ລາຊະວົງຫງວຽນ
ລາຊະວົງຫງວຽນ (chữ Nôm : 茹阮, ຫວຽດນາມ: Nhà Nguyễn) ແມ່ນ ລາຊະວົງຫວຽດນາມ ຫຼ້າສຸດ, ໂດຍ ເຈົ້າຊີວິດຫງວຽນຢຸງ ແລະ ປົກຄອງລັດຫວຽດນາມເປັນເອກະພາບຢ່າງເປັນເອກະລາດແຕ່ປີ 1802 ຫາ 1883 ກ່ອນຈະຕົກເປັນລັດປົກປັກຮັກສາຂອງຝຣັ່ງ. ໃນໄລຍະປະກາດເອກະລາດ, ຫງວຽນຫວຽດນາມ ແມ່ນ ປະເທດມະຫາອຳນາດ ຢູ່ອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້, ພິເສດແມ່ນພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຈັກກະພັດ Minh Mạng. ໃນໄລຍະທີ່ມີຢູ່ແລ້ວ, ຈັກກະພັດໄດ້ຂະຫຍາຍໂດຍກົງເຂົ້າໄປໃນ ປະເທດກໍາປູເຈຍ ແລະ ລາວ ທີ່ທັນສະໄຫມແລະສິ້ນສຸດການມີຢູ່ຂອງ ຈໍາປາ ໂດຍຜ່ານການສືບຕໍ່ຂອງສົງຄາມ Nam Tiến ແລະ ສົງຄາມສະຫຍາມ-ຫວຽດນາມ. ດິນແດນຫວຽດນາມໄດ້ຂຶ້ນສູ່ລະດັບສູງສຸດໃນປະຫວັດສາດແຕ່ປີ 1834 ຫາ 1841. ຈັກກະພັດຍັງໃຊ້ນະໂຍບາຍການລວມຕົວທີ່ເຂັ້ມແຂງຕໍ່ກັບຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະສະກັດກັ້ນຊາວຄຣິສຕຽນ. ບໍ່ຄືກັບບັນພະບຸລຸດຂອງເຂົາເຈົ້າ, ລາຊະວົງຫງວຽນໄດ້ນຳໃຊ້ນະໂຍບາຍປະເທດປິດລ້ອມ ແລະ ລັດທິຂົງຈື້ທີ່ເຄັ່ງຄັດຈົນກວ່າຝະລັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາ. ດ້ວຍ ການຍຶດໝັ້ນຂອງຝະລັ່ງ, ລາຊະວົງຫງວຽນໄດ້ຖືກບັງຄັບໃຫ້ມອບອະທິປະໄຕເຂດພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມໃຫ້ແກ່ຝລັ່ງໃນປີ 1862 ແລະ 1874, ແລະ ຫຼັງຈາກປີ 1883, ລາດຊະວົງ ຫງວຽນຫງວຽນໄດ້ປະຕິບັດ ສິດປົກປັກຮັກສາ ອານາມ ເທົ່ານັ້ນ. Tonkin. ຕໍ່ມາເຂົາເຈົ້າໄດ້ຍົກເລີກສົນທິສັນຍາກັບຝຣັ່ງແລະເປັນ ຈັກກະພັດຫວຽດນາມ ເປັນເວລາສັ້ນຈົນເຖິງວັນທີ 25 ສິງຫາ 1945.
