ຣາພັນເຊວ
ແລປົງ[1] (ຝຣັ່ງ: Raiponce) ຫຼື ລາພັນເຊນ (ເຢຍລະມັນ: Rapunzel) ຫຼື ສາວນ້ອຍຜົມຍາວ ແມ່ນເທບນິຍາຍເຢຍລະມັນ ໄດ້ຖືກເກັບຮິມໂຮມໂດຍອ້າຍນ້ອງຕະກູນກິມ. ລົງພິມເທື່ອທຳອິດໃນປີ ຄ.ສ. 1812[2] ແລປົງເປັນນຶ່ງໃນເທບນິຍາຍທີ່ມີຊື່ສຽງ ແລະເນື່ອເລື່ອງໄດ້ຖືກການນຳໄປໃຊ້ໃນການສະແດງໂດຍນັກແຕ້ມກາຕູນ ແລະນັກສະແດງຕະຫຼົກຫຼາຍຫຼວງ.
ເລື່ອງຫຍໍ້
ດັດແກ້ແລປົງນັ້ນມີຫຼາຍເວີຊັ້ນ ໂດຍເນື້ອເລື່ອງອາດບໍ່ຄືກັນ ແຕ່ທຸກເວີຊັ້ນຈະມີແມ່ຍິງຜົມຍາວຢູ່ເທິງຫໍຄອຍ. ມີເທື່ອໜຶ່ງຄູ່ຜົວເມຍທີ່ຢາກມີລູກມາດົນນານ, ຈົນສຸດທ້າຍຜູ້ຍິງໄດ້ໃຫ້ຄວາມຫວັງວ່າພຣະຜູ້ເປັນເຈົ້າຢາກໃຫ້ຄວາມປາດຖະໜາຂອງນາງສຳເລັດ. ຢູ່ໃນເຮືອນຂອງຄູ່ຜົວເມຍມີປ່ອງຢ້ຽມນ້ອຍໜຶ່ງທີ່ມີທັດສະນີຍະພາບໄດ້ມອງຂ້າມສວນໝາກໄມ້ທີ່ສວຍງາມ, ໃນນັ້ນມີດອກໄມ້ແລະຜັກທຸກຊະນິດ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ມັນຖືກລ້ອມຮອບດ້ວຍກໍາແພງສູງ, ແລະບໍ່ມີໃຜກ້າທີ່ຈະເຂົ້າໄປໃນພາຍໃນ, ເພາະວ່າມັນເປັນຂອງແມ່ມົດທີ່ມີພະລັງຫຼາຍທີ່ທຸກຄົນຢ້ານກົວ. ມື້ໜຶ່ງ ຜູ້ຍິງຄົນນັ້ນຢູ່ທີ່ປ່ອງຢ້ຽມ ແນມເບິ່ງສວນທີ່ນາງເຫັນພື້ນທີ່ປູກກະລໍ່າປີ, ແລະເບິ່ງຄືສີຂຽວ ແລະສົດຊື່ນຫຼາຍ ຈົນນາງຮູ້ສຶກຢາກກິນມັນ. ຄວາມຢາກຂອງນາງນັບມື້ນັບເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ເມື່ອນາງຮູ້ວ່ານາງບໍ່ສາມາດເອົາພວກມັນໄດ້, ນາງເລີ່ມຮູ້ສຶກໂສກເສົ້າ, ຈືດໆ ແລະ ເຈັບປ່ວຍ. ຜົວຢ້ານແລະຖາມວ່າ:
- ເຈົ້າມີຫຍັງ, ເມຍທີ່ຮັກ?
- ໂອ້! ລາວຕອບວ່າ ຖ້າຂ້ອຍບໍ່ໄດ້ກິນຜັກກາດຈາກສວນຫລັງບ້ານຂ້ອຍ ຂ້ອຍຈະຕາຍຢ່າງແນ່ນອນ.
ຜົວທີ່ຮັກນາງຫຼາຍ, ນາງຄິດກັບຕົນເອງ.
- ກ່ອນທີ່ຂ້າພະເຈົ້າຍິນຍອມໃຫ້ເມຍຂອງຂ້າພະເຈົ້າເສຍຊີວິດ, ຂ້າພະເຈົ້າຈະເອົາຜັກກາດໃຫ້ນາງ, ບໍ່ວ່າຈະເປັນຄ່າຈ້າງ.
