ນາຊີເຢຍລະມັນ

ນາຊີເຢຍລະມັນ (ເຢຍລະມັນ: Nationalsozialistisches Deutschland) ບາງຄັ້ງເອີ້ນວ່າ ໄຣຊ໌ທີ່ສາມ (ເຢຍລະມັນ: Drittes Reich) ມີຊື່ຢ່າງເປັນທາງການວ່າ ໄຣຊ໌ເຢຍລະມັນ (ເຢຍລະມັນ: Deutsches Reich) ແມ່ນຊື່ຂອງເຢຍລະມັນຕັ້ງແຕ່ ຄ.ສ. 1933 ເຖິງ ຄ.ສ. 1945 ນາຊີເຢຍລະມັນຖືກມອງວ່າເປັນຜູ້ສືບທອດຂອງຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດ (ຄ.ສ. 800–1806) ແລະຈັກກະວັດເຢຍລະມັນ (ຄ.ສ. 1871–1918)

ໄຣຊ໌ເຢຍລະມັນ (1933–1943) Deutsches Reich ໄຣຊ໌ເຢຍລະມັນໃຫຍ່ (1943–1945) Großdeutsches Reich
1933–1945
ທຸງຊາດ (1935–1945) ເຄື່ອງໝາຍຊາດ (1935–1945)
ເພງຊາດ: ດັດລີດແດດອຍເຊີນ ("ເພງຊາດເຢຍລະມັນ") ຮອດ-ເວດເຊິລ-ລີດ ("ເພງຮອດ ເວດເຊິລ")
ດິນແດນເຢຍລະມັນໃນສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງ (ຄ.ສ. 1942)
ເມືອງຫຼວງ	ເບີລິນ
ການປົກຄອງ	ລັດດຽວ ລະບອບນາຊີ ລັດພັກ​ການ​ເມືອງດຽວ ລະບອບຟາດຊິດພາຍໃຕ້ຜະເດັດການລວມອຳນາດທັ້ງໝົດ
ຍຸກປະຫວັດສາດ	ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງ
• ຍຶດອຳນາດ	30 ມັງກອນ 1933
• ລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ	23 ມີນາ 1933
• ອັນສະລູດ	12 ມີນາ 1938
• ສົງຄາມປະທຸ	1 ກັນຍາ 1939
• ຮິດແລເສຍຊີວິດ	30 ເມສາ 1945
• ແບກແລັງແຕກ	2 ພຶດສະພາ 1945
• ຍອມຈຳນົນ	8 ພຶດສະພາ 1945
• ປະຕິນຍານແບກແລັງ	5 ມິຖຸນາ 1945
ກ່ອນໜ້າ ຖັດໄປ ສາທາລະນະລັດໄວມາຣ໌ ສະຫະພັນທະລັດໂອຕະລີດ ປະເທດເຢຍລະມັນຕາເວັນອອກ ປະເທດເຢຍລະມັນຕາເວັນຕົກ ປະເທດໂອຕະລີດ

ປະທານາທິບໍດີເຢຍລະມັນ ເພົາ ຟອນ ຮິນແດນບູກ ໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງຮິດແລເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີໃນວັນທີ 30 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1933 ທຳໃຫ້ພັກນາຊີເລີ່ມກໍາຈັດຄູ່ແຂ່ງທາງການເມືອງແລະຮວບອໍານາດ ຫຼັງຈາກການເສຍຊີວິດຂອງຮິນແດນບູກໃນວັນທີ 2 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1934 ຮິດແລໄດ້ກາຍເປັນຜູ້ຜະເດັດການຂອງເຢຍລະມັນໂດຍການຮວມອໍານາດແລະຕໍາແຫນ່ງຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີແລະປະທານາທິບໍດີ ໃນວັນທີ 19 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1934 ມີການລົງປະຊາມະຕິທົ່ວປະເທດເພື່ອໃຫ້ຮິດແລເປັນຟືແລ (ຜູ້ນຳ) ຂອງເຢຍລະມັນແຕ່ພຽງຜູ້ດຽວ ໂດຍມີອຳນາດ​ທັງ​ໝົດ​ໃນ​ມື ແລະດຳລັດຂອງຮິດແລເປັນກົດໝາຍສູງສຸດ ລັດຖະບານບໍ່ແມ່ນໜ່ວຍງານທີ່ຮ່ວມມືກັນ ຫາກແຕ່ກະຈັດກະຈາຍແຍ່ງຊິງອຳນາດແລະຄວາມນິຍົມຈາກຮິດແລ ທ່າມກາງພາວະເສດຖະກິດຕົກຕໍ່າຄັ້ງໃຫຍ່ ພວກນາຊີໄດ້ຟື້ນຟູສະຖຽນລະພາບທາງເສດຖະກິດແລະຢຸດຕິການວ່າງງານຂນານໃຫຍ່ ໂດຍລັດຖະບານນຳເງິນໄປທຸ່ມກັບການໃຊ້ຈ່າຍທາງທະຫານແລະເສດຖະກິດແບບຜະສົມ ມີການດຳເນີນການນະໂຍບາຍສາທາລະນະຢ່າງກວ້າງຂວາງ ລວມທັງການກໍ່ສ້າງເອົາໂທບານ ແລະ​ການ​ຟື້ນ​ຟູ​ສະຖຽນ​ລະ​ພາບທາງເສດຖະກິດຊ່ວຍເພີ່ມ​ຄວາມ​ນິຍົມ​ຂອງ​ລະບອບ​ນາ​ຊີ

ການຢຽດເຊື້ອຊາດ (ອັງກິດ: racism) ໂດຍສະເພາະການຕໍ່ຕ້ານຊາວຍິວ ເປັນຫົວໃຈຫຼັກຂອງອຸດົມການຂອງນາຊີເຢຍລະມັນ ໂດຍຖືວ່າປະຊາຊົນເຢຍລະມັນເປັນເຊື້ອສາຍອາລະຍັນທີ່ບໍລິສຸດທີ່ສຸດ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງເປັນຊົນຊາດປົກຄອງ (master race) ການເລືອກປະຕິບັດແລະການຂ້າຊາວຢິວແລະຊາວໂຣມານີ (ຍິບຊີ) ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນຫຼັງຈາກການຍຶດຄອງອຳນາດ ຄ້າຍກັກກັນແຫ່ງແຮກຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1933 ຊາວຢິວແລະຄົນກຸ່ມອື່ນທີ່ບໍ່ເປັນທີ່ຕ້ອງການຖືກຄຸມຂັງ ກຸ່ມຄອມມິວນິດ ສັງຄົມນິຍົມ ແລະພວກເສລີນິຍົມລ້ວນຖືກຂ້າຕາຍ ຄຸມຂັງ ຫຼືຖືກເນລະເທດ ໂບດຄຣິສຕຽນແລະຜູ້ທີ່ຕໍ່ຕ້ານການປົກຄອງຂອງຮິດແລຖືກກົດຂີ່ແລະຜູ້ນໍາຈໍານວນຫຼາຍຂອງພວກເຂົາຖືກຄຸມຂັງ ດ້ານການສຶກສາຈະເນັ້ນໄປທີ່ຊີວະວິທະຍາເຊື້ອຊາດ ນະໂຍບາຍປະຊາກອນ ແລະເສີມຄວາມສາມາດທາງກາຍສໍາ​ລັບຣາດຊະການ​ທະ​ຫານ​ ໂອກາດທາງດ້ານອາຊີບແລະການສຶກສາຂອງສະຕີຖືກລົດ ມີການຈັດນັນທະນາການແລະການທ່ອງທ່ຽວຜ່ານໂຄງການຄວາມແຂງແຮງຜ່ານຄວາມຮື່ນເຮິງ (Strength Through Joy) ມີການໃຊ້ໂອລິມປິກລືດູຮ້ອນ 1936 ເພື່ອນຳສະເໜີນາຊີເຢຍລະມັນໃນເວທີສາກົນ ລັດຖະມົນຕີໂຄສະນາການ ໂຍແຊັບ ເກີບເບິລ ໄດ້ໃຊ້ພາບພະຍົນ ການຊຸມນຸມມວນຊົນ ແລພວາທະສິນຈັບຈິດຮິດແລເພື່ອຄວບຄຸມມະຕິມະຫາຊນຢ່າງໄດ້ຜົນ ລັດຖະບານຄວບຄຸມການສະແດງອອກທາງສິນລະປະ ໂດຍສະໜັບສະໜູນສິນລະປະບາງຮູບແບບ ແຕ່ຂັດຂວາງຫຼືຫ້າມສິນລະປະຮູບແບບອື່ນ

