ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ (Political ecology)

ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ແມ່ນການສຶກສາກ່ຽວກັບການພົວພັນລະຫວ່າງປັດໃຈດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມຕໍ່ກັບ ບັນຫາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການປ່ຽນແປງ. ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງນີ້ ແຕກຕ່າງຈາກ ການສຶກສາດ້ານນິເວດວິທະຍາໂດຍທົ່ວໄປຄື ມັນມີຄວາມກ່ຽວຂ້ອງກັບການເມືອງ ຕໍ່ບັນຫາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ປາກົດການຕ່າງໆ.

ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງແມ່ນການສຶກສາກ່ຽວກັບການພົວພັນລະຫວ່າງ ເສດຖະກິດ, ການເມືອງ, ເຕັກໂນໂລຢີ, ປະເພນີສັງຄົມ ແລະ ສະພາບແວດລ້ອມດ້ານຊີວະພາບ. ທົ່ງນາທີ່ເປັນຊັ້ນໆເຫຼົ່ານີ້ ແມ່ນຢູ່ ຢູນນານ, ປະເທດຈີນ, ເຊິ່ງເປັນຫຼັກຖານທີ່ສະແດງເຖິງ ສະພາບແລດລ້ອມຕ່າງໆແມ່ນຖືກສ້າງ ແລະ ອອກແບບໂດຍ ເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມ.

ວິຊານີ້ເປັນວິຊາທີ່ມີການສຶກສາຢ່າງກວ້າງຂວາງ, ປະສົມປະສານກັນລະຫວ່າງ ວິທະຍາສາດສັງຄົມນິເວດວິທະຍາ ແລະ ເສດຖະກິດທາງດ້ານການເມືອງ ໃນຫົວຂໍ້ຕ່າງໆເຊັ່ນ: ການທຳຮ້າຍແລະການກີດກັນທາງສັງຄົມ, ການຂັດແຍ່ງທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ, ການອະນຸລັກແລະຄວບຄຸມ, ອົງກອນດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆທາງສັງຄົມ

ຕົ້ນກໍາເນີດ

ຄໍາວ່າ "ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ" ຖືກສ້າງຂື້ນໂດຍ ແຟຣງຄ໌ ທອນ (Frank Thone) ໃນບົດຄວາມທີ່ຈັດພິມຂຶ້ນໃນປີ 1935. ນັບຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ, ມັນໄດ້ຖືກນໍາໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງຢູ່ໃນຂົງເຂດ ພູມສັນຖານມະນຸດ ແລະ ລະບົບນິເວດຂອງມະນຸດ ແຕ່ບໍ່ມີຄວາມຫມາຍທີ່ເປັນລະບົບຄັກແນ່. ຕໍ່ມາ, ນັກມະນຸດວິທະຍາ ເອຣິກ ໂວລຟ໌( Eric R. Wolf) ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຄຳນີ້ປາກົດຂຶ້ນມາອີກຄັ້ງຫນຶ່ງ ໃນປີ 1972, ໃນບົດຄວາມທີ່ມີຊື່ວ່າ " ສິດທິການເປັນເຈົ້າຂອງ (ນິຕິບຸກຄົນ) ແລະ ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ " ສົນທະນາກ່ຽວກັບ ກົດລະບຽບທ້ອງຖິ່ນຂອງສິດທິການເປັນເຈົ້າຂອງ ແລະ ການສືບທອດມໍລະດົກ. "ເປັນສື່ກາງເຈລະຈາ ລະຫວ່າງຄວາມກົດດັນຈາກທາງສັງຄົມທີ່ໃຫຍ່ກວ່າ ແລະ ຄວາມຕ້ອງການຂອງລະບົບນິເວດທ້ອງຖິ່ນ ", ແຕ່ຫລັງຈາກນັ້ນກໍ່ບໍ່ໄດ້ພັດທະນາແນວຄິດນີ້ຕື່ມອີກ. ຕົ້ນກໍາເນີດອື່ນໆລວມເຖິງວຽກງານຊ່ວງທຳອິດຕ່າງໆຂອງ Eric R. Wolf, Hans Magnus Enzensberger, Susanna Hecht, ແລະອື່ນໆໃນຊຸມປີ 1970 ແລະ 1980.

ຕົ້ນກໍາເນີດຂອງຂະແຫນງຄວາມຮູ້ດັ່ງກ່າວ ໃນຊຸມປີ 1970 ແລະ 1980 ແມ່ນຜົນຈາກການພັດທະນາ ພູມສາດພັດທະນາ ແລະ ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານວັດທະນະທໍາ . ໂດຍສະເພາະແມ່ນວຽກງານຂອງ Piers Blaikie ກ່ຽວກັບຕົ້ນກໍາເນີດທາງດ້ານ sociopolitical (ສັງຄົມ ແລະ ການເມືອງ) ສຳລັບການເຊາະເຈື່ອນຂອງດິນ. ໃນປະຫວັດສາດ, ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ໄດ້ສຸມໃສ່ປະກົດການ ແລະ ຜົນກະທົບທີ່ມີຕໍ່ໂລກທີ່ກຳລັງພັດທະນານີ້; ນັບຕັ້ງແຕ່ການລິເລີ່ມຂອງຂະແໜງຄວາມຮູ້ດັ່ງກ່າວ, "ການຄົ້ນຄວ້າໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງ ຂອບເຂດດ້ານການເມືອງທີ່ອ້ອມຮອບໄປດ້ວຍວັດຖຸ ແລະ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຊັບຊ້ອນໃນສະພາບແວດລ້ອມຂອງໂລກທີສາມ(ປະເທດທີ່ກຳລັງພັດທະນາ)".

