ກົມພະເທພາມາດ (ນົກອ້ຽງ)

ກົມພະເທພາມາດ (ນົກອ້ຽງ) (ສະຫວັນຄົດ : ຄ.ສ. 1774) ມີພະນາມເດີມວ່າ ອ້ຽງ ຫຼື ນົກອ້ຽງ ສັນນິຖານວ່າແຕ່ເດີມພະອົງມີພື້ນເພເປັນຊາວເພັດຊະບຸລີແລະອາດມີເຊື້ອສາຍຈີນ ພະອົງສົມລົດກັບຫຍົງ ແຊ່ແຕ້ວານິດຊາວແຕ້ຈິ໋ວ ມີບຸດຄົນໜຶ່ງຊື່ ສິນ ທີ່ຕໍ່ມາໄດ້ຄອງລາດເປັນສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີ ຫຼັງສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີຂຶ້ນຄອງລາດໃນປີ ຄ.ສ. 1769 ກໍຊົງສະຖາປະນາ ນົກອ້ຽງ ພະລາຊະຊົນນະນີຂຶ້ນເປັນ ກົມພະເທພາມາດ ຕາມພະລາຊະປະເພນີລ່ວງມາໄດ້ປີ ຄ.ສ. 1774 ກົມສົມເດັດພະເທພາມາດໄດ້ປະຊວນພະຍອດອັກຄະເນສັນ (ຝີຊະນິດໜຶ່ງ) ແລະສະຫວັນຄົດໃນເວລາຕໍ່ມາ

ກົມພະເທພາມາດ
Dynasty	ທົນບຸລີ

ນົກອ້ຽງ

ພະນາມ

ກົມພະເທພາມາດມີນາມເດີມວ່າ ອ້ຽງ ຫຼື ນົກອ້ຽງ (ບໍ່ປະກົດພະນາມໃນ ອະພິນິຫານບັນພະບຸລຸດ) ສ່ວນໃນປະຫວັດເຈິ້ງເຈົາຂອງສືເອີ້ເໝຍຈີ ຮຽກວ່າ ລົ່ວຍັ້ງ ຫຼື ນາງນົກຍາງ

ພະປະຫວັດ

ພະຊົນຊີບຕອນຕົ້ນແລະຄອບຄົວ

ກົມພະເທພາມາດ ສັນນິຖານວ່າເປັນທິດາຂອງຂຸນນາງໃນລາຊະສະໄໝສົມເດັດພະເຈົ້າຢູ່ຫົວບໍຣົມໂກດ ແຫ່ງກຸງສີອະຍຸທະຢາ ມີພະຂະນິດຖາທີ່ປະກົດນາມພະອົງໜຶ່ງຊື່ ອັ໋ນ ຫຼື ຮັ້ນ (ຕໍ່ມາໄດ້ຮັບການສະຖາປະນາອິສະຣິຍະຍົດເປັນກົມມະຫຼວງເທວິນທະລະສຸດາ ໃນສະໄໝກຸງທົນບຸລີ ເລື່ອງລາວກ່ຽວກັບພະຊາດກຳເໜິດນັ້ນ ພະສັງຄະລາດປາເລີກັວສ໌ (ຝະລັ່ງ: Jeen Baptists Pallegoix) ໄດ້ລະບຸໄວ້ວ່າພະອົງເປັນຄົນໄທ ແຕ່ຟອງຊົວ ຕູແປງ (ຝະລັ່ງ: Francois Turpin) ນັກປະຫວັດສາດຊາວຝະລັ່ງລະບຸວ່າພະອົງເປັນຄົນຈີນ ເຊິ່ງສອດຄ້ອງກັບ ກ.ສ.ຣ. ກຸຫຼາບ ທີ່ລະບຸວ່າທ່ານນົກອ້ຽງມີແຊ່ເດີມວ່າ ໂຫງົວ (ຈີນ: 吴) ເຊິ່ງເປັນດຽວກັນກັບພະວິໄຊວາຣີ (ຫຼິນ ແຊ່ໂຫງົວ) ຂຸນນາງຈີນໃນສະໄໝສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີແລະຍັງໃຫ້ຂໍ້ມູນຕໍ່ວ່າ ທ່ານນົກອ້ຽງເປັນຊາວບ້ານແຫຼມ ແຂວງເມືອງເພັດຊະບຸລີແລະອາດເປັນຍາດກັບພະຍາເພັດຊະບຸລີ (ເຣືອງ) ເຊິ່ງດຳລົງຕຳແໜ່ງໃນອະຍຸທະຢາຕອນປາຍ

