ລະບົບປະຕິບັດການ

ລະບົບປະຕິບັດງານ (ອັງກິດ: Operating system ຫຼື OS) ແມ່ນ ຊອຟແວພື້ນຖານ ຂອງ ຄອມພິວເຕີ, ແມ່ນ ໂຕກາງ ທີ່ຄົນ ແລະ ຊອຟແວອື່ນໆ ອື່ນໆ ສາມາດໃຊ້ ເພື່ອຄວບຄຸມບັນຊາ ຫຼື ຕິດຕໍ່ພົວພັນກັບ ຮາດແວ.

ລະບົບປະຕິບັດການຈະຄວບຄຸມຂະບວນການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນເຄື່ອງ, ລວມທັງການຄິດໄລ່, ຄວາມຈໍາ, ຂໍ້ມູນ, ຄວາມປອດໄພ, ແລະການສື່ສານລະຫວ່າງຊອບແວແລະເຄື່ອງມື. ດັ່ງນັ້ນ, ມັນເປັນສ່ວນສໍາຄັນທີ່ສຸດຂອງລະບົບຄອມພິວເຕີໃນທຸກໆລະດັບ.

ຄວາມສຳຄັນຂອງ OS

ລະບົບປະຕິບັດການມີໜ້າທີ່ສໍາຄັນດັ່ງນີ້:

ຈັດການເຄື່ອງມືຮັບສັງຍານ (Hardware Management) ລະບົບປະຕິບັດການຈະຊ່ວຍໃນການຄວບຄຸມຂະບວນການໃນ CPU, RAM, ການເກັບຮັກສາຂໍ້ມູນ (storage), ການປ່ອນເຂົ້າ-ອອກ (input/output), ແລະອຸປະກອນສໍາຄັນອື່ນໆ. ມັນເຮັດໜ້າທີ່ເຫມືອນຜູ້ຈັດການທີ່ເອົາເຄື່ອງມືມາໃຊ້ໃນທາງທີ່ມີປະສິດທິພາບ.
ການຄວບຄຸມໄຟລ໌ (File Management) ລະບົບປະຕິບັດການຊ່ວຍໃນການຈັດການໄຟລ໌ ແລະໂຄງສ້າງໄດເຣັກໂຕຣີ, ທັງສ້າງ, ລຶບ, ຄົ້ນຫາ, ເກັບຮັກສາ, ແລະສື່ສານລະຫວ່າງໄຟລ໌. ມັນເຮັດໃຫ້ຄົນໃຊ້ສາມາດເຂົ້າເຖິງ ຂໍ້ມູນໄດ້ຢ່າງສະດວກ.
ຈັດການຄວາມຈໍາ (Memory Management) ລະບົບປະຕິບັດການຈະຄວບຄຸມຄວາມຈໍາທັງໃນ RAM ແລະ Virtual Memory, ປ້ອງກັນການທັບຊ້ອນຂໍ້ມູນລະຫວ່າງໂປຣແກຣມ.
ສື່ສານລະຫວ່າງຊອບແວ (Software Communication) ມັນໃຫ້ໂຄງສ້າງທີ່ຊ່ອຍໃຫ້ໂປຣແກຣມຫຼາຍໆໂປຣແກຣມສາມາດສື່ສານກັນໄດ້, ຊ່ອຍໃນການປະສານງານໃນຄອມພິວເຕີ.
ຄວາມປອດໄພ (Security Management) ລະບົບປະຕິບັດການປ້ອງກັນຂໍ້ມູນ ໂດຍກັນຜູ້ໃຊ້ທີ່ບໍ່ມີສິດຂອງລະບົບຈາກການເຂົ້າເຖິງ.

ໜ້າທີ່ຂອງOS

ເອພີໄອ(API(Application Programming Interface))
ຈັດການຂະບວນການ(Process management)
ຈັດການຄວາມຈື່ຈໍາ(Memory management)
ລະບົບແຟ້ມ(File system)
ຈີຢູໄອ(GUI(Graphical user interfaces))

OS ຫຼັກ

Ubuntu, ທີ່ໃຊ້ລະບົບຂອງລີນຸກ (Linux)

Arch Linux (ແບບຄຳສັ່ງ)

ປະເພດຂອງລະບົບປະຕິບັດການ

ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບຄອມພິວເຕີ (Desktop OS) ຕົວຢ່າງ: Windows, macOS, Linux
ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບໂທລະສັບມືຖື (Mobile OS) ຕົວຢ່າງ: Android, iOS
ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບລູກຂ່າຍ (Server OS) ຕົວຢ່າງ: Windows Server, Ubuntu Server, Red Hat Enterprise Linux
ລະບົບປະຕິບັດການສໍາລັບອຸປະກອນລະດັບຂະຫນາດນ້ອຍ (Embedded OS) ຕົວຢ່າງ: FreeRTOS, TinyOS, RTEMS