ອານາຈັກສຸໂຂໄທ

ອານາຈັກສຸໂຂໄທ (ໄທ: อาณาจักรสุโขทัย)​ ຫຼື ລັດສຸໂຂໄທ (ໄທ: รัฐสุโขทัย)​ ແມ່ນອານາຈັກ ຫຼືລັດໃນອະດີດທີ່ເຄີຍຕັ້ງຢູ່ປະເທດໄທປັດຈຸບັນ. ຕັ້ງຢູ່ເທິງທີ່ທົ່ງພຽງແມ່ນ້ຳຍົມ ແມ່ນຊຸມຊົນບູຮານມາຕັ້ງແຕ່ຍຸກເຫຼັກຕອນປາຍ ຈົນຮອດສະຖາປະນາຂຶ້ນຮາວພຸດທະສະຕະວັດທີ 18 ໃນຖານະສະຖານີການຄ້າຂອງລັດລະໂວ້ ຫຼັງຈາກນັ້ນຮາວປີ 1800 ພໍ່ຂຸນບາງກາງຫາວແລະພໍ່ຂຸນຜາເມືອງໄດ້ຮ່ວມກັນເຮັດການຍຶດອຳນາດຈາກຂອມສະບາດໂຂນລຳພົງ ເຊິ່ງເຮັດການເປັນຜົນສຳເລັດແລະໄດ້ສະຖາປະນາເອກະລາດໃຫ້ສຸໂຂໄທເປັນລັດອິສະຫຼະແລະມີຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຕາມລຳດັບແລະຕື່ມເຖິງສຸດຂີດໃນສະໄໝພໍ່ຂຸນຮາມຄຳແຫງມະຫາລາດ ກ່ອນຈະຄ່ອຍໆ ຕົກຕ່ຳແລະປະສົບປັນຫາພາຍນອກແລະພາຍໃນ ຈົນຕໍ່ມາຖືກຮວມແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງອານາຈັກອະຍຸທະຍາໄປໃນທີ່ສຸດ

ອານາຈັກສຸໂຂໄທ อาณาจักรสุโขทัย អាណាចក្រសុខោទ័យ ເມືອງພະພິສະນຸໂລກສອງແຄວ เมืองพระพิษณุโลกสองแคว
1157–1584
ອານາຈັກສຸໂຂໄທສະໄໝພໍ່ຂຸນຣາມຄຳແຫງມະຫາລາດ
ສະຖານະ	ນະຄອນລັດ (1157–1238) ລາຊະອານາຈັກ (1238–1378) ປະເທດສະລາດຂອງອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ (1378–1438) ລັດຮ່ວມປະມຸກກັບອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ (1438–1468, 1474–1568, 1584) ປະເທດສະລາດຂອງອານາຈັກລ້ານນາ (1468–1474) ລັດຮ່ວມປະມຸກກັບອານາຈັກອະຍຸດທະຍາພາຍໃຕ້ອານາຈັກຕອງອູ (1568–1584)
ເມືອງຫຼວງ	ກຸງສຸໂຂໄທ (ເຖິງ 1430) ພະພິສະນຸໂລກສອງແຄວ (ຕັ້ງແຕ່ 1430)
ພາສາທົ່ວໄປ	ໄທ ຂະແມເໜືອ ຄຳເມືອງ
ສາສະໜາ	ຜີ ເຖຣະວາດ
ການປົກຄອງ	ປິຕຸລາຊາທິປະໄຕ (ເຖິງ 1347) ທຳມະລາຊາ (ຕັ້ງແຕ່ 1347)
ພະຮ່ວງເຈົ້າ
• 1157–1181	ພໍ່ຂຸນສີນາວນຳຖຸມ (ພະອົງທຳອິດ)
• 1238–1270	ພໍ່ຂຸນສີອິນທາທິດ
• 1279–1298	ພໍ່ຂຸນຣາມຄຳແຫງມະຫາລາດ
• 1347–1368	ພະມະຫາທຳມະຣາຊາທີ 1
• 1569–1584	ສົມເດັດພະມະຫາທຳມະຣາຊາທິຣາດ (ພະອົງສຸດທ້າຍ)
ເຈົ້າລາຊະທານີ
• 1488–1491	ພະເຊດຖາທິຣາດ
• 1491–1529	ພະອາທິຕະຍະວົງ
• 1529–1534	ພະໄຊຣາຊາ
• 1548–1568	ສົມເດັດພະມະຫາທຳມະຣາຊາທິຣາດ
• 1572–1584	ພະນະເຣສວນ
ຍຸກປະຫວັດສາດ	ຍຸກກາງ ຍຸກຟື້ນຟູສິນລະປະວິທະຍາ
• ສະຖາປະນາ	1157
• ປະເທດສະລາດຂອງອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ	1378
• ລັດຮ່ວມປະມຸກກັບອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ	1438
• ປະເທດສະລາດຂອງອານາຈັກລ້ານນາ	1468
• ກລັບສູ່ອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ	1474
• ຜະໜວກຮວມກັບອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ	1584
ກ່ອນໜ້າ ຖັດໄປ ອານາຈັກລະໂວ້ ອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ
ປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ	ໄທ ລາວ ມຽນມາ