ສັນນິຖານວ່າພື້ນເພເດີມຂອງພະນາງຕັ້ງຢູ່ແຖບອຳເພີບ້ານແຫຼມ ເມືອງເພັດຊະບຸລີ ເຊິ່ງໃນໜັງສືປະຖົມມະວົງໄດ້ລະບຸໄວ້ວ່າ "ມານດາພະຍາຕາກສິນທີ່ໜີພະມ້າໄປຢູ່ບ້ານແຫຼມແຂວງເມືອງເພັດຊະບຸລີ..."ແລະຄົງຍ້າຍເຂົ້າມາອາໄສຢູ່ໃນກຸງສີອະຍຸທະຢາເປັນເວລາຊ້ານານ ດັງປະກົດໃນໜັງສືປະຖົມມະວົງ ສະບັບຂອງ ກ.ສ.ຣ. ກຸຫຼາບ ເຊິ່ງລະບຸເລື່ອງລາວຂອງທ່ານນົກອ້ຽງແລະສົມເດັດພະບໍວອນລາດເຈົ້າມະຫາສຸຣະສິງຫະນາດເມື່ອຄັ້ງຍັງເປັນ ນາຍສຸດຈິນດາ (ບຸນມາ) ໄວ້ວ່າ "...ເປັນຄົນຮູ້ຈັກຄຸ້ນເຄີຍກັນມາຊ້ານານແຕ່ຍັງຢູ່ໃນກຸງມາດ້ວຍກັນ..."

ສົມລົດ

ຕາມອະພິນິຫານບັນພະລຸດ ຄຸນອ້ຽງສົມລົດກັບຊາຍຈີນແຕ້ຈິ໋ວຊື່ຫຍົງ ແຊ່ແຕ້ ທີ່ມີຖິ່ນຖານເດີມໃນຕຳບົນຫົວຟູ່ ອຳເພີເທງໄຮ້ (ເສີງໃຫ່) ນິທິ ອຽວສີວົງ ໄດ້ອະທິບາຍວ່າ ພະລາຊະບິດາຂອງສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີນ່າຈະປະກອບອາຊີບຄ້າຂາຍເປັນຫຼັກ ບໍ່ແມ່ນນາຍອາກອນບ່ອນເບ້ຍ ເປັນຄຳອະທິບາຍທີ່ວ່າເຫດໃດນາຍສິນຈຶງບໍ່ຊົງປະມູນອາກອນສືບຕໍ່ຈາກບິດາ ຈຶງນ່າຈະເປັນພໍ່ຄ້າກວຽນຫຼາຍກວ່າ ສ່ວນຕຳນານອາກອນບ່ອນເບ້ຍ ພະນິພົນຂອງສົມເດັດກົມພະຍາດຳລົງລາຊານຸພາບ ຊຢງໃຫ້ຂໍ້ມູນວ່າຕຳແໜ່ງຂຸນພັດເພິ່ງມີຂຶ້ນໃນລາຊະສະໄໝຂອງພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະເລີດຫຼ້ານະພາໄລ ພາຍຫຼັງຫຍົງແລະນົກອ້ຽງໄດ້ໃຫ້ກຳເໜິດບຸດຊາຍຊື່ວ່າ ສິນ ເມື່ອວັນທີ່ 23 ມີນາ ຄ.ສ. 1734 ແລະພາຍຫຼັງໄດ້ຍົກເປັນບຸດບຸນທຳຂອງເຈົ້າພະຍາຈັກກີ (ຄຸດ) ເຊິ່ງຕໍ່ມານາຍສິນໄດ້ຄອງລາດເປັນພະມະຫາກະສັດແລະຕັ້ງລາຊະທານີທີ່ທົນບຸລີ

ການສະຖາປະນາແລະການສະຫວັນຄົດ

ເມື່ອຄັ້ງກຸງສີອະຍຸທະຢາແຕກ ປະຊາຊົນທັງຫຼາຍກໍຕ່າງພາກັນຫຼົບໜີພະມ້າ ຄັ້ງນັ້ນກົມພະເທພາມາດເອງໄດ້ໜີໄປພຳນັກໃນແຂວງເມືອງເພັດຊະບຸລີ ເຊິ່ງນາຍສຸດຈິນດາ (ບຸນມາ) ກໍເປັນທຸລະຈັດການນຳພະອົງມາຈາກເພັດຊະບຸລີ ເພື່ອມາສົ່ງໃຫ້ສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີໃນຄ່າຍທີ່ຊົນບຸລີ