ເລີ່ມຕັ້ງແຕ່ປາຍຄິດທດສະວັດ 1930 ນາຊີເຢຍລະມັນຮຽກຮ້ອງດິນແດນຢ່າງກ້າວຮ້າວມາກຂຶ້ນເລີ່ອຍ ໆ ແລະຂູ່ທຳສົງຄາມຫາກຂ້ອຮຽກຮ້ອງບ່ໄດ້ຮັບການຕອບສະໜອງ ຈົນທີ່ສຸດນາຊີເຂົ້າຍຶດໂອຕະລີດແລະເຊໂກສະໂລວາເກຍເກືອບທັງໝົດໃນປີ 1938 ແລະ 1939 ຈາກນັ້ນຮິດແລທຳສົນທິສັນຍາບ່ຮຸກຮານກັບໂຈເຊັບ ສະຕາລິນ ແລະບຸກລຸກໂປແລນດ໌ໃນວັນທີ່ 1 ກັນຍາ 1939 ເປັນການເປີດສາກສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ສອງໃນທະວີບເອີຣົບ ກະທັ່ງຕົ້ນປີ 1941 ນາຊີເຢຍລະມັນໄດ້ຄວບຄຸມດິນແດນສ່ວນໃຫຍ່ໃນເອີຣົບ ໄຮຊ໌ຄອມມິດຊາຮີອາດ (Reichskommissariat) ເຂົ້າໄປຄວບຄຸມດິນແດນທີ່ນາຊີເຢຍລະມັນຍຶດຄອງ ມີການຈັດຕັ້ງລັດຖະບາລສາມັນໃນສ່ວນທີ່ເຫຼືອຂອງໂປແລນດ໌ ຂະນະດຽວກັນເຢຍລະມັນໄດ້ຍຶດຄອງຊັບພະຍາກອນແລະແຮງງານຈາກດິນແດນນັ້ນ ໆ ໄປຄອບຄອງ

ຫຼັງການຮຸກຮານສະຫະພາບໂຊວຽດໃນປີ 1941 ນາຊີເຢຍລະມັນກໍ່ເລີ່ມເປັນລອງ ແລະພ່າຍແພ້ທາງທະຫານຫຼາຍຄັ້ງໃນປີ 1943 ການທິ້ງລະເບີດທາງອາກາດຕ່ອປະເທດເຢຍລະມັນມາກຂຶ້ນໃນປີ 1944 ແລະຝ່າຍອັກສະຖອຍຈາກເອີຣົບຕາເວັນອອກແລະເອີຣົບໃຕ້ ຫຼັງການບຸກຄອງປະເທດຝະຣັ່ງຂອງຝ່າຍສັມພັນທະມິດ ປະເທດເຢຍລະມັນຖືກໂຊວຽດຈາກຕາເວັນອອກແລະຝ່າຍສັມພັນທະມິດຕາເວັນຕົກພິຊິດແລະຍອມຈຳນົນໃນນຶ່ງປີ ການທີ່ຮິດແລປະຕິເສດຄວາມພ່າຍແພ້ທຳໃຫ້ໂຄງສ້າງພື້ນຖານຂອງເຢຍລະມັນຖືກທຳລາຍລ້າງຂະໜານໃຫຍ່ແລະການເສຍຊີວິດທີ່ມາກຂຶ້ນໃນເດືອນທ້າຍຂອງສົງຄາມ ຝ່າຍສັມພັນທະມິດເລີ່ມໃຊ້ນະໂຍບາຍການຂະຈັດນາຊີແລະນຳຕົວຜູ້ນຳນາຊີທີ່ຮອດຊີວິດມາພິຈາລານາຄະດີອາດຊະຍາກຳສົງຄາມໃນການພິຈາລານາຄະດີເນືອນແບກ (Nuremberg trials) ສ່ວນດິນແດນນາຊີເຢຍລະມັນຖືກຝ່າຍສັມພັນທະມິດຍຶດຄອງຫຼັງສົງຄາມເຊ່ນດຽວກັບຈັກກະວັດຍີ່ປຸ່ນ

ຊື່

ຊື່ຢ່າງເປັນທາງການຂອງລັດແມ່ນ ດອຍເຊີດໄຣຊ໌ ("ໄຣຊ໌ເຢຍລະມັນ") ຕັ້ງແຕ່ປີ 1933 ເຖີງ 1943 ແລະໂກດດອຍເຊິດໄຣຊ໌ ("ໄຣຊ໌ເຢຍລະມັນໃຫຍ່") ຕັ້ງແຕ່ປີ 1943 ເຖີງ 1945 ໃນພາສາອັງກິກມັກແປຄຳວ່າດອຍເຊິດໄຣຊ໌ເປັນຈັກກະວັດເຢຍລະມັນ ເຊິ່ງຄຳວ່າ "ໄຣຊ໌" ນີ້ມີຄວາມໝາຍວ່າ "ແຜ່ນດິນ" ອັນໝາຍເຖີງອານາຈັກຂອງໄກແຊ (Kaiser)

ສ່ວນຄຳວ່າ "ໄຣຊ໌ທີ່ສາມ" ນັ້ນ ພວກນາຊີຮັບມາໃຊ້ເມື່ອແຮກໃນນະວະນິຍາຍປີ 1923 ໂດຍອາທົວ ເມີລແລ ຟັນ ເດນ ບຸກ ເຊິ່ງນັບຈັກກະວັດໂລມັນອັນສັກສິດໃນສະໄໝກາງ (ຄ.ສ. 962–1806) ເປັນໄຣຊ໌ທີ່ໜຶ່ງ ແລະຈັກກະວັດເຢຍລະມັນ (ຄ.ສ. 1871–1918) ເປັນໄຣຊ໌ທີ່ສອງ ປັດຈຸບັນຊາວເຢຍລະມັນຮຽກສະໄໝນີ້ວ່າ ໄຊເດດນາຊິໂຍນນັນໂຊຊີອັນອິດມຸດ ຫຼືຍ່ອເປັນ ເອນເອດ-ໄຊ ("ສະໄໝຊາດສັງຄົມນິຍົມ") ຫຼື ນາຊິໂຍນນັນໂຊຊີອັນອິດທິດແຊ ເກວັນແທຊັບ ("ທໍລະລາດຊາດສັງຄົມນິຍົມ")

ປະຫວັດສາດ

ສະໄໝສາທາລະນະລັດໄວມາຣ໌

ເບິ່ງບົດຄວາມຫຼັກທີ່: ສາທາລະນະລັດໄວມາຣ໌

ເສດຖະກິດເຢຍລະມັນຖົດຖອຍຢ່າງຫຼາຍຫຼັງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ່ໜື່ງ ບາງສ່ວນມາຈາກການຈ່າຍຄ່າປະຕິກຳສົງຄາມທີ່ກຳໜົດພາຍໃຕ້ສົນທິສັນຍາແວກໄຊປີ ຄ.ສ. 1919 ລັດຖະບານພິມເງິນເພື່ອຊຳຮະເງິນແລະຈ່າຍຄືນໜີ້ສົງຄາມຂອງປະເທດ ວິກິດເງິນເຟ້ອເກີນທີ່ຕາມມາທຳໃຫ້ລາຄາສິນຄ້າຈຳເປັນແພງຂຶ້ນຫຼາຍ ເກີດຄວາມວຸ່ນວານທາງເສດຖະກິດແລະຄວາມອຶດຢາກ ເມື່ອລັດຖະບານບໍ່ສາມາດຊຳຮະຄ່າປະຕິກຳໃນເດືອນມັງກອນປີ ຄ.ສ. 1923 ທະຫານຝຣັ່ງຈຶ່ງຍຶດຄອງພື້ນທີ່ອຸດສາຫະກຳຂອງເຢຍລະມັນໃນເຂດຣູຣ໌ ແລະເກີດຄວາມບໍ່ສະຫງັດຂອງປະຊາຊນຕາມມາ

ພັກກຳມະກອນຊາດສັງຄົມນິຍົມເຢຍລະມັນ (ພັກນາຊີ) ທີ່ປ່ຽນມາຈາກພັກກຳມະກອນເຢຍລະມັນຊຶ່ງກໍ່ຕັ້ງໃນປີ ຄ.ສ. 1919 ເປັນພັກການເມືອງຂວາຈັດທີ່ດຳເນີນການໃນສາທາລະນະລັດເຢຍລະມັນຕອນນັ້ນ ນະໂຍບາຍຂອງພັກນາຊີ ຄື ການຂະຈັດສາທາລະນະລັດໄວມາຣ໌ ການປະຕິເສດເງື່ອນໄຂຂອງສົນທິສັນຍາແວກໄຊ ການຕໍ່ຕ້ານຍິວຢ່າງຮຸນແຮງ ແລະການຕໍ່ຕ້ານຄອມມູນິດ ນາຊີສັນຍາວ່າຈະຕັ້ງລັດຖະບານກາງທີ່ເຂັ້ມແຂງ ເພີ່ມເລເບີນສ໌ເຣົາມ໌ (ພື້ນທີ່ອາໄສ) ສຳຫຼັບຊນຊາດເຢຍແມນິກ (Germanic) ການສ້າງຊຸມຊນແຫ່ງເຊື້ອຊາດ ແລະການທຳເຊື້ອຊາດບໍລິສຸດໂດຍປາບປາມຊາວຍິວຢ່າງຮຸນແຮງ ຊາວຍິວທັງປວງຖືກຖອດສິດທິພົນລະເມືອງ ນາຊີສະເໜີການຟື້ນຟູຊາດແລະວັດທະນະທຳໂດຍຍຶດຂະບວນການເຟິລຄິດ

