ພະພົມ

ພະພົມ (ສັນສະກິດ: ब्रह्मा ພຣຫມ; ອັງກິດ: Brahma) ເປັນເທບພະເຈົ້າສູງສຸດ (ຕີມູລະຕິ) ໃນຄະຕິຮິນດູ. ເປັນເທບພະເຈົ້າແຫ່ງການສ້າງແລະຄວາມເມດຕາ. ເປັນພະຜູ້ສ້າງໂລກແລະໃຫ້ກໍາເນີດສິ່ງຕ່າງໆ ໃນຈັກກະວານ ແລະໃຫ້ກໍາເນີດຄຳພີພະເວດ. ມີສີ່ພັກ ພະສໍສວມລູກປະຄໍາ ພະຫັດແຕ່ລະເບື້ອງຖືດອກບົວ, ຄຳພີ ແລະໝໍ້ນ້ຳ. ມີພາຫະນະເປັນຫົງຫຼືຫ່ານ. ພະຊາຍາແມ່ນພະສຸລັດວະດີ ເທພີແຫ່ງສິລະປະວິທະຍາການແລະຄວາມຮອບຮູ້.

ພະພົມ
ຈິດຕະກັມ ພະພົມ ສິນລະປະອິນເດຍ.
ເທບພະເຈົ້າ	ຕີມູລະຕິ
ອາວຸດ	ລູກປະຄໍາ ດອກບົວ ຄຳພີ ໝໍ້ນ້ຳ
ພະຊາຍາ	ພະສຸລັດວະດີ
ເທບພາຫະນະ	​ຫົງຫຼືຫ່ານ

ໃນຄຳພີມັດສະຫຍາປຸລານະເລົ່າວ່າ ພະພົມເດີມມີຫ້າພັກ ຍ້ອນພະອົງໃຫ້ຜູ້ຍິງຊື່ ສະຕະຮູບ ເກີດຂຶ້ນມາ. ຄວາມງາມຂອງນາງເຮັດໃຫ້ພະອົງຫຼງໃຫຼ. ເມື່ອນາງໄປທາງໃດ ພະອົງກໍອວ່າຍພະພັກໄປທາງນັ້ນ. ແຕ່ຄັ້ງໜຶ່ງພະອົງດູຖືກພະສິວະ ຈຶ່ງຖືກພະສິວະພິໂລດໃສ່ ແລະໃຊ້ໄຟບັນໄລກັນຈາກພະເນດທີສາມກາງພະນະລາດ ເຜົາພະພັກທີ່ຢູ່ທາງເທິງສຽນຂອງພະພົມ ເທົ້າເຫຼືອພຽງສີ່ພັກ. ແຕ່ອີກຄວາມເຊື່ອໜຶ່ງເລົ່າວ່າ ຍ້ອນພັກທາງເທິງຂອງພະພົມແຈ້ງຫຼາຍ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ສຸລະແລະອະສຸລະທັງຫຼາຍທົນບໍ່ໄດ້. ພະອົງຈຶ່ງຂໍຮ້ອງໃຫ້ພະສິວະຕັດພັກໃຫ້ .

ມີຄວາມເຊື່ອອີກວ່າພະພົມເປັນຜູ້ສ້າງຄົນໃນວັນນະຕ່າງໆ ຈາກອະໄວຍະວະແຕ່ລະສ່ວນ ໄດ້ແກ່ ພາມເກີດຈາກພະໂອດ, ກະສັດເກີດຈາກເອິກ, ແພດເກີດຈາກທ້ອງ ແລະສູດເກີດຈາກຕີນ.