ພໍຮອດຕອນທ່ຽງ ລາວໄດ້ໂດດຂ້າມຝາຂອງສວນເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ, ຈັບກະລໍ່າປີໜຶ່ງ ມືໜຶ່ງ, ເອົາມາໃຫ້ເມຍຂອງລາວ, ຜູ້ທີ່ເຮັດສະຫຼັດ ແລະ ກິນທັນທີດ້ວຍຄວາມຢາກອາຫານ. ແຕ່ມັນແຊບຫຼາຍ, ແຊບຫຼາຍ, ໃນມື້ຕໍ່ມານາງຢາກກິນອີກຫຼາຍກວ່າເກົ່າ, ແຕ່ຖ້າຜົວບໍ່ໄດ້ໄປສວນອີກ, ນາງບໍ່ໄດ້ພັກຜ່ອນ. ສະນັ້ນ ລາວຈຶ່ງໄປໃນຕອນກາງຄືນ, ແຕ່ລາວຢ້ານຫຼາຍ, ເພາະແມ່ມົດຢູ່ໃນລາວ.
- ເຈົ້າກ້າແນວໃດ, ນາງເວົ້າຢ່າງໂກດແຄ້ນ, ທີ່ເຂົ້າມາສວນຂອງຂ້ອຍແລະລັກຜັກກາດຂອງຂ້ອຍ? ເຈົ້າຈະຖືກລົງໂທດ!
- ອ້າວ! ພຣະອົງຊົງຕອບວ່າ, ຂໍໃຫ້ອະໄພແກ່ຄວາມກ້າຫານຂອງຂ້ານ້ອຍ ເພາະຂ້ານ້ອຍໄດ້ເຮັດດ້ວຍຄວາມຈຳເປັນ. ເມຍຂອງຂ້ອຍເຫັນກະລໍ່າປີຂອງເຈົ້າຈາກປ່ອງຢ້ຽມ, ແລະນາງຢາກມັນຫຼາຍຈົນຕາຍຖ້າລາວບໍ່ກິນມັນ.
ແມ່ມົດນັ້ນເວົ້າກັບລາວ, ສະກັດກັ້ນຄວາມໂກດຮ້າຍຂອງນາງ:
- ຖ້າຫາກວ່າສິ່ງທີ່ທ່ານເວົ້າວ່າເປັນຄວາມຈິງ, ເລືອກເອົາຜັກກາດຫຼາຍເທົ່າທີ່ທ່ານຕ້ອງການ, ແຕ່ໃນເງື່ອນໄຂຫນຶ່ງ: ທ່ານຕ້ອງໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າລູກທີ່ເມຍຂອງທ່ານເກີດມາໄດ້. ຂ້ອຍຈະກວມເອົາຄວາມຕ້ອງການຂອງເຈົ້າທັງຫມົດ, ແລະຂ້ອຍຈະດູແລເຈົ້າຄືກັບວ່າຂ້ອຍເປັນແມ່ຂອງເຈົ້າ.
ຜົວຍອມຮັບດ້ວຍຄວາມໂສກເສົ້າ, ແລະທັນທີທີ່ລາວເຫັນລູກສາວຂອງລາວເກີດມາ, ລາວໄດ້ມອບນາງໃຫ້ກັບແມ່ມົດ, ຜູ້ທີ່ໃຫ້ຊື່ເດັກຍິງວ່າ Rapunzel (ຊຶ່ງຫມາຍຄວາມວ່າຜັກກາດ) ແລະເອົານາງໄປ.
Rapunzel ເປັນສາວງາມທີ່ສຸດທີ່ເຄີຍຢູ່ພາຍໃຕ້ແສງຕາເວັນ. ເມື່ອນາງມີອາຍຸໄດ້ສິບສອງປີ, ແມ່ມົດໄດ້ລັອກນາງໄວ້ໃນຫໍຄອຍໃນປ່າແຫ່ງໜຶ່ງ, ເຊິ່ງບໍ່ມີຂັ້ນໄດຫຼືປະຕູ, ມີແຕ່ປ່ອງຢ້ຽມນ້ອຍແລະສູງ. ເມື່ອແມ່ມົດຕ້ອງການເຂົ້າໄປ, ນາງໄດ້ຢືນຢູ່ພາຍໃຕ້ນາງແລະເວົ້າວ່າ:
Rapunzel, Rapunzel, ຖິ້ມຜົມຂອງເຈົ້າລົງ, ຂ້ອຍຈະປີນຜ່ານມັນ.
