ການເສຍກຸງສີອະຍຸດທະຍາຄັ້ງທຳອິດ

'ການເສຍກຸງສີອະຍຸດທະຍາຄົ້ງທຳອິດ ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຄວາມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງອານາຈັກຕອງອູແລະອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ ອັນເປັນຜົນມາຈາກຄວາມຕ້ອງການຂອງພະເຈົ້າບຸເຣງນອງ ຊຶ່ງຕ້ອງການໄດ້ກຸງສີອະຍຸດທະຍາເປັນປພເທດສະລາດ ແລະອາດຖືໄດ້ວ່າເປັນຜົນສືບເນືອງມາຈາກສົງຄາມຊ້າງເຜືອກ ໃນປີ ຄ.ສ. 1563 ທີ່ຊົງຕີກຸງສີອະຍຸດທະຍາບໍ່ສຳເຫຼັດ

ການເສຍກຸງສີອະຍຸດທະຍາຄັ້ງທຳອິດ
ສ່ວນໜຶ່ງຂອງ ສົງຄາມພະມ້າ–ສະຫຍາມ
ຊ້າງສຶກໃນຊ່ວງສົງຄາມພະມ້າ–ສະຫຍາມຕອນປາຍ
ວັນທີ ຄ.ສ. 1568–1569 ສະຖານທີ່ ອະຍຸດທະຍາ, ພິສະນຸໂລກ, ລ້ານຊ້າງ ແລະ ກຳແພງເພັດ ຜົນ ອານາຈັກຕອງອູໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ; ກຸງສີອະຍຸດທະຍາຕົກເປັນເມືອງຂຶ້ນຂອງອານາຈັກຕອງອູ; ພະບໍລົມວົງສານຸວົງສ່ວນໜຶ່ງຖືກນຳໄປຍັງພະມ້າ
ຄູ່ສົງຄາມ
ອານາຈັກອະຍຸດທະຍາ ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ	ອານາຈັກຕອງອູ ຮວມເຖີງບ່ອນທີ່ຄວບຄຸມ: ອານາຈັກສຸໂຂໄທ ອານາຈັກລ້ານນາ
ຜູ້ບັນຊາການ ແລະ ຜູ້ນຳ
ສົມເດັດພະມະຫາຈັກກະພັດ† ສົມເດັດພະມະຫິນທາທິຣາດ(ຊະເລຍ) ສົມເດັດພະເສດຖາທິຣາດ	ພະເຈົ້າບຸເຣງນອງ ສົມເດັດພະມະຫາທຳມະຣາຊາທິຣາດ ຕະໂດເມງສໍ ພະຍາທະລະ
ໜ່ວຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ
ກອງທັບບົກສະຫຍາມ ກອງທັບເຮືອສະຫຍາມ ກອງທັບລ້ານຊ້າງ ທະຫານຮັບຈ້າງລູຊອນ	ກອງທັບອານາຈັກພະມ້າ ກອງທັບສຸໂຂໄທ ກອງທັບລ້ານນາ ທະຫານຮັບຈ້າງປອກຕຸຍການ
ກຳລັງ
ບໍ່ຊາບ	ຊໍ້ມູນຝັ່ງພະມ້າ: ກອງທັບພະມ້າ 54,600 ນາຍ, ທະຫານມ້າ 5,300 ນາຍ ແລະທະຫານຊ້າງ 530 ນາຍ ຮ່ວມກັບກອງທັບພິສະນຸໂລກ: ມາກກວ່າ 70,000 ນາຍ
ຄວາມສູນເສຍ
ສະຫຍາມ ບໍ່ຊາບ ລ້ານຊ້າງ ທະຫານ 30,000 ນານ ແລະຊ້າງ 100 ເຊືອກ	ບໍ່ຊາບ

ຄວາມຂັດແຍ້ງພາຍໃນກຸງສີອະຍຸດທະຍາລະຫວ່າງສົມເດັດພະມະຫາຈັກກະພັດກັບເຈົ້າເມືອງພິສະນຸໂລກ ສົມເດັດພະມະຫາທຳມະຣາຊາທິຣາດ ຊຶ່ງມີພະໄທຝັກໃຝ່ພະມ້າ ໄດ້ນຳໄປສູ່ຄວາມພິນາດຂອງກຸງສີອະຍຸດທະຍາໃນທີ່ສຸດ ຈົນກະທັ່ງສົມເດັດພະນະເຣສວນມະຫາລາດຊົງປະກາດອິສະລະພາບໃຫ້ກັບອານາຈັກອະຍຸດທະຍາໃນອີກ 15 ປີຕໍ່ມາ