ຕັ້ງແຕ່ປີ ຄ.ສ. 1925 ເຖິງທົດສະວັດ 1930 ລັດຖະບານເຢຍລະມັນປ່ຽນຈາກລະບອບປະຊາທິປະໄຕເປັນລັດຜະເດັດການ ຊາດນິຍົມ ແລະອະນຸລັກນິຍົມພາຍໃຕ້ປະທານາທິບໍດີເພົາ ຟອນ ຮິນແດນບູກ ລັດຖະບຸລຸດເຢຍລະມັນຜູ້ບໍ່ນິຍົມລະບອບປະຊາທິປະໄຕເສລີນິຍົມໃນສາທາະລະນະລັດໄວມາຣ໌ ຜົນການເລືອກຕັ້ງສະຫະພັນທະລັດໃນປີ ຄ.ສ. 1928 ປາກົດພັກນາຊີໄດ້ຄະແນນສຽງຕ່ຳຫຼາຍພຽງ 12 ທີ່ນັ່ງ ເນື່ອງຈາກກະບົດໂຮງເບຍ ເມື່ອຕະຫຼາດຫຼັກຊັບໃນສະຫະລັດຕົກໃນວັນທີ່ 24 ຕຸລາ ຄ.ສ. 1929 ຜົນກະທບໃນເຢຍລະມັນນັ້ນຮ້າຍແຮງຫຼາຍ ຫຼາຍລ້ານຄົນຕົກງານ ແລະທະນາຄານຫຼັກຂອງປະເທດລົ້ມລະລາຍ ຮິດແລແລະພັກນາຊີຕຕຽມຄວ້າໂອກາດຈາກວິກິດນີ້ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜຸນ ຮິດແລສັນຍາຈະສ້າງເສດຖະກິດແລະຈັດຫາງານ ຜູ້ມີສິດທິເລືອກຕັ້ງທັງຫຼາຍເຊື່ອວ່າພັກນາຊີສາມາດແກ້ໄຂປັນຫາໃນຕອນນີ້ໄດ້ ທຳໃຫ້ໃນການເລືອກຕັ້ງສະຫະພັນທະລັດປີ ຄ.ສ. 1932 ພັກນາຊີໄດ້ຄະແນນສຽງຫຼາຍສຸດໃນສະພາໄຣຊສ໌ທາກ 230 ທີ່ນັ່ງ ໂດຍຄິດເປັນ 37.4 %

ການຍຶດອຳນາດຂອງນາຊີ

ເບິ່ງບົດຄວາມຫຼັກທີ່: ມັກແອຣ໌ໄກຟຸງ

ເຖິງພັກນາຊີຈະມີສັດສ່ວນຄະແນນສຽງຂອງຜູ້ມີສິດທິເລືອກຕັ້ງຫຼາຍທີ່ສຸດໃນການເລືອກຕັ້ງສະພາໄຣຊສ໌ທາກສອງຄັ້ງໃນປີ ຄ.ສ. 1932 ແຕ່ກໍບໍ່ຍັງຄອງສຽງຂ້າງມາກ ທຳໃຫ້ຮິດແລສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານຜະສົມອາຍຸສັ້ນຂອງພັກນາຊີແລະພັກປະຊາຊົນແຫ່ງຊາດເຢຍລະມັນ (DNVP) ໃນວັນທີ່ 30 ມັງກອນ ຄ.ສ. 1933 ດ້ວຍແຮງກົດດັນຈາກນັກການເມືອງ ນັກອຸດສາຫະກຳແລະທຸລະກິດ ປະທານາທິບໍດີຮິນແດນບູກຈຶ່ງແຕ່ງຕັ້ງຮິດແລແມ່ນນາຍົກລັດຖະມົນຕີເຢຍລະມັນ ຊຶ່ງເຫດການນີ້ເອີ້ນກັນວ່າ "ມັກແອຣ໌ໄກຟຸງ" (ການຍຶດອຳນາດ) ໃນອີກຫຼາຍເດືອນຕໍ່ມາ ພັກນາຊີໃຊ້ກະບວນການທີ່ເອີ້ມວ່າ "ໄກລຊ໌ຊັລທຸງ" (ການປະສານງານ) ເພື່ອນຳທຸກແງ່ມຸມຊີວິດມາຢູ່ພາຍໃຕ້ພັກຢ່າງຮວດເຮັວ ອົງການພົນລະເລືອນທຸກແຫ່ງ ຮວມທັງກຸ່ມກະເສດຕະກຳ ອົງການອາສາສະໝັກແລະສະໂມສອນກີລາ ມີການປ່ຽນຕົວຜູ້ນຳແມ່ນຝ່າຍສະໜັບສະໜຸນຫຼືສະມາຊິກພັກນາຊີ ໃນເດືອນມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1933 ອົງການທີ່ຍັງບໍ່ຖືກຄວບຄຸມໂດຍພັກນາຊີມີແຄ່ກອງທັບກັບແລະສາດສະນະຈັກເທົ່ານັ້ນ

ເຫດເພີງໄໝ້ໄຣຊສ໌ທາກ

ຄືນວັນທີ່ 27 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1933 ສະພາໄຮຊສ໌ທາກຖືກວາງເພີງ ໂດຍມາຣີນຶສ ຟັນ ເດີລຶບເບີ ຊາວເນເທີແລນດ໌ຫົວຄອມມູນິດ ຖືກກ່າວຫາວ່າວາງເພີງ ພັກນາຊີອ້າງວ່າເຫດການນີ້ແມ່ນສັນຍາຂອງການກະບົດຂອງຄອມມູນິດ ທຳໃຫ້ເກີດການປາບປາມຄອມມູນິດຢ່າງຮຸນແຮງໂດຍໜ່ວຍຊະຕວມອັບໄທລຸງ (SA) ທົ່ວປະເທດ ແລະສະມາຊິກພັກຄອມມູນິດແຫ່ງເຢຍລະມັນສີ່ພັນຄົນຖືກຈັບ ກິດສະດີກາເພີງໄໝ້ໄຣຊສ໌ທາກທີ່ກຳໜົດເມື່ອວັນທີ່ 28 ກຸມພາ ຄ.ສ. 1933 ເພີກຖອນເສລີພາບພົນລະເມືອງສ່ວນໃຫຍ່ຂອງເຢຍລະມັນເພື່ອປາບປາມຄູ່ແຂ່ງທາງການເມືອງ ຮວມເຖິງສິດທິໃນການຊຸມນຸມແລະເສລີພາບສື່ ກິດສະດີກາດັງກ່າວຍັງໃຫ້ຕຳຫຼວດມີອຳນາດກັກຂັງບຸກຄົນໂດຍບໍ່ມີການຕັ້ງຂໍ້ຫາຫຼືຄຳສັ່ງສານ ກົດໝາຍນີ້ມີການໂຄສະນາຊວນເຊື່ອຊຶ່ງທຳໃຫ້ສາທາລະນະສະໜັບສະໜຸນມາດຕະການດັງກ່າວ

ໃນເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1933 ລັດຖະບັນຍັດມອບອຳນາດ ຊຶ່ງແມ່ນການແກ້ໄຂເພີ່ມເຕີມລັດຖະທຳມະນູນເຢຍລະມັນ ຜ່ານຄວາມເຫັນຊອບຂອງສະພາໄຣຊສ໌ທາກດ້ວຍຄະແນນສຽງ 444 ຕໍ່ 94 ການແກ້ໄຂເພີ່ມເຕີມນີ້ໃຫ້ອຳນາດຮິດແລແລະຄະນະລັດຖະມົນຕີຜ່ານກົດໝາຍຊຶ່ງຂັດຕໍ່ລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ ໂດຍໄມ່ຕ້ອງຜ່ານຄວາມເຫັນຊອບຈາກປະທານາທິບໍດີຫຼືໄຣຊສ໌ທາກ ເນື່ອງຈາກລ່າງກົດໝາຍດັງກ່າວຕ້ອງການຝ່າຍຂ້າງມາກ 2 ໃນ 3 ເຖິງຈະຜ່ານ ນາຊີຈຶ່ງໃຊ້ບົດບັນຍັດແຫ່ງກິດສະດີກາເພີງໄໝ້ໄຣຊສ໌ທາກກັນບໍ່ໃຫ້ຜູ້ແທນພັກສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕເຂົ້າຮ່ວມປະຊຸມ ໂດຍນັກຄອມມູນິດຖືກຫ້າມໄປກ່ອນແລ້ວ ວັນທີ່ 10 ພຶດສະພາ ລັດຖະບານຍຶດຊັບສິນຂອງນັກສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕ ແລະຖືກຫ້າມໃນເດືອນມິຖຸນາ ພັກການເມືອງທີ່ເຫຼືອຖືກຍຸບ ແລະໃນວັນທີ່ 14 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1933 ເຢຍລະມັນກາຍມາແມ່ນລັດພັກການເມືອງດຽວໃນທາງປະຕິບັດ ເພາະມີການຫ້າມສ້າງຕັ້ງພັກການເມືອງໃໝ່ ການເລືອກຕັ້ງຕໍ່ມາໃນປາຍປີ ຄ.ສ. 1933, 1936 ແລະ 1938 ຢູ່ພາຍໃຕ້ພັກນາຊີທັງໝົດ ແລະມີພຽງນາຊີແລະນັກການເມືອງອິດສະລະເລັກນ້ອຍທີ່ໄດ້ຮັບເລືອກຕັ້ງ ສະພາ ລັດພູມິພາກ ແລະໄຣຊ໌ສະຣັດ (ສະພາສູງສະຫະພັນທະລັດ) ຖືກຍຸບໃນເດືອນມັງກອນ ຄ.ສ. 1934