ນັກວິຊາການດ້ານນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ໄດ້ສຶກສາລົງເລິກເຖິງວິຊາຕ່າງໆ,ເຊິ່ງລວມທັງພູມສາດ, ມະນຸດວິທະຍາ, ການສຶກສາການພັດທະນາ, ວິທະຍາສາດການເມືອງ ແລະ ສັງຄົມ, ພູຜາປ່າໄມ້ ແລະ ປະຫວັດສາດສິ່ງແວດລ້ອມ.

Petra Kelly ແມ່ນຫນຶ່ງໃນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງຂອງ ຝ່າຍນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງໃນປະເທດເຢຍລະມັນ ແລະ ເອີຣົບ .

ພາບລວມ

ພາບລວມຂອງ ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ແລະ ວິຊາຄວາມຮູ້ຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັນນັ້ນ ແມ່ນເປັນໄດ້ຫຼາກຫຼາຍຄວາມໝາຍ ແລະ ຫຼາກຫຼາຍຄວາມເຂົ້າໃຈ. ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການສັນນິຖານໂດຍທົ່ວໄປຕ່າງໆຂອງຂະແໜງຄວາມຮູ້ນີ້ ແມ່ນມີຄວາມໝາຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັນ. ເຣມ້ອນ ໄບຣຢັນ( [./https://en.wikipedia.org/wiki/Raymond_L._Bryant Raymond L. Bryant] ) ແລະ ຊິເນດ ໄບເລ້ (Sinead Bailey) ໄດ້ພັດທະນາ 3 ຂໍ້ສັນນິຖານພື້ນຖານ ເຂົ້າໃນການປະຕິບັດຕົວຈິງຂອງນິເວດວິທະຍາການເມືອງຄື:

• ໜຶ່ງຄື, ການປ່ຽນແປງຕ່າງໆຂອງສິ່ງແວດລ້ອມແມ່ນຈະບໍ່ກະທົບຕໍ່ສັງຄົມໃນແບບດຽວກັນ: ຄວາມແຕກຕ່າງຂອງການເມືອງ, ສັງຄົມ ແລະ ເສດຖະກິດແມ່ນມີຜົນແກ່ການກະຈາຍທີ່ບໍ່ສະໝຳ່ສະເໝີຂອງ ຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຕ່າງໆ.
• ສອງຄື, ການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບແວດລ້ອມທຳມະຊາດຕ່າງໆແມ່ນມີຜົນກະທົບຕໍ່ສະພາບທາງການເມືອງ ແລະ ເສດຖະກິດ.
• ສາມຄື, ການແຈກຢາຍທີ່ບໍ່ເທົ່າທຽມກັນຂອງຄວາມຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຕ່າງໆ ພ້ອມດ້ວຍ ການສົ່ງເສີມ ຫຼື ການຫລຸດຜ່ອນ ຄວາມບໍ່ສະເຫມີພາບທີ່ມີຢູ່ກ່ອນຫນ້ານີ້ນັ້ນ ມີຜົນກະທົບຕໍ່ການເມືອງໃນແງ່ຂອງຄວາມສຳພັນເຊີງອຳນາດທີ່ປ່ຽນແປງໄປ.

ນອກຈາກນັ້ນ, ນິເວດວິທະຍາການເມືອງຍັງພະຍາຍາມສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ ແລະ ທາງເລືອກຕ່າງໆ ໃນການພົວພັນຂອງສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ປັດໃຈດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດແລະສັງຄົມ. ພອລ ຣອບບິ້ນສ໌ (Paul Robbins) ຢືນຢັນວ່າວິຊານີ້ມີ "ຄວາມເຂົ້າໃຈໃນທາງກົດເກນທີ່ດີກວ່າ, ມີຄວາມຕຶງຄຽດໜ້ອຍກວ່າ,ສະແຫວງຫາຜົນປະໂຫຍດໜ້ອຍກວ່າ ແລະ ມີວິຖີທາງທີ່ຍືນຍົງກວ່າ ສຳລັບການເຮັດສິ່ງຕ່າງໆ".

