ລາຊະວົງຫງວຽນ

ລາຊະວົງຫວຽດນາມສຸດທ້າຍ (1802-1945)
(ປ່ຽນເສັ້ນທາງມາຈາກ ຣາຊະວົງຫວຽນ)

ລາຊະວົງຫງວຽນ (chữ Nôm : 茹阮, ຫວຽດນາມ: Nhà Nguyễn) ແມ່ນ ​ລາຊະວົງ​ຫວຽດນາມ ​ຫຼ້າ​ສຸດ, ​ໂດຍ ​ເຈົ້າ​ຊີວິດ​ຫງວຽນ​ຢຸງ ​ແລະ ປົກຄອງ​ລັດ​ຫວຽດນາມ​ເປັນ​ເອກະ​ພາບ​ຢ່າງ​ເປັນ​ເອກະລາດ​ແຕ່​ປີ 1802 ຫາ 1883 ກ່ອນ​ຈະ​ຕົກ​ເປັນ​ລັດ​ປົກ​ປັກ​ຮັກສາ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ. ໃນ​ໄລຍະ​ປະກາດ​ເອກະລາດ, ຫງວຽນ​ຫວຽດນາມ ​ແມ່ນ ​ປະ​ເທດ​ມະຫາ​ອຳນາດ ​ຢູ່​ອາຊີ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ສ່ຽງ​ໃຕ້, ພິ​ເສດ​ແມ່ນ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຈັກກະພັດ Minh Mạng. ໃນໄລຍະທີ່ມີຢູ່ແລ້ວ, ຈັກກະພັດໄດ້ຂະຫຍາຍໂດຍກົງເຂົ້າໄປໃນ ປະເທດກໍາປູເຈຍ ແລະ ລາວ ທີ່ທັນສະໄຫມແລະສິ້ນສຸດການມີຢູ່ຂອງ ຈໍາປາ ໂດຍຜ່ານການສືບຕໍ່ຂອງສົງຄາມ Nam Tiến ແລະ ສົງຄາມສະຫຍາມ-ຫວຽດນາມ. ດິນແດນ​ຫວຽດນາມ​ໄດ້​ຂຶ້ນ​ສູ່​ລະດັບ​ສູງ​ສຸດ​ໃນ​ປະຫວັດສາດ​ແຕ່​ປີ 1834 ຫາ 1841. ຈັກກະພັດຍັງໃຊ້ນະໂຍບາຍການລວມຕົວທີ່ເຂັ້ມແຂງຕໍ່ກັບຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແລະສະກັດກັ້ນຊາວຄຣິສຕຽນ. ບໍ່​ຄື​ກັບ​ບັນພະບຸລຸດ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ, ລາຊະວົງ​ຫງວຽນ​ໄດ້​ນຳ​ໃຊ້​ນະ​ໂຍບາຍ​ປະ​ເທດ​ປິດ​ລ້ອມ ​ແລະ ລັດທິ​ຂົງ​ຈື້​ທີ່​ເຄັ່ງ​ຄັດ​ຈົນ​ກວ່າ​ຝະລັ່ງ​ໄດ້​ເຂົ້າ​ມາ. ດ້ວຍ ​ການ​ຍຶດ​ໝັ້ນ​ຂອງ​ຝະ​ລັ່ງ, ລາຊະ​ວົງ​ຫງວຽນ​ໄດ້​ຖືກ​ບັງ​ຄັບ​ໃຫ້​ມອບ​ອະ​ທິ​ປະ​ໄຕ​ເຂດ​ພາກ​ໃຕ້​ຂອງ​ຫວຽດ​ນາມ​ໃຫ້​ແກ່​ຝ​ລັ່ງ​ໃນ​ປີ 1862 ແລະ 1874, ແລະ ຫຼັງ​ຈາກ​ປີ 1883, ລາດ​ຊະ​ວົງ ຫງວຽນ​ຫງວຽນ​ໄດ້​ປະ​ຕິ​ບັດ ​ສິດ​ປົກ​ປັກ​ຮັກ​ສາ ​ອາ​ນາ​ມ ເທົ່າ​ນັ້ນ. Tonkin. ຕໍ່​ມາ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໄດ້​ຍົກ​ເລີກ​ສົນ​ທິ​ສັນ​ຍາ​ກັບ​ຝ​ຣັ່ງ​ແລະ​ເປັນ ​ຈັກ​ກະ​ພັດ​ຫວຽດ​ນາມ ​ເປັນ​ເວ​ລາ​ສັ້ນ​ຈົນ​ເຖິງ​ວັນ​ທີ 25 ສິງ​ຫາ 1945.

