມະຫາປາສາດຢູ່ໃນສະພາບທີ່ຊຳລຸດຈົນເກີນກວ່າການບູລະນະຈຶງໄດ້ລື້ພະທີ່ນັ່ງລົງຫຼາຍອົງ ຢ່າງໄຮກົຕາມພະບາດສົມເດັດພະມະຫາພູມິພົນອະດຸນຍະເດດມະຫາລາດ ບໍຣົມມະນາດຖະບໍພິດໂປດເກົ້າຯ ໃຫ້ສ້າງຂຶ້ນໃໝ່ບົນສະຖານທີ່ເດີມ ພະທີ່ນັ່ງທີ່ສຳຄັນຂອງໝູ່ພະທີ່ນັ່ງຈັກກີມະຫາປາສາດ ໄດ້ແກ່ ພະທີ່ນັ່ງຈັກກີມະຫາປາສາດ ພະທີ່ນັ່ງມູນລະສະຖານບໍຣົມມະອາດ ພະທີ່ນັ່ງສົມມົດຕິເທວະຣາດອຸບປະບັດ ແລະພະທີ່ນັ່ງບໍຣົມມະຣາດຊະສະຖິດຕະຍະມະໂຫລານ

ໝູ່ພະມະຫາປາສາດ

ໝູ່ພະມະຫາປາສາດ ແມ່ນໝູ່ພະທີ່ນັ່ງທີ່ສ້າງຂຶ້ນໂດຍພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະຍອດຟ້າຈຸລາໂລກມະຫາລາດ ເພື່ອໃຊ້ເປັນສະຖານທີ່ປະກອບພະລາຊະພິທີສຳຄັນແລະເປັນພະລາຊະມົນທຽນທີ່ປະທັບ ຕັ້ງຢູ່ໃນເຂດພະລາຊະການຊັ້ນກາງແລະຊັ້ນໃນ ປັດຈຸບັນໝູ່ພະມະຫາປາສາດໃຊ້ເປັນສະຖານທີ່ປະກອບພະລາຊະພິທີສຳຄັນ ເຊ່ນ ພະລາຊະພິທີຊັດມົງຄົນ ຮວມທັ້ງເປັນສະຖານທີ່ສຳຫຼັບສົງນ້ຳພະບໍລົມສົບແລະປະດິດສະຖານພະບໍລົມສົບຂອງພະບໍລົມວົງຊັ້ນສູງ ພະທີ່ນັ່ງທີ່ສຳຄັນ ໄດ້ແກ່ ພະທີ່ນັ່ງດຸສິດມະຫາປາສາດ ພະທີ່ນັ່ງພິມານຣັດຕະຍາ ພະທີ່ນັ່ງອາພອນພິໂມກປາສາດ ແລະພະທີ່ນັ່ງຣາດຊະກະຣັນຍະສະພາ

ພະທີ່ນັ່ງບໍລິເວນສວນສິວາໄລ

ສວນສິວາໄລ ແມ່ນສວນພາຍໃນພະບໍລົມມະຫາລາຊະວັງ ຕັ້ງຢູ່ທາງດ້ານທິດຕະເວັນອອກ ໃນອະດີດເຄຍເປັນທີ່ຕັ້ງຂອງພະອະພິເນົານິເວດອັນເປັນພະລາຊະມົນທຽນທີ່ປະທັບຂອງພະບາດສົມເດັດພະຈອມເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວຕາບຈົນສະເດັດສະຫວັນຄົດ ແຕ່ພະລາຊະມົນທຽນດັງກ່າວຊຳລຸດຊຸດໂຊມຈົນຍາກຕໍ່ການບູລະນະຊ່ອມແຊມ ດັງນັ້ນ ຈຶງຈຳຕ້ອງລື້ອຖອນໄປເກືອບໝົດສິ້ນໃນລາຊະສະໄໝພະບາດສົມເດັດພະຈຸລະຈອມເກົ້າເຈົ້າຢູ່ຫົວ ປັດຈຸບັນສວນສິວາໄລແລະບໍລິເວນໃກ້ຄຽງມີພະທີ່ນັ່ງທີ່ສຳຄັນຕັ້ງຢູ່ ໄດ້ແກ່ ພະພຸດທະຣັດຕະນະສະຖານ ພະທີ່ນັ່ງມະຫິສອນປາສາດ ພະທີ່ນັ່ງບໍຣົມມະພິມານ ແລະພະທີ່ນັ່ງສິວາໄລມະຫາປາສາດ

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນໃນ

ເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນໃນ ນັບຕັ້ງແຕ່ປະຕູສະໜາມຣາດຊະກິດຈົນເຖິງແຖວເຕົ໊ງທາງທິດໃຕ້ ແມ່ນເຂດສຳຫຼັບຜູ້ຢິງລ້ວນ ຜູ້ຊາຍທີ່ອາຍຸມາກກວ່າ 13 ປີ ຫ້າມເຂົ້າ (ຍົກເວັ້ນອົງເຈົ້າຊີວິດ) ຫາກຈະເຂົ້າຂ້າງໃນຕ້ອງມີໂຂນກຳກັບດູແລ (ໂຂນ ແມ່ນຕຳຫຼວດຢິງທີ່ຄອຍກຳກັບດູແລຄວາມຮຽບຮ້ອຍໃນເຂດພະລາຊະຖານຊັ້ນໃນ) ເປັນທີ່ຕັ້ງຂອງ ພະຕຳໜັກ ຕຳໜັກ ເຮືອນ ຂອງພະມະເຫສີ ພະລາຊະເທວີ ພະຊາຍາ ພະລາຊະທິດາ ເຈົ້າຈອມມານດາ ເຈົ້າຈອມ ຂ້າລາຊະບໍລິພານ ແລະຂ້າລາຊະການຝ່າຍໃນ