ອານາຈັກ ໄດຫວຽດ Đại Việt Quốc 大越國 (1802–1804) ຣາຊະອານາຈັກຫວຽດນາມ Việt Nam Quốc 越南國 (1804–1839; 1945) ອານາຈັກ ດ່ານາມ Đại Nam Quốc 大南國 (1839–1945) | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1802–1945 | |||||||||||||||||
Court flag
(ປ. 1920s–1945) | |||||||||||||||||
ຫວຽດນາມໃນຂອບເຂດທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດ (1834-1841) ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຈັກກະພັດ Minh Mang, ລວມທັງ ກຳປູເຈຍ (ປົກຄອງໂດຍກົງ ) ແລະການເມືອງອື່ນໆພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຫວຽດນາມ ອິດທິພົນ (ສີແດງອ່ອນ). | |||||||||||||||||
ການແບ່ງແຍກການປົກຄອງຂອງຫວຽດນາມໃນປີ 1838 ໃນການປົກຄອງຂອງຈັກກະພັດ Minh Mạng | |||||||||||||||||
ສະຖານະ | Internal imperial system within Chinese tributary (1802–1883)[1][2]ແມ່ແບບ:BrFrench protectorate (1883–1945)[3][4]ແມ່ແບບ:BrPuppet state of the Empire of Japan (1945)[5][6] | ||||||||||||||||
ເມືອງຫຼວງ | ພູຊວນ (ປະຈຸບັນ Hue) 16°28′N 107°36′E / 16.467°N 107.600°E | ||||||||||||||||
ພາສາລັດຖະການ | ພາສາຫວຽດນາມແມ່ແບບ:Brວັນນະຄະດີແມ່ແບບ:Brພາສາຝຣັ່ງ (ຈາກ 1884) | ||||||||||||||||
ສາສະໜາ | State ideology: Ruism Minority: Mahayana Buddhism, Caodaism, Christianity, Folk religion, Hòa Hảo, Hinduism, Islam, and Taoism | ||||||||||||||||
ເດມະນິມ | Vietnamese | ||||||||||||||||
ການປົກຄອງ | Absolute monarchy (with a modern cabinet in 1945)
| ||||||||||||||||
Emperor | |||||||||||||||||
• 1802–1820 (first) | Gia Long | ||||||||||||||||
• 1847–1883 (last independent) | Tự Đức | ||||||||||||||||
• 1926–1945 (last) | Bảo Đại | ||||||||||||||||
Regent | |||||||||||||||||
• 1818–1820 | Minh Mạng | ||||||||||||||||
• 1884–1885 | Tôn Thất Thuyết & Nguyễn Văn Tường | ||||||||||||||||
Prime Minister | |||||||||||||||||
• 1945 | Trần Trọng Kim | ||||||||||||||||
ສະພານິຕິບັນຍັດ | None (rule by decree) | ||||||||||||||||
ຍຸກປະຫວັດສາດ | Modern era, World War II | ||||||||||||||||
• Coronation of lord Nguyễn Ánh | 1 June 1802 | ||||||||||||||||
20 July 1802 | |||||||||||||||||
1 September 1858 | |||||||||||||||||
5 June 1862 | |||||||||||||||||
25 August 1883 | |||||||||||||||||
6 June 1884 | |||||||||||||||||
11 March 1945 | |||||||||||||||||
• Abdication of Bảo Đại | 25 August 1945 | ||||||||||||||||
ພື້ນທີ່ | |||||||||||||||||
1830 | 557,000 ຕາລາງກິໂລແມັດ (215,000 ຕາລາງໄມລ໌) | ||||||||||||||||
ປະຊາກອນ | |||||||||||||||||
• 1830 | 10,500,000 | ||||||||||||||||
• 1858 | 12,031,000 | ||||||||||||||||
• 1890 | 14,752,000 | ||||||||||||||||
• 1942 | 25,552,000 | ||||||||||||||||
ສະກຸນເງິນ | Zinc and copper-alloy cash coins (denominated in phần, văn, mạch, and quán) Silver and gold cash coins and ingots (denominated in phân, nghi, tiền, and lạng / lượng) French Indochinese piastre (from 1885) | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
ປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ | ຫວຽດນາມ ຈີນ ລາວ ກຳປູເຈຍ |
ອ້າງອີງ
ດັດແກ້- ↑ Kang, David C. (2012). East Asia Before the West: Five Centuries of Trade and Tribute. Columbia University Press. pp. 101–102.
In 1802 the Nguyen dynasty was recognized with an imperial pardon and tributary status. [...] there was no doubt in anyone's mind that China was the superior and the tributary state the inferior. The Vietnamese kings clearly realized that they had to acknowledge China's suzerainty and become tributaries [...]
- ↑ Eastman, Lloyd E. (1967). Throne and Mandarins: China's Search for a Policy during the Sino-French Controversy. Harvard University Press. pp. 34–40, 201.
- ↑ Eastman, Lloyd E. (1967). Throne and Mandarins: China's Search for a Policy during the Sino-French Controversy. Harvard University Press. pp. 123–124.
- ↑ Brocheux, Pierre; Hémery, Daniel (2011). Indochina: An Ambiguous Colonization, 1858–1954. University of California Press. pp. 78–81.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedLebra
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedLi-Reid