ລະບອບນາຊີຍົກເລີກເຄື່ອງໝາຍຊາດແບບໄວມາຣ໌ ຮວມທັງທຸງຊາດດຳ-ແດງ-ທອງ ແລະໃຊ້ການິຍົມຈັກກະວັດທີ່ປັບປຸງໃໝ່ ທຸງຊາດດຳ-ຂາວ-ແດງສະໄໝຈັກກະວັດຖືກນຳມາໃຊ້ເປັນໜື່ງໃນສອງທຸງຊາດທາງການຂອງເຢຍລະມັນ ສຳລັບທຸງທີ່ສອງນັ້ນແມ່ນທຸງສະວັດດິກະຂອງພັກນາຊີ ຊຶ່ວຕໍ່ມາກາຍມາແມ່ນທຸງຊາດເຢຍລະມັນດ່ຽວໃນປີ ຄ.ສ. 1935 ເພງປະຈຳພັກນາຊີຢ່າງ "ເພງຮອດ ເວດເຊິລ" ກໍກາຍມາແມ່ນເພງຂາດທີ່ສອງເຊ່ນກັນ

ໃນຊ່ວງນີ້ ປະເທດເຢຍລະມັນຍັງຕົກຢູ່ໃນສະຖານະການຮ້າຍທາງເສດຖະກິດ ປະຊາຊົນຫຼາຍລ້ານຄົນວ່າງງານແລະການຂາດດຸນການຄ້າຍັງນ່າກົວ ຮິດແລຊາບດີວ່າການຟື້ນຟູເສດຖະກິດແມ່ນສຳຄັນ ດັງນັ້ນໃນປີ ຄ.ສ. 1934 ຈຶ່ງມີການໃຊ້ໂຄງການໂຍທາສາທາລະນະຂາດດຸນ ຊາວເຢຍລະມັນຮວມ 1.7 ລ້ານຄົນຖືກສົ່ງໄປເຮັດງານໃນໂຄງການຕ່າງ ໆ ຊຶ່ງໃນປີດຽວກັນ ຄ່າຈ້າງສະເລ່ຍຕໍ່ຊົ່ວໂມງແລະຕໍ່ສັບດາເລີ່ມເພີ່ມຂຶ້ນ

ຊໍ້ຮຽກຮ້ອງເພີ່ມອຳນາດທາງການເມືອງແລະທະຫານຂອງ SA ທຳໃຫ້ເກີດຄວາມກັງວົນໃນໝູ່ຜູ້ບັນຊາການທະຫານ ແລະຜູ້ນຳທາງອຸດສາຫະກຳແລະການເມືອງ ຮິດແລຈຶ່ງຕອບກັບໂດຍກວາດລ້າງຜູ້ບັນຊາການ SA ທັງໝົດໃນຄືນມີດຍາວ ກິນເວລາຕັ້ງແຕ່ວັນທີ່ 30 ມິຖຸນາ ເຖິງ 2 ກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1934 ຮິດແລກຳໜົດເປົ້າໝາຍແມ່ນແອນສທ໌ ເຣີມ ແລະຜູ້ບັນຊາການ SA ຜູ້ອື່ນ ຕະຫຼອດຈົນສັດຕູທາງການເມືອງຂອງຮິດແລ ຊຶ່ງທັງໝົດຖືກຈັບກຸມແລະຍິງ

ວັນທີ 2 ສິງຫາ ຄ.ສ. 1934 ປະທານາທິບໍດີຮິນແເນບູກເສຍຊີວິດ ແຕ່ໜຶ່ງວັນກ່ອນ ຄະນະລັດຖະນົມຕີໄດ້ຕາ "ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຕຳແໜ່ງລັດສູງສຸດແຫ່ງໄຣຊ໌" ຊຶ່ງມີໃຈຄວາມວ່າ ຄັ້ງຮິນແດນບູກເສຍຊີວິດ ຕຳແໜ່ງປະທານາທິບໍດີຈະຖືກຍຸບແລະຮວມອຳນາດເຂົ້າກັບຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະນົມຕີ ເຮັດໃຫ້ຮິດແລກາຍເປັນປະມຸກແຫ່ງລັດເຊ່ນດຽວກັບຫົວໜ້າລັດຖະບານ ລາວໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງເປັນ "ຟືແລແລະນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄຣຊ໌" ຢ່າງເປັນທາງການ ຕອນນີ້ປະເທດເຢຍລະມັນແມ່ນລັດຜະເດັດການເບັດເສັດໂດຍມີຮິດແລເປັນປະມຸກ ໃນຖານະປະມຸກ ຮິດແລຈຶ່ງໄດ້ເປັນຜູ້ບັນຊາການສູງສຸດແຫ່ງແວຣ໌ມັກທ໌ ກົດໝາຍໃໝ່ປ່ຽນຄຳສາບານຄວາມພັກດີຂອງທະຫານໃຫ້ຍືນຍັນຄວາມພັກດີຕ່ອຮິດແລທີ່ເປັນບຸກຄົນບໍ່ໃຊ່ຕຳແໜ່ງຜູ້ບັນຊາການທະຫານ ວັນທີ 19 ສິງຫາ ຜູ້ມີສິດທິອອກສຽງ 90 % ລົງປະຊາມະຕິເຫັນຊອບການຮວມຕຳແໜ່ງປະທານາທິບໍດີແລະນາຍົກລັດຖະມົນຕີ

ຊາວເຢຍລະມັນສ່ວນໃຫຍ່ໂລ່ງໃຈວ່າຄວາມຂັດແຍ້ງແລະການຕໍ່ສູ້ຕາມຖະນົນໃນສະໄໝໄວມາຣ໌ໄດ້ສິ້ນສຸດລົງ ທັງໄດ້ຮັບການໂຄສະນາຊວນເຊື່ອທີ່ໂຍແຊັບ ເກີບເບິລ ແມ່ນຜູ້ສັ່ງການ ຊຶ່ງສັນຍາສັນຕິພາບແລະຄວາມບໍລິບູນແກ່ປະຊາຊນທຸກຄົນໃນປະເທດເອກະພາບໂດຍບໍ່ມີມາກຊິສຕ໌ແລະບໍ່ຜູກມັດສົນທິສັນຍາແວກໄຊ ມີການເປີດຄ່າຍກັກກັນນາຊີຫຼັກແຫ່ງແຮກ ຊຶ່ງເດີມໃຊ້ຂັງນັກໂທດການເມືອວທີ່ດາເຄົາໃນປີ ຄ.ສ. 1933 ມີການສ້າງຕັ້ງຄ່າຍເຫຼ່ານີ້ຫຼາຍຮ້ອຍແຫ່ງ ເມື່ອຍຶດອຳນາດ ນາຊີໃຊ້ມາດຕະການກົດຂີ່ຕໍ່ການຄັດຄ້ານທາງການເມືອງແລະເລີ່ມການກີກກັນຢ່າງກວ້າງຂວາງຕໍ່ບຸກຄນທີ່ບໍ່ພຶງປາດຖະໜາທາງສັງຄົມ ນາຊີຮວບອຳນາດມະຫາສານໂດຍໃຊ້ຂໍ້ອ້າງການຕໍ່ສູ້ຄອມມູນິດບັງໜ້າ ນອກຈາກນີ້ ການລົນນະລົງຕໍ່ຕ້ານຊາວຍິວໃນປະເທດເຢຍລະມັນຍັງຄົງດຳເນີນຕໍ່ໄປ

ເລີ່ມຕັ້ງແຕ່ເດືອນເມສາ ຄ.ສ. 1933 ມີການເລີ່ມມາດຕະການຕ່າງ ໆ ຊຶ່ງນິຍາມສະຖານະພາບຍິວແລະສິດທິຍິວໃນລະດັບພູມິພາກແລະຊາດ ການເລີ່ມຕົ້ນແລະການມອບອຳນາດກົດໝາຍຕໍ່ຕ້ານຍິວ ເຮັດໃຫ້ມີການສ້າງຕັ້ງກົດໝາຍເນືອນແບກປີ ຄ.ສ. 1935 ຊຶ່ງຮັບສິດທິຂັ້ນພື້ນຖານຂອງຍິວ ນາຊີຈະຍຶດຄວາມມັ່ງຄັ່ງ ການສົມລົດກັບຜູ້ບໍ່ໃຊ່ຍິວ ແລະສິດທິການເຂົ້າທຳງານໃນສາຊາຕ່າງ ໆ (ເຊ່ນ ດ້ານກົດໝາຍ ແພດສາດ ຫຼືຄູອາຈານ) ຈົນທ້າຍສຸດປະກາດວ່າຍິວບໍ່ພຶງປາດຖະໜາທີ່ຈະຢູ່ຮ່ວມກັບສັງຄົມເຢຍລະມັນ ຊຶ່ງຍິ່ງລົດຄວາມເປັນມະນຸດຂອງຍິວ ອາດແຍ້ງໄດ້ວ່າ ການເຮັດເຫຼ່ານີ້ເຮັດໃຫ້ເກີດໂຮໂລໂກດ ຊາດພັນເຢຍລະມັນຜູ້ບໍ່ຊອບການຕໍ່ຕ້ານຍິວຫຼືບໍ່ຟັງໂຄສະນາຂອງນາຊີຈະຖືກເກດຕາໂປຕວບ ຖືກຍຶດສິດທິ ຫຼືຖືກສົ່ງໄປຄ່າຍກັກກັນ

ນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດແສນຍະນິຍົມ

ການຊຸມນຸມທີ່ເນືອນແບກປີ 1935

ເມື່ອຕົ້ນເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ. 1933 ຮິດແລປະກາດວ່າຈະສ້າງເສີມອາວຸດ ໂດຍຕອນແຮກກະທຳໃນທາງລັບ ເນື່ອງຈາກລະເມີດສົນທິສັນຍາແວກໄຊ ປີຕໍ່ມາລາວບອກຜູ້ນຳທະຫານວ່າປີ ຄ.ສ. 1942 ແມ່ນເປົ້າໝາຍສູ່ສົງຄາມໃນຕາເວັນອອກ ລາວພາປະເທດເຢຍລະມັນອອກຈາກສັນນິບາດຊາດໃນປີ ຄ.ສ. 1933 ໂດຍອ້າງວ່າ ຂໍ້ກຳໜົດການລົດກຳລັງລົບບໍ່ຍຸຕິທຳ ເນື່ອງຈາກມີຜົນບັງຄັບຕໍ່ແຄ່ປະເທດເຢຍລະມັນ มี ດິນແດນຊາຣ໌ທີ່ຖືກຄວບຄຸມໂດຍສັນນິບາດຊາດແມ່ນເວລາ 15 ປີຫຼັງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີໜຶ່ງ ອອກສຽງລົງຄະແນນໃນເດືອນມັງກອນ ຄ.ສ. 1935 ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງຂອງເຢຍລະມັນ ໃນເດືອນມີນາ ຄ.ສ. 1935 ຮິດແລປະກາດວ່າໄຣຊ໌ສະເວຣ໌ຈະເພີ່ມກຳລັງເປັນ 550,000 ນາຍ ແລະລາວຈະສ້າງຕັ້ງກອງທັບອາກາດ ບຣິເຕນເຫັນຊອບວ່າຊາວເຢຍລະມັນຄວນມີກອງທັບເຮືອ ໂດຍລົງນາມຄວາມຕົກລົງນາວີອັງກິດ-ເຢຍລະມັນເມື່ອວັນທີ 18 ມິຖຸນາ ຄ.ສ. 1935

ເມື່ອການຮຸກຮານເອຕິໂອປີຂອງອີຕາລີເຮັດການປະທ້ວງເລັກນ້ອນຈາກລັດຖະບານບຣິເຕນແລະຝຣັ່ງ ວັນທີ 7 ມີນາ ຄ.ສ. 1936 ຮິດແລໃຊ້ສົນທິສັນຍາຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອກັນຝຣັ່ງ-ໂຊວຽດແມ່ນຂໍ້ອ້າງໃນການສັ່ງກອງທັບບົກໃຫ້ເຄື່ອນກຳລັງ 3,000 ນາຍ ເຂົ້າສູ່ເຂດປອດທະຫານໃນໄຣນ໌ລັນທ໌ ຊຶ່ງແມ່ນການລະເມີດສົນທິສັນຍາແວກໄຊ ເນື່ອງຈາກດິນແດນນີ້ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງຂອງເຢຍລະມັນ ລັດຖະບານບຣິເຕນແລະຝຣັ່ງຈຶ່ງບໍ່ຮູ້ສຶກວ່າການພະຍາຍາມບັງຄັບໃຊ້ສົນທິສັນຍານັ້ນຈະຄຸ້ມຄອງຄວາມສ່ຽງສົງຄາມ ໃນການເລືອກຕັ້ງພັກດຽວທີ່ຈັດໃນວັນທີ 29 ມີນາ ພັກນາຊີໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜຸນ 98.9 % ໃນປີ ຄ.ສ. 1936 ຮິດແລລົງນາມກະຕິກາສັນຍາຕໍ່ຕ້ານໂຄມິນເທິຣ໌ນກັບປະເທດຍີ່ປຸ່ນ ແລະຄວາມຕົກລົງບໍ່ຮຸກຮານກັບນາຍົກລັດຖະມົນຕີເບນິໂຕ ມຸດໂສລິນີ ແຫ່ງຟາດຊິດອີຕາລີ ຊຶ່ງຮຽກວ່າ "ອັກສະໂຣມ-ເບີລິນ"

ຮິດແລສົ່ງໜ່ວຍອາກາດແລະຍານເກາະສະໜັບສະໜຸນພົນເອກຟານສີດໂກ ຟັງໂກ້ ແລະກຳລັງຊາດນິຍົມໃນສົງຄາມກາງເມືອງແອັດສະປາຍ ຊຶ່ງປະທຸໃນເດືອນກໍລະກົດ ຄ.ສ. 1936 ສະຫະພາບໂຊວຽດໄດ້ມີການສົ່ງກຳລັງທີ່ເລັກກວ່າເຂົ້າຊ່ວຍລັດຖະບານສາທາລະນະລັດນິຍົມເຊ່ນກັນ ແຕ່ສົງຄາມຈົບລົງໂດຍໄຊຊະນະຂອງຝ່າຍຊາດນິຍົມຟັງໂກ້ໃນປີ ຄ.ສ. 1939 ແລະກາຍມາແມ່ນພັນທະມິດຢ່າງບໍ່ທາງການຂອງນາຊີເຢຍລະມັນ

ໂອຕະລີດແລະເຊໂກສະໂລວາເກຍ

ການຮຸກຮານເຊໂກສະໂລວາເກຍຂອງເຢຍລະມັນ

ໃນເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ. 1938 ຮິດແລເນ້ນຍ້ຳຄວາມຈຳເປັນຂອງເຢຍລະມັນໃນການຮັກສາຄວາມປອດໄພເຂດແດນແກ່ນາຍົກລັດຖະນົມຕີໂອຕະລີດຄວດ ຊຸດຊະນິດ (Kurt Schuschnigg) ຊຸດຊະນິກຈັດການລົງປະຊາມະຕິວ່າດ້ວຍເອກະລາດຂອງໂອຕະລີດໃນວັນທີ 13 ມີນາ ແຕ່ຮິດແລຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຍົກເລີກ ວັນທີ 11 ມີນາ ຮິດແລຍື່ນຄຳຂາດແກ່ຊຸດຊະນິດຮຽກຮ້ອງໃຫ້ລາງມອບອຳນາດແກ່ພັກນາຊີໂອຕະລີດຫຼືພະເຊີນການຮຸກຮານ ກອງທັບແວຣ໌ມັກເຂົ້າຮຸກຮານໂອຕະລີດວັນຕໍ່ມາແລະໄດ້ຮັບການຕ້ອນຮັບຢ່າງດີຈາກປະຊາຊນ

ສາທາລະນະລັດເຊໂກສະໂລວາເກຍແມ່ນທີ່ອາໄສຂອງຊົນກຸ່ມນ້ອຍເຢຍລະມັນຈຳນວນຫຼາຍ ຊຶ່ງສ່ວນໃຫຍ່ອຍູ່ໃນຊູແດແຕນ ພາຍໃຕ້ແຮງກົດດັນຈາກກຸ່ມແບ່ງແຍກດິນແດນໃນພັກເຢຍລະມັນຊູແດແຕນ ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານເຊໂກສະໂລວາເກຍສະເນີສັມປະທານເສດຖະກິດແກ່ພູມິພາກນີ້ ຮິດແລຕັດສິນໃຈຮວມທັງປະເທດເຊໂກສະໂລວາເກຍບໍ່ໃຊ່ແຄ່ຊູແດແຕນເຂົ້າສູ່ໄຣຊ໌ເຢຍລະມັນ ນາຊີດຳເນີນການລົນນະລົງໂຄສະນາຊວນເຊື່ອເພື່ອປຸກເຮົ້າການສະໜັບສະໜຸນການຮຸກຮານ ຜູ້ນຳສູງສຸດຂອງກອງທັບບໍ່ເຫັນຊອບກັບແຜນນີ້ເພາະເຢຍລະມັນບໍ່ພ້ອມທຳສົງຄາມ ວິກິດນີ້ເຮັດໃຫ້ບຣິເຕນ ເຊໂກສະໂລວາເກຍ ແລະຝຣັ່ງ (ພັນທະມິດເຊໂກສະໂລວາເກຍ) ຕຽມເຮັດສົງຄາມ ໃນຄວາມພະຍາຍາມລ່ຽງສົງຄາ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີບຣິເຕນເນວິລ ເຊມເບີລິນ ຈັດການປະຊຸມຫຼາຍຄັ້ງ ແລະລົງນາມໃນຄວາມຕົກລົງມິວນິກໃນວັນທີ 29 ກັນຍາ ຄ.ສ. 1938 ລັດຖະຍານເຊໂກສະໂລວາເກຍຖືກບັງຄັບໃຫ້ມອບຊູແດແຕນກັບເຢຍລະມັນ ເຊມເບີລິນໄດ້ຮັບການຕ້ອນຮັບດ້ວຍສຽງສະໜັບສະໜຸນເມື່ອລາວກັບມາເຖິງລອນດອນ ລາວບອກວ່ານີ້ຄື "ສັນຕິພາບສັຫຼັບສະໄໝເຮາ" ຄວາມຕົກລົງນີ້ກິນເວລາຫົກເດືອນກ່ອນຮິດແລຈະຍຶດເຊໂກສະໂລວາເກຍທັງປະເທດໃນເດືອນມັງກອນ ຄ.ສ. 1939 ມີການສ້າງຕັ້ງລັດຫຸ່ນເຊີດໃນສະໂລວາກີ

