ເຈິ່ນທ້ວນແທ່ງ
ເຈິ່ນທ້ວນແທ່ງ, ທີ່ຮູ້ຈັກທົ່ວໄປໃນຊາວ ຊາວເຜົ່າຈຳ ໃນນາມ ແພນດູຣັງກາ ຫຼື Prangdarang, neologism ແພນດູຣັງກາ ຈາມປາ, ແມ່ນລັດ ຈາມປາ ສຸດທ້າຍທີ່ຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງເມືອງ ຟານຊາງ ໃນພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ. ທັງສອງທັດສະນະຂອງ ທ້ວນແທ່ງ ຂອງຫວຽດນາມ ແລະ ອານາຈັກຈາມປາ ແມ່ນໃຊ້ຮ່ວມກັນເພື່ອອ້າງອີງເຖິງການເມືອງ ຈາມປາ ສຸດທ້າຍ. ການຫຼຸດລົງແລະການສູນເສຍຂອງຈໍາປາບໍ່ໄດ້ເກີດຂຶ້ນໃນໄລຍະສັ້ນ. ແທນທີ່ຈະ, ເປັນເວລາດົນນານຈາກທ້າຍສະຕະວັດທີ 17 ຫາ 1832, ອານາຈັກຈາມປາ ໄດ້ຖືກກັກຂັງເປັນລັດລູກຄ້າ ສະເພາະ ຂອງບັນດາການປົກຄອງຂອງຫວຽດນາມ, ແຕ່ຍັງຄົງຮັກສາຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງຕົນ. ພາຍຫຼັງການປະທະກັນຂອງຊາວເຜົ່າຈຳໃນປີ 1692–94 ແລະ ການກົດດັນຈາກກະສັດຈາມ Po Saktiraydapatih, ນາຍພົນ ຫງວຽນຟຸກຈູ ຂອງຫວຽດນາມ ໃຕ້ໄດ້ຍົກເລີກການຍຶດເອົາ ແພນດູຣັງກາ ຂອງຕົນ ແລະ ຟື້ນຟູອານາຈັກຈຳປາຄືນໃໝ່ພາຍໃຕ້ນາມຂອງ ເຈິ່ນທ້ວນແທ່ງ ຫຼື ອຳນາດການປົກຄອງ ທ້ວນແທ່ງ ຢ່າງມີປະສິດທິຜົນ. ສະຖານະລູກຄ້າຂອງ ໂດເມນ Nguyễn ຕະຫຼອດສະຕະວັດທີ 18. ປະກົດການຫຍໍ້ທໍ້ທີ່ເກີດຂຶ້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ, ຄວາມບໍ່ສະຫງົບໃນສັງຄົມ, ການກະບົດຂອງ ໄຕງວຽນ ຢູ່ ດ່າວຽດ ໄດ້ໂຄ່ນລົ້ມອຳນາດການປົກຄອງຂອງ ຫງວຽນ ແລະ ໄຕງ ແລະ ລາຊະວົງ ເລ ໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 18, ແລະ ເມື່ອສົງຄາມກາງເມືອງລະຫວ່າງບັນດາຝ່າຍຫວຽດນາມ ແກ່ຍາວມາດົນນານ, ອຳນາດການປົກຄອງ ທ້ວນແທ່ງ ສືບຕໍ່ຢູ່ລອດຈົນເຖິງລະດູຮ້ອນ. ປີ 1832 ເມື່ອຈັກກະພັດຫວຽດນາມ ມິນມັງ ໄດ້ເຂົ້າຍຶດເອົາອານາຈັກ ທ້ວນແທ່ງ ເຂົ້າໄປໃນດິນແດນຂອງລາວ, ເປັນຂີດໝາຍການສິ້ນພຣະຊົນຄັ້ງສຸດທ້າຍຂອງ ອານາຈັກຈຳປາ.[2]
ເຈິ່ນທ້ວນແທ່ງ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1695–1832 | |||||||||
.png) ທີ່ຕັ້ງຂອງອໍານວຍການຂອງ ທ້ວນແທ່ງ (1757) | |||||||||
| ເມືອງຫຼວງ | Phan Rí 11°10′26″N 108°33′58″E / 11.17389°N 108.56611°E | ||||||||
| ພາສາທົ່ວໄປ | ຈາມ ແມ່ແບບ:Br (Akhar Thrah & Jawi) ແມ່ແບບ:Br Malay ແມ່ແບບ:Br Chru ແມ່ແບບ:Br Roglai ແມ່ແບບ:Br ພາສາຫວຽດນາມ | ||||||||
| ສາສະໜາ | ຈາມ ສາສະຫນາພື້ນເມືອງ, ສາດສະຫນາຮິນດູ (ຈາມ Balamon), Shiite Bani ອິດສະລາມ, ສາສະຫນານິກາຍ Sunni, ພຸດທະສາສະຫນາ | ||||||||
| ການປົກຄອງ | Monarchy ພາຍໃຕ້ພາສາຫວຽດນາມ ອຳນາດການປົກຄອງ, ຈາກນັ້ນ Selective monarchy (1793–1832) | ||||||||
| ກະສັດ | |||||||||
• 1695–1727 | Po Saktiraydapatih | ||||||||
• 1828–1832 (ຜູ້ປົກຄອງຊາມຜູ້ສຸດທ້າຍ) | Po Phaok The | ||||||||
| ຍຸກປະຫວັດສາດ | ທັນສະໄຫມຕົ້ນ | ||||||||
• ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ | 1695 | ||||||||
• ຍຶດເອົາຈັກກະພັດຫວຽດນາມ | 1832 | ||||||||
• ເນໂອຈຳປາ (ຈາ ທາກວາ ແລະ ໂພສົງຄາມປາລີ) | 1834–35 | ||||||||
| ປະຊາກອນ | |||||||||
• 1750 | 500,000 | ||||||||
| |||||||||
| ປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ | ຫວຽດນາມ | ||||||||
ອ້າງອີງ
ດັດແກ້- ↑ Nguyễn, Nhân Thống (2001). "Nguồn gốc các Địa danh Đà Nẵng – Hội An – Nha Trang – Phan Rang". Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống (in ຫວຽດນາມ). 4 (66): 17&40.
- ↑ Nakamura 2020.