ດີ, Rapunzel ມີຜົມຍາວແລະງາມຫຼາຍແລະດີເທົ່າກັບ spun ຄໍາ. ທັນທີທີ່ນາງໄດ້ຍິນສຽງຂອງແມ່ມົດ, ນາງໄດ້ຖອດເຊືອກຜູກຂອງນາງ, ປ່ອຍໃຫ້ມັນຕົກລົງຈາກເທິງປ່ອງຢ້ຽມຂອງນາງ, ເຊິ່ງຫ່າງຈາກພື້ນດິນຫຼາຍກວ່າຊາວຫລາ, ແລະແມ່ມົດຈະປີນຜ່ານພວກມັນ.
ແຕ່ໄດ້ເກີດຂຶ້ນອີກສອງສາມປີທີ່ລູກຊາຍຂອງກະສັດໄດ້ຜ່ານປ່ານັ້ນໄປໃກ້ຫໍຄອຍທີ່ລາວໄດ້ຍິນເພງໜຶ່ງທີ່ຫວານຊື່ນແລະອ່ອນຫວານຈຶ່ງຢຸດຟັງ. ມັນແມ່ນ Rapunzel ຜູ້ທີ່ໃຊ້ເວລາຂອງນາງຢູ່ໃນຄວາມໂດດດ່ຽວຂອງນາງເພື່ອຄວາມບັນເທີງຂອງຕົນເອງໂດຍການເວົ້າຄືນເພງທີ່ຫນ້າພໍໃຈທີ່ສຸດດ້ວຍສຽງຫວານຂອງນາງ. ລູກຊາຍຂອງກະສັດຢາກເຂົ້າໄປ, ແລະລາວຊອກຫາປະຕູຂອງຫໍຄອຍ, ແຕ່ລາວບໍ່ພົບ. ລາວກັບບ້ານ, ແຕ່ເພງໄດ້ເຂົ້າໄປໃນຫົວໃຈຂອງລາວຫຼາຍ, ຍ່າງໄປປ່າທຸກໆມື້ເພື່ອຟັງ. ມື້ໜຶ່ງຢູ່ໃຕ້ຕົ້ນໄມ້, ລາວໄດ້ເຫັນແມ່ມົດມາຮອດ, ແລະ ໄດ້ຍິນນາງເວົ້າວ່າ:
Rapunzel, Rapunzel, ຖິ້ມຜົມຂອງເຈົ້າລົງ, ຂ້ອຍຈະປີນຜ່ານມັນ.
ຫຼັງຈາກນັ້ນ Rapunzel ໃຫ້ຜົມຂອງນາງຫຼຸດລົງແລະ sorceress ໄດ້ປີນຂຶ້ນ.
ຖ້ານັ້ນແມ່ນຂັ້ນໄດທີ່ເຈົ້າປີນຂຶ້ນ, ຄິດວ່າເຈົ້າຊາຍ, ຂ້ອຍຢາກລອງໂຊກຄືກັນ.
ແລະມື້ຕໍ່ມາ, ເມື່ອມັນເລີ່ມມືດ, ລາວໄດ້ເຂົ້າໄປໃກ້ຫໍຄອຍແລະເວົ້າວ່າ:
Rapunzel, Rapunzel, ຖິ້ມຜົມຂອງເຈົ້າລົງ, ຂ້ອຍຈະປີນຜ່ານມັນ.
ທັນທີນັ້ນຜົມກໍລົ້ມລົງ ແລະລູກຊາຍຂອງກະສັດກໍລຸກຂຶ້ນ. ທໍາອິດ Rapunzel ຢ້ານກົວເມື່ອນາງເຫັນຜູ້ຊາຍເຂົ້າໄປໃນ, ເພາະວ່ານາງບໍ່ເຄີຍເຫັນມາກ່ອນ, ແຕ່ລູກຊາຍຂອງກະສັດໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນເວົ້າກັບນາງດ້ວຍຄວາມຮັກ, ແລະບອກນາງວ່າເພງຂອງລາວໄດ້ກະຕຸ້ນຫົວໃຈຂອງລາວໃນແບບນັ້ນຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ. ບໍ່ສາມາດທີ່ຈະມີສັນຕິພາບສໍາລັບການປັດຈຸບັນດຽວແລະເຂົາໄດ້ຕັດສິນໃຈທີ່ຈະພົບກັບນາງແລະສົນທະນາກັບນາງ. ດ້ວຍຄວາມຢ້ານກົວຂອງ Rapunzel ນີ້ຫາຍໄປແລະເມື່ອລາວຖາມນາງວ່ານາງຢາກເປັນພັນລະຍາຂອງລາວ, ນາງເຫັນວ່າລາວຍັງອ່ອນແລະເບິ່ງດີ, ນາງຄິດກັບຕົວເອງວ່າ:
- ຂ້ອຍຈະດີກວ່າກັບລາວຫຼາຍກວ່າກັບແມ່ມົດເກົ່າ.