ແຜນທີ່ອານາຈັກສຸໂຂໄທ

ບ່ອນຕັ້ງແລະອານາເຂດ

ອານາຈັກສຸໂຂໄທ ຕັ້ງຢູ່ເທິງເສ້ນທາງການຄ້າຜ່ານແຫຼມລະຫວ່າງອ່າວເມາະຕະມະ ແລະທີ່ຮາບລຸ່ມແມ່ນ້ຳໂຂງຕອນກາງ ມີອານາເຂດດັ່ງນີ້

1. ທິດເໜືອ ມີເມືອງແພ (ປະຈຸບັນຄືແພ່) ແມ່ນເມືອງປາຍແດນດ້ານເໜືອສຸດ
2. ທິດໃຕ້ ມີເມືອງພະບາງ (ປະຈຸບັນຄືນະຄອນສະຫວັນ) ແມ່ນເມືອງປາຍແດນດ້ານໃຕ້
3. ທິດຕາເວັນຕົກ ມີເມືອງສອດ (ປະຈຸບັນຄືແມ່ສອດ) ແມ່ນເມືອງຊາຍແດນທີ່ຈະຕິດເຂົ້າໄປຍັງອານາຈັກມອນ
4. ທິດຕາເວັນອອກ ມີເມືອງສະຄ້າໄກ້ແມ່ນ້ຳໂຂງໃນພາກອີສານຕອນເໜືອ

ການແຊກແຊງຈາກອະຍຸດທະຍາ

ຫຼັງຈາກພໍ່ຂຸນຮາມຄຳແຫງແລ້ວ ເມືອງຕ່າງ ໆ ເລິ່ມອ່ອນແອລົງເມືອງ ສົ່ງຜົນໃຫ້ໃນລັດຊະການພະຍາເລີໄທ ແລະລັດຊະການພະຍາໄສລືໄທ ຕ້ອງສົ່ງກອງທັບໄປປາບຫຼາຍເທື່ອແຕ່ມັກບໍ່ເປັນຜົນສຳເລັດ ແລະການປາກົດຂຶ້ນຂອງອານາຈັກອະຍຸດທະຍາທາງຕອນໃຕ້ເຊິ່ງກະທົບກະເທືອນສະຖຽນລະພາບຂອງສຸໂຂໄທຈົນໃນທ້າຍທີ່ສຸດກໍຖືກແຊກແຊງຈາກອະຍຸດທະຍາໄປໃນທີ່ສຸດ ໂດຍມີ ພະມະຫາທຳມະລາຊາທີ່ 4 (ບໍລົມປານ) ແມ່ນຜູ້ປົກຄອງໃນຖານະລັດອິສະລະພະອົງສຸດທ້າຍ ໂດຍຂະນະນັ້ນ ດ້ວຍການແຊກແຊງຈາກອະຍຸດທະຍາ ລັດສຸໂຂໄທເຈິ່ງຖືກແບ່ງອອກເປັນ 4 ສ່ວນ ຄື

• ເມືອງສວງສອງແຄວ (ພິສະນຸໂລກ) ອັນເປັນເມືອງເອກ ມີພະມະຫາທຳມະລາຊາທີ່ 4 (ບໍລົມປານ) ແມ່ນຜູ້ປົກຄອງ
• ເມືອງສຸໂຂໄທ ເມືອງຮອງ ມີພະຍາຮາມ ແມ່ນຜູ້ປົກຄອງເມືອງ
• ເມືອງສະລຽງ (ສີສັດຊະນາໄລ) ມີພະຍາສະລຽງ ແມ່ນຜູ້ປົກຄອງເມືອງ
• ເມືອງຊາກັງຮາວ (ກຳແພງເພັດ) ມີພະຍາແສນສອຍດາວ ແມ່ນຜູ້ປົກຄອງເມືອງ