ຕາມມະຕິຂອງພາມນາຈານແຕ່ບູຮານກ່າວເຖິງຕໍາລາພົມມະຊາດ ວ່າມາຈາກພົມ. ຕໍາລາພຸດທະລັກສະນະທີ່ລຶສີແຕ່ງໄວ້ກໍມາຈາກພົມ. ເຫດທີ່ຮູ້ເຫັນເຖິງພຸດທະລັກສະນະໄດ້ ຍ້ອນພົມມີອາຍຸຍືນແລະຮູ້ເຫັນເລື່ອງຕ່າງໆ ຢູ່ຕະຫຼອດ. ເມື່ອພາມໜຸ່ມທ່ຽວຫາບ່ອນຮຽນແລະເຮັດຄວາມໂຄລົບໃນຜູ້ເຖົ້າຢູ່ ພະພົມເຫັນແກ່ຄວາມກູນາ. ພໍພະອົງຊາບເລື່ອງ ຈຶ່ງແປງເພດເປັນລຶສີແລ້ວບອກວິຊາ ທັງເລື່ອງມົນ ໄສຍະເວດ ຕໍາລາພະຍາກອນ ຕໍາລາເບິ່ງລັກສະນະຂອງໝໍດູຕ່າງໆ. ພາມຈຶ່ງຖືວ່າມາຈາກພົມ ແລະຖືກັນວ່າເປັນຂອງສັກສິດອັນຈົບງາມ. ແມ່ນວ່າຄຳພີປິງຄະດາບົດ ຕໍາລາໂຕລົກຈືໂຫລາສາດຈີນ ເຖິງຕະຫຼອດຄຳພີໂຫລາສາດຮຸ່ນຫຼັງໆ ກໍກ່າວວ່າໄດ້ມາແຕ່ລຶສີແລະເທວະບັນດານ. ອາຈານທີ່ຮຽນຮູ້ໄວ້ຕ່າງກໍກ່າວເຖິງສິ່ງມົງຄຸນນີ້ໃນທໍານອງດຽວກັນ.

ນິລຸດຕິສາດ

ຄໍາວ່າ "ພົມ" ໝາຍເຖິງ "ຄວາມຈະເລີນ, ຄວາມກວ້າງຂວາງ, ຄວາມຂະຫຍາຍໂຕ ຫຼືຄວາມເບີກບານ" ດັ່ງນັ້ນຕາມຄະຕິແລະວັດຕະປະຕິບັດຕ່າງໆ ທັງໃນສາສະໜາພາມ-ຮິນດູ ແລະພຸດຈຶ່ງມີຄໍາວ່າ ພົມ ປະກອບຄໍາສັບ ເຊັ່ນ "ພົມມະຈັນ", "ພົມມະບຸດ" ຫຼື "ພົມມະວິຫານ ໔" ເປັນຕົ້ນ.

ສາສະໜາພຸດ

ພະພົມເປັນເທວະດາຊັ້ນສູງກວ່າເທວະດາທົ່ວໄປໃນສະກາມາພະຈອນ ແຕ່ມີການວຽນຫວ້າຍຕາຍເກີດດ້ວຍອໍານາດກິເລດ (ໂລພະ ໂທສະ ໂມຫະ ແຕ່ໃນພົບຊາດກ່ອນຈຸຕິແລະປະຕິສົນທິເປັນພົມມີກຸສົນຫຼາຍ ມີຊານສະມາບັດເປັນອາລົມ ເມື່ອຕາຍຈຶ່ງເກີດຢູ່ສະຫວັນຊັ້ນນີ້). ຢູ່ໃນສະຫວັນທີ່ເອີ້ນວ່າຊັ້ນພົມ (ພົມມະພູມ). ແບ່ງອອກເປັນ ໒ ປະເພດ ແມ່ນ ພົມທີ່ມີຮູບ ເອີ້ນວ່າ "ຮູບປະພົມ" ມີ ໑໖ ຊັ້ນ ແລະພົມທີ່ບໍ່ມີຮູບ ເອີ້ນວ່າ "ອະຮູບປະພົມ" ມີທັງໝົດ ໔ ຊັ້ນ ໂດຍອະຮູບປະພົມຈະສູງກວ່າຮູບປະພົມ. ພະອົງບໍ່ມີເພດ ບໍ່ຕ້ອງກິນອາຫານ ເໝືອນສັດຕະວະໂລກໃນພູມອື່ນ ບໍ່ຕ້ອງຂັບຖ່າຍຍ້ອນເບີກບານອິ່ມເອີບໂດຍມີຊານສະມາບັດເປັນອາຫານ.