ພາຍຫຼັງເມື່ອສົມເດັດພະເຈົ້າຕາກສິນ ສະເດັດຂຶ້ນຄອງລາຊະສົມບັດແລ້ວ ໄດ້ຊົງສະຖາປະນາສົມເດັດພະລາຊະຊົນນະນີ ຂຶ້ນດຳລົງອິສະຣິຍະຍົດເປັນ ກົມພະເທພາມາດ ຕາມບູຮານລາຊະປະເພນີໃນປີ ຄ.ສ. 1769 ຕໍ່ມາພະອົງປະຊວນພະຍອດອັກຄະເນສັນແລະໄດ້ສະເດັດສະຫວັນຄົດໃນປີ ຄ.ສ. 1774 ໂດຍມີການສ້າງພະໂກດໂຖ ຫຼື ລອງໂຖ ສຳລັບພະລາຊະມານດາໃນປີ ຄ.ສ. 1775 ແລະສັນນິຖານວ່າພະໂກດດັງກ່າວສ້າງເພື່ອພະສົບເຈົ້ານາຍທີ່ຊົງສັກຊັ້ນສູງສຸດໃນສະໄໝນັ້ນ ໂດຍໃຫ້ເຈົ້າພະຍາຈັກກີ (ຕໍ່ມາຄື ພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະຍອດຟ້າຈຸລາໂລກມະຫາລາດ ເປັນແມ່ກອງເຮັດພະເມນ ນະ ວັດບາງຍີ່ເຮືອໃຕ້

ແຕ່ໃນງານພະເມນດັງກ່າວຖືກເຮ່ງໃຫ້ຈັດຂຶ້ນໃນຊ່ວງລະດູຝົນ ດ້ວຍສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີຊົງຫ່ວງໃຍໃນການສຶກຂອງພະມ້າຢູ່ເຊິ່ງມັກເຂົ້າມາໃນຊ່ວງລະດູແລ້ງຂອງທຸກປີ ເຊິ່ງຕາມທຳນຽມເດີມນັ້ນງານພະເມນຈະຖືກຈັດຂຶ້ນໃນຊ່ວງລະດູແລ້ງ ເຈົ້າພະຍາຈັກກີຈຶງປຶກສາກັບເຈົ້ານາຍທັງປວງວ່າຈະໃຊ້ດີບຸກບາງເຄືອບທອງນ້ຳຕະໂກ ແລ້ວທາດ້ວຍແປ້ງປຽກຕິດເຂົ້າກັບເນື້ອໄມ້ຈົນສຳເລັດໃນເດືອນເກົ້າ ແຕ່ກ່ອນຮອດວັນເຊິນພະສົບມາໃນພະເມນນັ້ນຝົນໄດ້ຕົກຊະທອງນ້ຳຕະໂກທີ່ຕິດປະດັບພະເມນຫຼຸດຣ່ວງກໍຊົງພິໂລດ (ໂກດ) ມີພະລາຊະດຳຣັດວ່າ

ເຮົາໄວ້ໃຈໃຫ້ເປັນແມ່ກອງທຳພະເມນ ຕ່າງຫູຕ່າງຕາເຮົາ ເຈົ້າໄມ້ເອົາໃຈໃສ່ໃນລາຊະການ ທຳມັກງ່າຍໃຫ້ເມນເປັນເຊັ່ນນີ້ດີແລ້ວຫຼື ເຮັດໃຫ້ພະກຽດຕິຍົດພະເຈົ້າແຜ່ນດິນເສື່ອມເສຍໄປ ຈຶງມີພະລາຊະດຳຣັດສັ່ງໃຫ້ເຈົ້າພະນັກງານອົງຄະລັກ ໃຫ້ລົງພະລາຊະອາຢາໂບຍຫຼັງເຈົ້າພະຍາຈັກກີ 50 ທີ

ເຊິ່ງເຫດການດັງກ່າວ ເປັນໜຶ່ງໃນຄວາມຂັດແຍ້ງສ່ວນພະອົງ ລະຫວ່າງສົມເດັດພະເຈົ້າກຸງທົນບຸລີກັບເຈົ້າພະຍາຈັກກີ

ອ້າງອິງ

1. นิธิ เอียวสีวงศ์ หน้า 67

2. สุทธิศักดิ์ ระบอบ สุขสุวานนท์, หน้า 104