ບັນນານຸກົມ

• Bartrop, Paul R.; Jacobs, Leonard, eds. (2014). "Einsatzgruppen". Modern Genocide: The Definitive Resource and Document Collection. Vol. 1. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-363-9.
• Beevor, Antony (2002). Berlin: The Downfall 1945. London: Viking-Penguin Books. ISBN 978-0-670-03041-5.
• Beevor, Antony (2012). The Second World War. New York: Little, Brown. ISBN 978-0-316-02374-0.
• Bendersky, Joseph W. (2007). A Concise History of Nazi Germany: 1919–1945. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-5363-7.
• Berben, Paul (1975). Dachau 1933–1945: The Official History. London: Norfolk Press. ISBN 978-0-85211-009-6.
• Berghahn, Volker R. (1999). "Germans and Poles, 1871–1945". In Bullivant, Keith; Giles, Geoffrey; Pape, Walter (eds.). Germany and Eastern Europe: Cultural Identities and Cultural Differences. Yearbook of European Studies. Amsterdam; Atlanta, GA: Rodopi. ISBN 978-90-420-0688-1.
• Beyer, John C.; Schneider, Stephen A., Forced Labour under the Third Reich – Part 1 (PDF), Nathan Associates, archived from the original (PDF) on 9 ພຶດສະພາ 2013, retrieved 12 ພຶດສະພາ 2013.
• Biddiscombe, Perry (2001). "Dangerous Liaisons: The Anti-Fraternization Movement in the US Occupation Zones of Germany and Austria, 1945–1948". Journal of Social History. 34 (3): 611–647. doi:10.1353/jsh.2001.0002. S2CID 145470893.
• Boeckl-Klamper, Elisabeth; Mang, Thomas; Neugebauer, Wolfgang (2018). Gestapo-Leitstelle Wien 1938–1945 (in ເຢຍລະມັນ). Vienna: Steinbauer. ISBN 978-3-902494-83-2.
• Bracher, Karl Dietrich (1970). The German Dictatorship. Translated by Steinberg, Jean. New York: Penguin Books. ISBN 978-0-14-013724-8.
• Browning, Christopher (2005). The Origins of the Final Solution: The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939 – March 1942. UK: Arrow. ISBN 978-0-8032-5979-9.
• Busse, Reinhard; Riesberg, Annette (2004), Health Care Systems in Transition: Germany (PDF), Copenhagen: WHO Regional Office for Europe on behalf of the European Observatory on Health Systems and Policies, archived from the original (PDF) on 21 ມີນາ 2020, retrieved 4 September 2019.
• Bytwerk, Randall (1998). "Goebbels' 1943 Speech on Total War". German Propaganda Archive. Calvin College. Retrieved 3 March 2016.
• Childers, Thomas (2017). The Third Reich: A History of Nazi Germany. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-1-45165-113-3.
• Clark, Lloyd (2012). Kursk: The Greatest Battle: Eastern Front 1943. London: Headline Review. ISBN 978-0-7553-3639-5.
• Closmann, Charles (2005). "Legalizing a Volksgemeinschaft: Nazi Germany's Reich Nature Protection Law of 1935". In Brüggemeier, Franz-Josef; Cioc, Mark; Zeller, Thomas (eds.). How Green Were the Nazis?: Nature, Environment, and Nation in the Third Reich. Athens: Ohio University Press. ISBN 978-0-8214-1646-4.
• Constable, George, ed. (1988). Fists of Steel. The Third Reich. Alexandria, VA: Time-Life Books. ISBN 978-0-8094-6966-6.
• Conway, John S (2001). The Nazi Persecution of the Churches, 1933–1945. Vancouver: Regent College Publishing. ISBN 978-1-57383-080-5.
• Cox, John M. (2009). Circles of Resistance: Jewish, Leftist, and Youth Dissidence in Nazi Germany. New York: Peter Lang. ISBN 978-1-4331-0557-9.
• Cuomo, Glenn R. (1995). National Socialist Cultural Policy. New York: Palgrave MacMillan. ISBN 978-0-312-09094-4.
• Davies, Norman (2003). Rising '44: the Battle for Warsaw. New York: Viking. ISBN 978-0-670-03284-6.
• Davis, Richard G. (1995). "German Rail Yards and Cities: U.S. Bombing Policy 1944–1945". Air Power History. 42 (2): 46–63.
• DeGregori, Thomas R. (2002). Bountiful Harvest: Technology, Food Safety, and the Environment. Washington: Cato Institute. ISBN 978-1-930865-31-0.
• DeLong, J. Bradford (ກຸມພາ 1997). "Slouching Towards Utopia?: The Economic History of the Twentieth Century. XV. Nazis and Soviets". econ161.berkeley.edu. University of California at Berkeley. Archived from the original on 11 ພຶດສະພາ 2008. Retrieved 21 ເມສາ 2013.
• Die Bevölkerung des Deutschen Reichs nach den Ergebnissen der Volkszählung 1939 [Population of the German Realm according to the 1939 census], Berlin, 1941.
• Dönitz, Karl (2012) [1958]. Memoirs: Ten Years and Twenty Days. London: Frontline. ISBN 978-1-84832-644-6.
• Dorland, Michael (2009). Cadaverland: Inventing a Pathology of Catastrophe for Holocaust Survival: The Limits of Medical Knowledge and Memory in France. Tauber Institute for the Study of European Jewry series. Waltham, Mass: University Press of New England. ISBN 978-1-58465-784-2.
• Dussel, Konrad (2010). "Wie erfolgreich war die nationalsozlalistische Presselenkung?" [How Successful was National Socialist Control of the Daily Press?]. Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte (in ເຢຍລະມັນ). 58 (4): 543–561. doi:10.1524/vfzg.2010.0026. S2CID 147376008. (subscription required)
• Encyklopedia Powszechna PWN (in ໂປລິຊ). Vol. 3. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 2004. ISBN 978-83-01-14179-0.
• Ericksen, Robert P.; Heschel, Susannah (1999). Betrayal: German Churches and the Holocaust. Minneapolis: Augsberg Fortress. ISBN 978-0-8006-2931-1.
• ""Euthanasie" im Nationalsozialismus". Das Bundesarchiv (in ເຢຍລະມັນ). Government of Germany. 2012. Archived from the original on 21 ຕຸລາ 2013. Retrieved 19 ພຶດສະພາ 2013.
• Evans, Richard J. (2003). The Coming of the Third Reich. New York: Penguin. ISBN 978-0-14-303469-8.
• Evans, Richard J. (2005). The Third Reich in Power. New York: Penguin. ISBN 978-0-14-303790-3.
• Evans, Richard J. (2008). The Third Reich at War. New York: Penguin. ISBN 978-0-14-311671-4.
• Evans, Richard J. (2009). Cosmopolitan Islanders: British Historians and the European Continent. Cambridge; New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19998-8.
• Farago, Ladislas (1972) [1942]. German Psychological Warfare. International Propaganda and Communications. New York: Arno Press. ISBN 978-0-405-04747-3.
• Fest, Joachim (1996). Plotting Hitler's Death: The German Resistance to Hitler 1933–1945. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-81774-1.
• Fest, Joachim (1999). Speer: The Final Verdict. Translated by Osers, Ewald; Dring, Alexandra. San Diego: Harcourt. ISBN 978-0-15-100556-7.
• Fischer, Klaus P. (1995). Nazi Germany: A New History. London: Constable and Company. ISBN 978-0-09-474910-8.
• Fleming, Michael (Spring 2014). "Allied Knowledge of Auschwitz: A (Further) Challenge to the 'Elusiveness' Narrative". Holocaust and Genocide Studies. 28 (1): 31–57. doi:10.1093/hgs/dcu014. S2CID 143736579.
• Freeman, Michael J. (1995). Atlas of Nazi Germany: A Political, Economic, and Social Anatomy of the Third Reich. London; New York: Longman. ISBN 978-0-582-23924-1.
• Friedländer, Saul (2009). Nazi Germany and the Jews, 1933–1945. New York: Harper Perennial. ISBN 978-0-06-135027-6.
• Gellately, Robert (1996). "Reviewed work(s): Vom Generalplan Ost zum Generalsiedlungsplan by Czeslaw Madajczyk. Der "Generalplan Ost". Hauptlinien der nationalsozialistischen Planungs- und Vernichtungspolitik by Mechtild Rössler; Sabine Schleiermacher". Central European History. 29 (2): 270–274. doi:10.1017/S0008938900013170.
• Gellately, Robert (2001). Social Outsiders in Nazi Germany. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08684-2.
• Germany (West) Presse- und Informationsamt (1961). Germany Reports. With an introduction by Konrad Adenauer (in ເຢຍລະມັນ). Wiesbaden: F. Steiner. OCLC 5092689.
• Gill, Anton (1994). An Honourable Defeat: A History of the German Resistance to Hitler. London: Heinemann.
• Gill, Roger (2006). Theory and Practice of Leadership. London: SAGE Publications. ISBN 978-0-7619-7176-4.
• Glantz, David M. (1995). When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0899-7.
• Goebel, Nicole. "Auschwitz-Birkenau: 4 out of 10 German students don't know what it was", Deutsche Welle, 28 September 2017
• Goeschel, Christian (2009). Suicide in Nazi Germany. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-953256-8.