ລາວເວົ້າວ່າແມ່ນແລ້ວ, ແລະຈັບມືຂອງນາງກັບລາວ, ເພີ່ມວ່າ:
- ຂ້າພະເຈົ້າຈະດີໃຈຫຼາຍທີ່ຈະອອກໄປກັບທ່ານ, ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ຮູ້ວ່າຈະໄດ້ຮັບການລົງ; ເມື່ອເຈົ້າມາ ຈົ່ງເອົາເສັ້ນໄໝທີ່ເຮົາຈະເຮັດເຊືອກມາໃຫ້ຂ້ອຍ ເມື່ອຍາວພໍແລ້ວ ຂ້ອຍກໍລົງໄປ ແລະເຈົ້າຈະພາຂ້ອຍຂຶ້ນມ້າ.
ພວກເຂົາເຈົ້າຕົກລົງເຫັນດີວ່າລາວຈະໄປທຸກໆຄືນ, ເພາະວ່າແມ່ມົດພຽງແຕ່ໄປໃນເວລາກາງເວັນ, ຜູ້ທີ່ບໍ່ໄດ້ສັງເກດເຫັນຫຍັງຈົນກ່ວາ Rapunzel ຖາມນາງວ່າ:
- ບອກຂ້ອຍ, ແມ່, ເປັນຫຍັງເຄື່ອງນຸ່ງຂອງຂ້ອຍບໍ່ເຫມາະສົມກັບຂ້ອຍ? ມັນນ້ອຍລົງທຸກຄັ້ງ
- ອ້າວ! sorceress ຕອບ. ເຈົ້າຖືພາ! ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຊື່ອງທ່ານຈາກທຸກຄົນ, ແລະທ່ານໄດ້ຫລອກລວງຂ້າພະເຈົ້າ!
ນາງໄດ້ຈັບຜົມທີ່ສວຍງາມຂອງ Rapunzel ດ້ວຍຄວາມໂກດແຄ້ນ, ຫັນມັນສອງສາມເທື່ອໃນມືຊ້າຍຂອງນາງ, ເອົາມີດຕັດສອງຄູ່ດ້ວຍຂວາຂອງນາງ, ແລະຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ຕໍ່ມາ, ນາງໄດ້ຕັດມັນອອກ, braids ທີ່ສວຍງາມຕົກລົງກັບດິນ, ແລະນາງ. ຄວາມໂກດຮ້າຍໄດ້ບັນລຸເຖິງຄວາມໂຫດຮ້າຍທີ່ນາງເອົາ Rapunzel ຜູ້ທຸກຍາກໄປທະເລຊາຍ, ບ່ອນທີ່ທ່ານໄດ້ຕັດສິນລົງໂທດນາງໃຫ້ຢູ່ໃນນ້ໍາຕາແລະຄວາມເຈັບປວດ.
ໃນມື້ດຽວກັນກັບທີ່ແມ່ມົດໄດ້ຄົ້ນພົບຄວາມລັບຂອງ Rapunzel, ໃນຕອນກາງຄືນນາງໄດ້ເອົາຜົມທີ່ນາງຕັດ, ມັດໄວ້ກັບປ່ອງຢ້ຽມ, ແລະເມື່ອເຈົ້າຊາຍມາ, ນາງເວົ້າວ່າ:
Rapunzel, Rapunzel, ແຜ່ຜົມຂອງເຈົ້າ, ຂ້ອຍຈະປີນຜ່ານມັນ,
ລາວໄດ້ພົບເຫັນເຂົາເຈົ້າແຂວນຄໍ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ລູກຊາຍຂອງກະສັດໄດ້ຂຶ້ນໄປ, ແຕ່ລາວບໍ່ພົບ Rapunzel ທີ່ຮັກຂອງລາວ, ແຕ່ແມ່ມົດ, ຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບພຣະອົງດ້ວຍໃບຫນ້າທີ່ຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດໃນໂລກ.
