ປະຫວັດຜາຊ້າງ ແລະ ບາງບ້ານອ້ອມຮອບ
ຜາຊ້າງ ຫຼືເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນນາມພູຊ້າງໄຊຍະບູລີເປັນສັນຍະລັກຂອງທ້ອງຖິ່ນໄຊຍະ
ບູລີ, ຖ້າເບິ່ງຈາກທາງທິດເໜືອຈະມີຮູບຮ່າງຄ້າຍຄືໂຕຊ້າງນອນໝູບ.ຜາຊ້າງມີການຕັ້ງຊື່ຕາມ ລັກສະນະທີ່ຄ້າຍຄືໂຕຊ້າງ .ແຕ່ຕາມຕຳນານທ້ອງຖິ່ນຍັງມີເລື່ອງເລົ່າຕໍ່ກັນມາວ່າ:
ຄັ້ງໜຶ່ງນານມາແລ້ວ ຕັ້ງແຕ່ສະໄໝເມືອງໄຊຍະບູລີຍັງເປັນປ່າຊ້າງດົງເສືອພຸ້ນມີຊ້າງໂຕໜຶ່ງທີ່ໃຫ່ຍ ແລະ ມີງາຂາວງາມ ແລະ ຢູ່ບ້ານປ່າແຫ່ງໜຶ່ງໃນບໍລິເວນດຽວກັນນັ້ນຍັງມີ ນາຍພານຜູ້ໜຶ່ງເຊິ່ງມີຊື່ສຽງໂດ່ງດັງທີ່ສຸດໃນການລ່າສັດ ຊື່ວ່າ:ເກດຕະບຸດ. ມື້ໜຶ່ງນາຍພານເກດຕະບຸດໄດ້ເຂົ້າປ່າເພື່ອລ່າສັດຕາມປົກກະຕິ. ລາວໄດ້ພົບຮອຍຕີນຊ້າງໂຕໜຶ່ງ ແລ້ວຕັດສິນໃຈນຳຮອຍຊ້າງນັ້ນໄປ ແລະໃນທີ່ສຸດລາວກໍ່ນຳທັນ ແລະ ເຫັນຊ້າງໂຕນັ້ນ.ລາວຄິດໄດ້ທັນທີ ວ່າ “ງາຊ້າງຄູ່ນີ້ຄົງຈະຂາຍໄດ້ຫຼາຍໝັນ” ດ້ວຍຄວາມພິສະຫວາດໃນ¤¾ຊ້າງທີ່ຂາວງາມ ລາວຈຶ່ງຢຸດ ແລະ ກຽມໝື້ໃສ່ປືນ.ໃສ່ໝື້ແລ້ວກໍອັດມອນ ແລະ ຮ່າຍລູກປືນໃສ່ ອັດທ້າຍດ້ວຍມອນໄຍ ໝາກພ້າວແຫ້ງແລະຕຳໃຫ້ແໜ້ນ ຮຽບຮ້ອຍແລ້ວ ກໍຍົກປືນຂຶ້ນຫົວ,ອະທິດຖານວ່າ “ຂໍໃຫ້ໂຊກ ໃຫ້ໝານເດີ ”. ເກດຕະບຸດຍົກປືນຂື້ນແນໃສ່ຂາຊ້າງ ; ສຽງປືນຂອງນາຍພານເກດຕະບຸດ ດັງ ລະເບີດຂື້ນ ຕູ໋ມ ! ຢ່າງແຮງດັງກຶກກ້ອງໄປທົ່ວປ່າດົງ,ລູກປືນໄດ້ຖືກຂາຊ້າງ. ຊ້າງແຜດສຽງຮ້ອງດ້ວຍຄວາມເຈັບປວດ.ມອນປືນຂອງເກດຕະບຸດໄດ້ປິວຟົ້ງໄປຕົກຢູ່ນາແຫ່ງໜຶ່ງໃກ້ໜ້າເຮືອນ ຂອງປະຊາຊົນຄອບຄົວໜຶ່ງ.ດ້ວຍຄວາມຕົກຕະລຶງ ແລະ ແປກປະຫຼາດໃຈຕໍ່ເຫດການດັ່ງກ່າວ. ແຕ່ນັ້ນມາຄົນທັງຫຼາຍຈຶ່ງພາກັນໃສ່ຊື່ນາທົ່ງນັ້ນວ່າ:ນາມອນ. ຕໍ່ມາໄດ້ມີການຕັ້ງເປັນ ບ້ານຂຶ້ນຈຶ່ງໃສ່ຊື່ບ້ານນັ້ນວ່າ : ບ້ານນາມອນ.ສ່ວນຊ້າງໂຕນັ້ນ.ເຖິງຈະຖືກບາດເຈັບຢ່າງໜັກແຕ່ ມັນກໍ່ພະຍາ ຍາມໜີຕາຍຢ່າງສຸດຂີດ. ມັນໄດ້ເຂົ້າໄປບ້ານແຫ່ງໜຶ່ງ ໃຜເຫັນກໍ່ພາກັນຫຸ້ມມາເບິ່ງດ້ວຍຄວາມປະຫຼາດໃຈ, ເຂົາເຈົ້າເຂົ້າໃຈວ່າແມ່ນລາງຮ້າຍທີ່ເຫັນຊ້າງເຈັບໂຊມາແຕ່ທາງໄກ. ຕໍ່ມາຈຶ່ງພາກັນເອີ້ນບ້ານນັ້ນວ່າບ້ານນາໂຊ.