• Goldhagen, Daniel (1996). Hitler's Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust. New York: Knopf. ISBN 978-0-679-44695-8.
• Grunberger, Richard (1971). The 12-Year Reich: A Social History of Nazi Germany 1933–1945. New York: Holt Rinehart and Winston. ISBN 978-0-03-076435-6.
• Hamblet, Wendy C. (2008). "Book Review: Götz Aly: Hitler's Beneficiaries: Plunder, Racial War, and the Nazi Welfare State". Genocide Studies and Prevention. 3 (2): 267–268. doi:10.1353/gsp.2011.0076. S2CID 143661188.
• Hanauske-Abel, Hartmut M. (7 December 1996). "Not a slippery slope or sudden subversion: German medicine and National Socialism in 1933" (PDF). BMJ. 313 (7070): 1453–1463. doi:10.1136/bmj.313.7070.1453. PMC 2352969. PMID 8973235. Archived from the original (PDF) on 2020-04-17. Retrieved 2021-03-04.
• "Battle of Britain was won at sea. Discuss", 23 August 2006
• Heinemann, Isabel; Oberkrome, Willi; Schleiermacher, Sabine; Wagner, Patrick (2006). Nauka, planowanie, wypędzenia : Generalny Plan Wschodni narodowych socjalistów : katalog wystawy Niemieckiej Współnoty Badawczej (PDF) (in ໂປລິຊ). Bonn: Deutsche Forschungsgemeinschaft. Archived from the original (PDF) on 2019-04-02. Retrieved 2023-03-06.
• Richter, Heinz A. (1998). Greece in World War II (in ກຣີກ). transl by Kostas Sarropoulos. Athens: Govostis. ISBN 978-960-270-789-0.
• Hildebrand, Klaus (1984). The Third Reich. Boston: George Allen & Unwin. ISBN 978-0-04-943032-7.
• Hoffmann, Peter (1988). German Resistance to Hitler. Cambridge; London: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-35085-4.
• Hoffmann, Peter (1996) [1977]. The History of the German Resistance, 1933–1945. Montreal: McGill-Queen's University Press. ISBN 978-0-7735-1531-4.
• Hosking, Geoffrey A. (2006). Rulers and Victims: The Russians in the Soviet Union. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-02178-5.
• Hubert, Michael (1998). Deutschland im Wandel. Geschichte der deutschen Bevolkerung seit 1815 (in ເຢຍລະມັນ). Stuttgart: Steiner, Franz Verlag. ISBN 978-3-515-07392-9.
• Kershaw, Ian (2000b). Hitler, 1936–1945: Nemesis. New York; London: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32252-1.
• Kershaw, Ian (2000a). The Nazi Dictatorship: Problems and Perspectives of Interpretation (4th ed.). London: Arnold. ISBN 978-0-340-76028-4.
• Kershaw, Ian (2001) [1987]. The "Hitler Myth": Image and Reality in the Third Reich. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280206-4.
• Kershaw, Ian (2008). Hitler: A Biography. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06757-6.
• Kershaw, Ian (2011). The End: Hitler's Germany, 1944–45. London; New York: Penguin. ISBN 978-1-59420-314-5.
• Kinobesuche in Deutschland 1925 bis 2004 (PDF) (in ເຢຍລະມັນ), Spitzenorganisation der Filmwirtschaft e. V, archived from the original (PDF) on 4 ກຸມພາ 2012, retrieved 4 ກັນຍາ 2019.
• Kirschbaum, Stanislav J. (1995). A History of Slovakia: The Struggle for Survival. New York: St. Martin's Press. ISBN 978-1-4039-6929-3.
• Kitchen, Martin (2006). A History of Modern Germany, 1800–2000. Malden, MA: Blackwell. ISBN 978-1-4051-0040-3.
• Klemperer, Klemens von (1992). German Resistance Against Hitler: The Search for Allies Abroad 1938-1945. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-160679-3.
• Koonz, Claudia (2003). The Nazi Conscience. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01172-4.
• Lakotta, Beate (March 2005). "Tief vergraben, nicht dran rühren". Der Spiegel (in ເຢຍລະມັນ). No. 2. Hamburg: Spiegel-Verlag. pp. 218–221.
• Lambert, Peter (2007). "Heroisation and Demonisation in the Third Reich: The Consensus-building Value of a Nazi Pantheon of Heroes". Totalitarian Movements & Political Religions. 8 (3–4): 523–546. doi:10.1080/14690760701571155. S2CID 144769526.
• Lauryssens, Stan (1999). The Man Who Invented the Third Reich: The Life and Times of Arthur Moeller van den Bruck. Stroud: Sutton. ISBN 978-0-7509-1866-4.
• "Leni Riefenstahl", The Daily Telegraph, 10 September 2003
• Libionka, Dariusz. "The Catholic Church in Poland and the Holocaust, 1939–1945" (PDF). The Reaction of the Churches in Nazi Occupied Europe. Yad Vashem. Archived from the original (PDF) on 17 ເມສາ 2020. Retrieved 26 August 2013.
• Longerich, Peter (2003). "Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime". Holocaust Denial on Trial. Atlanta: Emory University. 17. Radicalisation of the Persecution of the Jews by Hitler at the Turn of the Year 1941–1942. Archived from the original on 9 July 2009. Retrieved 31 July 2013.{{cite journal}}: CS1 maint: unfit URL (link)
• Longerich, Peter (2010). Holocaust: The Nazi Persecution and Murder of the Jews. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280436-5.
• Longerich, Peter (2012). Heinrich Himmler: A Life. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-959232-6.
• Lukas, Richard C. (2001) [1994]. Did the Children Cry?: Hitler's War Against Jewish and Polish Children, 1939–1945. New York: Hippocrene. ISBN 978-0-7818-0870-5.
• Majer, Diemut (2003). "Non-Germans" under the Third Reich: The Nazi Judicial and Administrative System in Germany and Occupied Eastern Europe, with Special Regard to Occupied Poland, 1939–1945. Baltimore; London: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-6493-3.
• Manvell, Roger; Fraenkel, Heinrich (2007) [1965]. Heinrich Himmler: The Sinister Life of the Head of the SS and Gestapo. London; New York: Greenhill; Skyhorse. ISBN 978-1-60239-178-9.
• Manvell, Roger (2011) [1962]. Goering. London: Skyhorse. ISBN 978-1-61608-109-6.
• Marcuse, Harold (2001). Legacies of Dachau: The Uses and Abuses of a Concentration Camp, 1933-2001. Cambridge; New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-55204-2.
• Martin, Bernd (2005) [1995]. Japan and Germany in the Modern World. New York; Oxford: Berghahn Books. ISBN 978-1-84545-047-2.
• Materski, Wojciech; Szarota, Tomasz (2009). Polska 1939–1945: straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami (in ໂປລິຊ). Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. ISBN 978-83-7629-067-6.
• Mazower, Mark (2008). Hitler's Empire: How the Nazis Ruled Europe. New York; Toronto: Penguin. ISBN 978-1-59420-188-2.
• McElligott, Anthony; Kirk, Tim; Kershaw, Ian (2003). Working Towards the Führer: Essays in Honour of Sir Ian Kershaw. Manchester: Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-6732-7.
• McNab, Chris (2009). The Third Reich. London: Amber Books. ISBN 978-1-906626-51-8.
• Melvin, Mungo (2010). Manstein: Hitler's Greatest General. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-84561-4.
• Murray, Williamson; Millett, Allan R. (2001) [2000]. A War to be Won: Fighting the Second World War. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00680-5.
• Nakosteen, Mehdi Khan (1965). The History and Philosophy of Education. New York: Ronald Press. OCLC 175403.
• NS-Zwangsarbeit: "Verbotener Umgang" (in ເຢຍລະມັນ), Stadtarchiv Göttingen Cordula Tollmien Projekt NS-Zwangsarbeiter, 1942.
• Nicholas, Lynn H. (2006). Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web. New York: Vintage. ISBN 978-0-679-77663-5.
• Niewyk, Donald L.; Nicosia, Francis R. (2000). The Columbia Guide to the Holocaust. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11200-0.
• 'NS-Frauenwarte': Paper of the National Socialist Women's League, Heidelberg University Library, retrieved 8 May 2013.
• Oberkommandos der Wehrmacht (1941). Soldaten Atlas (in ເຢຍລະມັນ).
• Overmans, Rüdiger (2000) [1999]. Deutsche militärische Verluste im Zweiten Weltkrieg. Beiträge zur Militärgeschichte (in ເຢຍລະມັນ). München: R. Oldenbourg. ISBN 978-3-486-56531-7.
• Overy, Richard (2005) [2004]. The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia. UK: Penguin Group. ISBN 978-0-393-02030-4.
• Overy, Richard (2006) [1995]. Why The Allies Won. London: Random House. ISBN 978-1-84595-065-1.
• Overy, Richard (2014). The Bombers and the Bombed: Allied Air War Over Europe 1940–1945. New York: Viking. ISBN 978-0-698-15138-3.