-ສະບາຍດີ! ລາວເວົ້າແບບເຍາະເຍີ້ຍ, ເຈົ້າມາຫາເມຍນ້ອຍຂອງເຈົ້າ, ແຕ່ນົກນ້ອຍບໍ່ຢູ່ໃນຮັງຂອງມັນອີກຕໍ່ໄປ ແລະຈະບໍ່ຮ້ອງອີກ; ພວກເຂົາໄດ້ພາລາວອອກຈາກຄອກຂອງລາວ ແລະຕາຂອງເຈົ້າຈະບໍ່ເຫັນລາວອີກຕໍ່ໄປ. Rapunzel ແມ່ນຄົນທີ່ສູນເສຍເຈົ້າ, ທ່ານຈະບໍ່ພົບນາງ.
ເຈົ້າຊາຍຮູ້ສຶກເຈັບປວດທີ່ສຸດ ແລະໃນຄວາມສິ້ນຫວັງຂອງລາວ ລາວໄດ້ໂດດລົງຈາກຫໍຄອຍ; ລາວໂຊກດີທີ່ບໍ່ໄດ້ເສຍຊີວິດ, ແຕ່ມີໜາມທີ່ລາວຕົກໃສ່ຕາລາວ. ລາວເລີ່ມຍ່າງຜ່ານປ່າຕາບອດ, ບໍ່ກິນຫຍັງນອກຈາກຮາກແລະພືດສະຫມຸນໄພ ແລະພຽງແຕ່ຄອບຄອງຕົນເອງດ້ວຍຄວາມໂສກເສົ້າແລະໂສກເສົ້າເສຍຫາຍຂອງເມຍທີ່ຮັກຂອງລາວ. ນາງໄດ້ເດີນທາງໄປແບບນີ້ເປັນເວລາບາງປີໃນຄວາມທຸກລຳບາກທີ່ສຸດ, ຈົນເຖິງຈຸດຈົບທີ່ເປັນຖິ່ນແຫ້ງແລ້ງກັນດານ ບ່ອນທີ່ Rapunzel ມີຊີວິດຢູ່ໃນຄວາມທຸກລຳບາກຕໍ່ເນື່ອງໃນຄອບຄົວຂອງລູກຊາຍທີ່ນາງໄດ້ເກີດມາ. ລາວໄດ້ຍິນສຽງຂອງນາງແລະຄິດວ່າລາວຮູ້ຈັກນາງ; ລາວໄດ້ຍ່າງໄປຫາລາວຊື່ໆ, ລາວຈື່ລາວໄດ້ໃນທັນທີທີ່ລາວໄດ້ພົບນາງ, ເມື່ອລາວເຫັນລາວ ລາວໄດ້ກອດຄໍ ແລະຮ້ອງໄຫ້ຢ່າງຂົມຂື່ນ. ນໍ້າຕາທີ່ໄຫລລົງໃສ່ຕາຂອງລາວໄດ້ຟື້ນຟູວິໄສທັດເກົ່າຂອງລາວແລະລາວໄດ້ເຫັນອີກເທື່ອຫນຶ່ງຄືເກົ່າ. ພຣະອົງໄດ້ພາເຂົາເຈົ້າໄປຍັງອານາຈັກຂອງພຣະອົງ ບ່ອນທີ່ເຂົາເຈົ້າໄດ້ຮັບດ້ວຍຄວາມຍິນດີ, ແລະເຂົາເຈົ້າມີຊີວິດຢູ່ຫລາຍປີທີ່ມີຄວາມສຸກແລະພໍໃຈ.
ອ້າງອີງ
ດັດແກ້- ↑ ຈາກ ຝຣັ່ງ: Raiponce ແຣປົງສ໌
- ↑ Jacob and Wilhelm Grimm, Household Tales (English translation by Margaretmm Hunt), 1884, "Rapunzel"
- ບັນນານຸກົມ
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ
ດັດແກ້- D.L. Ashliman's Grimm Brothers website. The classification is based on Antti Aarne and Stith Thompson, The Types of the Folktale: A Classification and Bibliography, (Helsinki, 1961).
- Translated comparison of 1812 and 1857 versions
- The Annotated Rapunzel with variants, illustrations and annotations Archived 2010-12-01 at the Wayback Machine