ອານາຈັກ ໄດຫວຽດ
Đại Việt Quốc
大越國
(1802–1804)
ຣາຊະ​ອານາຈັກ​ຫວຽດນາມ
Việt Nam Quốc
越南國
(1804–1839; 1945)
ອານາຈັກ ດ່ານາມ
Đại Nam Quốc
大南國
(1839–1945)

1802–1945
ທຸງຊາດNguyễn dynasty
Court flag
(ປ. 1920s–1945)
Coat of armsຂອງNguyễn dynasty
Coat of arms
ເພງຊາດĐăng đàn cung
("The Emperor Mounts His Throne")
Heirloom Seal of the Southern Realm
Đại Nam thụ thiên vĩnh mệnh truyền quốc tỷ
大南受天永命傳國璽

(1846–1945)
ຫວຽດນາມ​ໃນ​ຂອບ​ເຂດ​ທີ່​ໃຫຍ່​ທີ່​ສຸດ (1834-1841) ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຈັກກະພັດ Minh Mang, ລວມທັງ ກຳປູ​ເຈຍ (ປົກຄອງ​ໂດຍ​ກົງ ) ​ແລະ​ການ​ເມືອງ​ອື່ນໆ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຫວຽດນາມ ອິດທິພົນ (ສີແດງອ່ອນ).
ຫວຽດນາມ​ໃນ​ຂອບ​ເຂດ​ທີ່​ໃຫຍ່​ທີ່​ສຸດ (1834-1841) ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຈັກກະພັດ Minh Mang, ລວມທັງ ກຳປູ​ເຈຍ (ປົກຄອງ​ໂດຍ​ກົງ
) ​ແລະ​ການ​ເມືອງ​ອື່ນໆ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຫວຽດນາມ ອິດທິພົນ (ສີແດງອ່ອນ).
ການ​ແບ່ງ​ແຍກ​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຫວຽດນາມ​ໃນ​ປີ 1838 ​ໃນ​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຈັກກະພັດ Minh Mạng
ການ​ແບ່ງ​ແຍກ​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຫວຽດນາມ​ໃນ​ປີ 1838 ​ໃນ​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຈັກກະພັດ Minh Mạng
ສະຖານະInternal imperial system within Chinese tributary (1802–1883)[1][2]ແມ່ແບບ:BrFrench protectorate (1883–1945)[3][4]ແມ່ແບບ:BrPuppet state of the Empire of Japan (1945)[5][6]
ເມືອງຫຼວງພູຊວນ (ປະຈຸບັນ Hue)
16°28′N 107°36′E / 16.467°N 107.600°E / 16.467; 107.600
ພາສາລັດຖະການພາສາຫວຽດນາມແມ່ແບບ:Brວັນນະຄະດີແມ່ແບບ:Brພາສາຝຣັ່ງ (ຈາກ 1884)
ສາສະໜາ
State ideology:
Ruism
Minority:
Mahayana Buddhism, Caodaism, Christianity, Folk religion, Hòa Hảo, Hinduism, Islam, and Taoism
ເດມະນິມVietnamese
ການປົກຄອງAbsolute monarchy (with a modern cabinet in 1945)
Emperor 
• 1802–1820 (first)
Gia Long
• 1847–1883 (last independent)
Tự Đức
• 1926–1945 (last)
Bảo Đại
Regent 
• 1818–1820
Minh Mạng
• 1884–1885
Tôn Thất Thuyết & Nguyễn Văn Tường
Prime Minister 
• 1945
Trần Trọng Kim
ສະພານິຕິບັນຍັດNone (rule by decree)
ຍຸກປະຫວັດສາດModern era, World War II
• Coronation of lord Nguyễn Ánh
1 June 1802
20 July 1802
1 September 1858
5 June 1862
25 August 1883
6 June 1884
11 March 1945
25 August 1945
ພື້ນທີ່
1830557,000 ຕາລາງກິໂລແມັດ (215,000 ຕາລາງໄມລ໌)
ປະຊາກອນ
• 1830
10,500,000
• 1858
12,031,000
• 1890
14,752,000
• 1942
25,552,000
ສະກຸນເງິນZinc and copper-alloy cash coins (denominated in phần, văn, mạch, and quán)
Silver and gold cash coins and ingots (denominated in phân, nghi, tiền, and lạng / lượng)
French Indochinese piastre (from 1885)
ກ່ອນໜ້າ
ຖັດໄປ
ເຈົ້ານາຍ ຫງວຽນ
ລາຊະວົງ ໄຕ​ເຊີນ
1862:
ໂກສິນຈີນ
1883:
ອານນາມ
1883:
ຕົງແກງ
1945:
ຫວຽດນາມເໜືອ
ປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຫວຽດນາມ
ຈີນ
ລາວ
ກຳປູເຈຍ

ອ້າງອີງ

ດັດແກ້
  1. Kang, David C. (2012). East Asia Before the West: Five Centuries of Trade and Tribute. Columbia University Press. pp. 101–102. In 1802 the Nguyen dynasty was recognized with an imperial pardon and tributary status. [...] there was no doubt in anyone's mind that China was the superior and the tributary state the inferior. The Vietnamese kings clearly realized that they had to acknowledge China's suzerainty and become tributaries [...]
  2. Eastman, Lloyd E. (1967). Throne and Mandarins: China's Search for a Policy during the Sino-French Controversy. Harvard University Press. pp. 34–40, 201.
  3. Eastman, Lloyd E. (1967). Throne and Mandarins: China's Search for a Policy during the Sino-French Controversy. Harvard University Press. pp. 123–124.
  4. Brocheux, Pierre; Hémery, Daniel (2011). Indochina: An Ambiguous Colonization, 1858–1954. University of California Press. pp. 78–81.
  5. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Lebra
  6. Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Li-Reid