• Panayi, Panikos (2005). "Exploitation, Criminality, Resistance: The Everyday Life of Foreign Workers and Prisoners of War in the German Town of Osnabruck, 1939–49". Journal of Contemporary History. 40 (3): 483–502. doi:10.1177/0022009405054568. JSTOR 30036339. S2CID 159846665.
• Pauley, Bruce F. (2003) [1997]. Hitler, Stalin, and Mussolini: Totalitarianism in the Twentieth Century. European History Series. Wheeling, IL: Harlan Davidson. ISBN 978-0-88295-993-1.
• Pine, Lisa (2011) [2010]. Education in Nazi Germany. Oxford; New York: Berg. ISBN 978-1-84520-265-1.
• Posener, Alan. "German TV Is Sanitizing History", Foreign Policy, 9 April 2018
• Proctor, Robert N. (1999). The Nazi War on Cancer. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-07051-3.
• Raeder, Erich (2001) [1956]. Grand Admiral: The Personal Memoir of the Commander in Chief of the German Navy From 1935 Until His Final Break With Hitler in 1943. New York: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-80962-0.
• Rees, Laurence (2005). Auschwitz: A New History. New York: Public Affairs, member of Perseus Books Group. ISBN 978-1-58648-303-6.
• Reisner, Markus (February 2015). "Der Luftkrieg 1944/45 über Österreich". www.bundesheer.at (in ເຢຍລະມັນ). Bundesministerium für Landesverteidigung. Archived from the original on 17 ພະຈິກ 2021. Retrieved 7 February 2021.
• Rhodes, Richard (2002). Masters of Death: The SS-Einsatzgruppen and the Invention of the Holocaust. New York: Vintage Books. ISBN 978-0-375-70822-0.
• Rummel, Rudolph (1994). Death by Government. New Brunswick, NJ: Transaction. ISBN 978-1-56000-145-4.
• Rupp, Leila J. (1978). Mobilizing Women for War: German and American Propaganda, 1939–1945. Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-04649-5. OCLC 3379930.
• Schafranek, Hans (2017). Widerstand und Verrat: Gestapospitzel im antifaschistischen Untergrund (in ເຢຍລະມັນ). Vienna: Czernin Verlag. ISBN 978-3-7076-0622-5.
• Schreiner, Klaus (1998). "Messianism in the Weimar Republic". In Schäfer, Peter; Cohen, Mark (eds.). Toward the Millennium: Messianic Expectations from the Bible to Waco. Leiden: Brill. pp. 311–362. ISBN 90-04-11037-2.
• Scobie, Alexander (1990). Hitler's State Architecture: The Impact of Classical Antiquity. University Park: Pennsylvania State University Press. ISBN 978-0-271-00691-8.
• Sereny, Gitta (1996) [1995]. Albert Speer: His Battle With Truth. New York; Toronto: Random House. ISBN 978-0-679-76812-8.
• Sereny, Gitta (November 1999). "Stolen Children". Talk. Retrieved 1 July 2012.
• Shirer, William L. (1960). The Rise and Fall of the Third Reich. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-62420-0.
• Smith, J. W. (1994). The World's Wasted Wealth 2: Save Our Wealth, Save Our Environment. Cambria, CA: Institute for Economic Democracy. ISBN 978-0-9624423-2-2.
• Snyder, Timothy (2010). Bloodlands: Europe between Hitler and Stalin. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-00239-9.
• "Sonderbehandlung erfolgt durch Strang". Documents for National Socialism (in ເຢຍລະມັນ). NS-Archiv. 1942.
• Sontheimer, Michael. "Germany's Nazi Past: Why Germans Can Never Escape Hitler's Shadow", 10 March 2005
• Speer, Albert (1971) [1969]. Inside the Third Reich. New York: Avon. ISBN 978-0-380-00071-5.
• Spielvogel, Jackson J. (2016) [2005]. Hitler and Nazi Germany: A History. Abingdon; New York: Taylor & Francis. ISBN 978-0-205-84678-8.
• Spotts, Frederic (2002). Hitler and the Power of Aesthetics. New York: Overlook Press. ISBN 978-1-58567-345-2.
• Staff. "What the Führer means for Germans today", 16 December 2015 (in en)
• Statistisches Jahrbuch für die Bundesrepublik Deutschland (PDF) (in ເຢຍລະມັນ). Statistisches Bundesamt. 2006. p. 34. Archived from the original (PDF) on 26 ກັນຍາ 2007. Retrieved 17 ມີນາ 2012.
• Stein, George (2002) [1966]. The Waffen-SS: Hitler's Elite Guard at War 1939–1945. Cerberus Publishing. ISBN 978-1-84145-100-8.
• Steiner, Zara (2011). The Triumph of the Dark: European International History 1933–1939. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-921200-2.
• Stephenson, Jill (2001). Women in Nazi Germany. London: Longman. ISBN 978-0-582-41836-3.
• Stolfi, Russel (March 1982). "Barbarossa Revisited: A Critical Reappraisal of the Opening Stages of the Russo-German Campaign (June–December 1941)". Journal of Modern History. 54 (1): 27–46. doi:10.1086/244076. hdl:10945/44218. S2CID 143690841.
• "Strafgesetzbuch, StGB", German Law Archive, 13 November 1998, archived from the original on 29 ຕຸລາ 2019, retrieved 6 ມີນາ 2023.
• Strüber, Henning (17 August 2018). "1943: Briten bombardieren Peenemünde". www.ndr.de (in ເຢຍລະມັນ). Retrieved 7 February 2021.
• Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.
• Tooze, Adam (2006). The Wages of Destruction: The Making and Breaking of the Nazi Economy. New York; Toronto: Viking. ISBN 978-0-670-03826-8.
• Tümmler, Holger (2010). Hitlers Deutschland: Die Mächtigen des Dritten Reiches (in ເຢຍລະມັນ). Wolfenbüttel: Melchior Verlag. ISBN 978-3-941555-88-4.
• Uekötter, Frank (2006). The Green and the Brown: A History of Conservation in Nazi Germany. Cambridge; New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84819-0.
• Uekötter, Frank (2005). "Polycentrism in Full Swing: Air Pollution Control in Nazi Germany". In Brüggemeier, Franz-Josef; Cioc, Mark; Zeller, Thomas (eds.). How Green Were the Nazis?: Nature, Environment, and Nation in the Third Reich. Athens: Ohio University Press. ISBN 978-0-82144-196-1.
• Umbreit, Hans (2003). "Hitler's Europe: The German Sphere of Power". In Kroener, Bernhard; Müller, Rolf-Dieter; Umbreit, Hans (eds.). Germany and the Second World War, Vol. 5. Organization and Mobilization in the German Sphere of Power. Part 2: Wartime Administration, Economy, and Manpower Resources, 1942–1944/5. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820873-0.
• USHMM. "Children during the Holocaust". United States Holocaust Memorial Museum—Holocaust Encyclopedia. Retrieved 24 April 2013.
• USHMM. "Dachau". United States Holocaust Memorial Museum—Holocaust Encyclopedia. Retrieved 14 July 2013.
• USHMM. "Genocide of European Roma (Gypsies), 1939–1945". United States Holocaust Memorial Museum—Holocaust Encyclopedia. Retrieved 16 September 2018.
• USHMM. "The German Churches and the Nazi State". United States Holocaust Memorial Museum—Holocaust Encyclopedia. Retrieved 25 September 2016.
• USHMM. "Women in the Third Reich". United States Holocaust Memorial Museum—Holocaust Encyclopedia. Retrieved 19 August 2017.
• Walk, Joseph (1996). Das Sonderrecht für die Juden im NS-Staat: Eine Sammlung der gesetzlichen Maßnahmen und Rechtlinien, Inhalt und Bedeutung (in ເຢຍລະມັນ) (2nd ed.). Heidelberg: Müller Verlag. ISBN 978-3-82521-889-8.
• Weale, Adrian (2012) [2010]. Army of Evil: A History of the SS. New York; Toronto: NAL Caliber (Penguin Group). ISBN 978-0-451-23791-0.
• Wegner, Bernd (1990). The Waffen-SS: Organization, Ideology and Function. Hoboken, NJ: Blackwell. ISBN 978-0-631-14073-3.
• Weinberg, Gerhard L. (2010) [1970]. Hitler's Foreign Policy 1933–1939: The Road to World War II. New York: Enigma Books. ISBN 978-1-929631-91-9.
• Weinberg, Gerhard L. (2005) [1994]. A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge; Oxford: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85316-3.
• Welch, David (2001). Hitler: Profile of a Dictator. London: Routledge. ISBN 978-0-415-25075-7.
• Wiederschein, Harald (21 July 2015). "Mythos Waffen-SS". Focus (in ເຢຍລະມັນ). Retrieved 3 October 2018.
• Wüstenberg, Jenny; Art, David (May 2008). "Using the Past in the Nazi Successor States from 1945 to the Present". The Annals of the American Academy of Political and Social Science (in ອັງກິດ). 617 (1): 72–87. doi:10.1177/0002716207312762. ISSN 0002-7162. S2CID 145313351.
• Wrobel, Peter (1999). Warsaw Uprising 1944. The Devil's Playground: Poland in World War II. The Canadian Foundation for Polish Studies of the Polish Institute of Arts & Sciences Price-Patterson Ltd. ISBN 978-0-96927-841-2.