ອອກຈາກບ້ານນາໂຊ ຊ້າງໂຕນັ້ນຍ່າງໄປບໍ່ໄຫວມັນຈຶ່ງຄານໄປຢ່າງລຳບາກ,ຜ່ານກາຍໄປບ້ານໜຶ່ງອີກຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາບ້ານນັ້ນຈຶ່ງມີຊື່ວ່າບ້ານນາຄານ ຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ. ສ່ວນນາຍພານເກດຕະບຸດກໍໄດ້ຕິດຕາມຊ້າງໂຕນັ້ນໄປ ໝົດມື້ໝົດຄືນຈົນໄປຮອດແຄມນ້ຳໃຫຍ່ສາຍໜຶ່ງ ເຊິ່ງເປັນເວລາທ້ອງຟ້າພວມຮຸ່ງແຈ້ງພໍດີ. ແຕ່ນັ້ນມານ້ຳດັ່ງກ່າວກໍ ເອີ້ນວ່ານໍ້າຮຸ່ງ ຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ.ຈາກນັ້ນລາວກໍຂ້າມນໍ້າໄປ ແລະ ພັກຜ່ອນຕາກເຄື່ອງທີ່ປຽກຊຸ່ມຢູ່ນາບ່ອນໜຶ່ງເຊິ່ງຕໍ່ມາມີການຕັ້ງເປັນບ້ານ ຈຶ່ງໄດ້ຊື່ບ້ານນັ້ນວ່າບ້ານນາຕາກ. ຢູ່ບ້ານນາຕາກນີ້ເອງລາວໄດ້ຈ້າງຄົນຜູ້ໜຶ່ງເພື່ອຊ່ວຍນຳຊ້າງໂຕນັ້ນ ແລະໄດ້ນຳຮອຍຕີນຊ້າງກາຍໄປນາບ່ອນ ໜຶ່ງອີກລາວໄດ້ເຕະສະດຸດຕໍຈົນລົ້ມນາດັ່ງກ່າວຈຶ່ງເອີ້ນຊື່ວ່ານຳຕໍຕໍ່ມາກໍໄດ້ກາຍເປັນຊື່ ບ້ານ ເຊັ່ນກັນ.ສ່ວນຊ້າງໂຕນັ້ນເມື່ອ ມາຮອດບ້ານແຫ່ງໜຶ່ງກໍເຄື່ອນໄຫວໄປບໍ່ໄດ້ ຈຶ່ງຊໍ່າໄປຊໍ່າມາຢູ່ບ່ອນບ້ານແຫ່ງນັ້ນຈຶ່ງໄດ້ຊື່ວ່າບ້ານນາຊໍ່ານັບຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ. ໃນທີ່ສຸດນາຍພານ ແລະ ແຫຼ້ງກໍໄດ້ມາພົບຊ້າງ ນອນຕາຍ ຢູ່ແຄມຜາແຫ່ງໜຶ່ງ, ຜາທີ່ຊ້າງຕາຍຢູ່ນັ້ນຈຶ່ງມີຊື່ວ່າ ຜາຊ້າງ ຈົນເຖິງ
ປັດຈຸບັນ.ນາຍພານແລະແຫຼ້ງຈຶ່ງໄດ້ພາກັນຕັດງາ ແລະ ຄົວຊ້າງ.ເຂົາເຈົ້າໄດ້ໂຍນກະດູກ ແລະ ສິ່ງທີ່ບໍ່ຕ້ອງການລົງໃນນໍ້າຮຸ່ງ ຈົນກາຍເປັນທີ່ມາຂອງຊື່ຕ່າງໆເຊັ່ນ : ຫາດຂາຊ້າງ,ຫາດຄໍຊ້າງ ແລະ ຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາຢູ່ໃກ້ກັບຜາທີ່ນາຍພານ ແລະແຫຼ້ງຄົວຊ້າງນັ້ນໄດ້ມີຊື່ຂອງ ຜາເກີດຂຶ້ນຕື່ມ ອີກເຊັ່ນ:ຜາແຫຼ້ງ,ຜາຕັ້ງ,ຜາເສືອ,ພູຊະນາມ(ພູຊ້າງເນົ່າ )ເປັນຕົ້ນ.