ຈາກສົມມຸດຕິຖານເຫຼົ່ານີ້, ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງສາມາດໃຊ້ເພື່ອ:

• ແຈ້ງໃຫ້ຜູ້ນໍານະໂຍບາຍແລະອົງການຕ່າງໆກ່ຽວກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກສັບສົນຂອງສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການພັດທະນາ, ໂດຍສະເພາະ ການປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການຄຸ້ມຄອງສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ດີຂຶ້ນ.
• ເຂົ້າໃຈການຕັດສິນໃຈຕ່າງໆຂອງຊຸມຊົນ ກ່ຽວກັບສິ່ງແວດລ້ອມທໍາມະຊາດ ໃນສະພາບການທາງດ້ານການເມືອງ, ຄວາມກົດດັນທາງເສດຖະກິດ ແລະ ກົດລະບຽບຂອງສັງຄົມ.
• ສຶກສາເບິ່ງເຖິງຄວາມສໍາພັນທີ່ບໍ່ເທົ່າທຽມກັນທ່າມກາງສັງຄົມຕ່າງໆ ທີ່ມີຜົນກະທົບຕໍ່ສະພາບແວດລ້ອມທໍາມະຊາດ, ໂດຍສະເພາະໃນນະໂຍບາຍຂອງລັດຖະບານ.

ຂອບເຂດ ແລະ ອິດທິພົນ

ການເຄື່ອນໄຫວຂອງນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ເຊິ່ງເປັນຂະແໜງການວິຊາຫນຶ່ງ ທີ່ກຳເນີດຂຶ້ນຕັ້ງແຕ່ ຊຸມປີ 1970 ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຂອບເຂດ ແລະ ເປົ້າຫມາຍຕ່າງໆຂອງມັນເບິ່ງຊັບຊ້ອນ. ຜ່ານປະຫວັດສາດ ຫຼື ຄວາມເປັນມາຂອງວິຊາການດັ່ງກ່າວ, ອິດທິພົນບາງອິດທິພົນກໍໄດ້ມີການເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນ ແລະ ບາງ ກໍມີອິດທິພົນໜ້ອຍ ຕໍ່ການກໍານົດຈຸດສຸມຂອງການສຶກສາ. ປີເຕີ້ ວອກເກີ້ ( Peter A. Walker ) ໄດ້ຮວບຮວມຄວາມສໍາຄັນຂອງວິທະຍາສາດນິເວດວິທະຍາ ເຂົ້າໃນ ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ. ລາວໄດ້ຊີ້ໃຫ້ເຫັນເຖິງການປ່ຽນແປງສໍາລັບການວິພາກວິຈານຫຼາຍຢ່າງ ຈາກວິຖີ "ໂຄງສ້າງນິຍົມ (structuralist)" ໃນຊຸມປີ 1970 ແລະ 1980 ທີ່ນິເວດວິທະຍາ ໄດ້ຮັກສາບົດບາດທີ່ສໍາຄັນໃນຂະແໜງວິຊາດັ່ງກ່າວ ຕໍ່ວິຖີການ " ໂຄງສ້າງນິຍົມທີ່ມີການສືບຕໍ່ (poststructuralist) " ໂດຍເນັ້ນໃສ່ "ການເມືອງ" ໃນນິເວດວິທະຢາການເມືອງ. ການຫັນປ່ຽນນີ້ໄດ້ເຮັດໃຫ້ເກີດມີຫຼາກຫຼາຍຄຳຖາມຂຶ້ນມາ ກ່ຽວກັບຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງ ການເມືອງທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ຄຳຂອງຂະແໜງວິຊາການດັ່ງກ່າວ ທີ່ເອີ້ນວ່າ 'ນິເວດວິທະຍາ'. ການຄົ້ນຄວ້າທາງດ້ານນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ໄດ້ປ່ຽນຈາກການສອບສວນອິດທິພົນທາງດ້ານການເມືອງຢູ່ເທິງໜ້າໂລກ ສູ່ການຫັນມາເນັ້ນໃສ່ອິດທິພົນທາງດ້ານນິເວດສາດ ແລະ ທາງດ້ານນິເວດວິທະຍາ ຕໍ່ກັບການເມືອງ ແລະ ອໍານາດ - ເຊິ່ງເປັນຂອບເຂດທີ່ຄຳນຶງເຖິງການເມືອງທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ .

ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນໄດ້ຖືກຊັກຈູງຈາກນິເວດວິທະຍາດ້ານວັດທະນະທຳ, ເປັນຮູບແບບການວິເຄາະທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ວັດທະນະທຳນັ້ນແມ່ນໄດ້ຂຶ້ນກັບ ແລະ ໄດ້ຖືກຊັກຈູງແນວໃດ, ສະພາບການເນື້ອໃນຂອງສັງຄົມ (ນິເວດວິທະຍາການເມືອງໄດ້ກວມເອົາ ນິເວດວິທະຍາວັດທະນະທຳເກືອບທັງໝົດ ໃນຖານະເປັນຮູບແບບການວິເຄາະ, ອີງຕາມ ປີເຕີ້ ວອກເກີ້). ອີງຕາມຄຳກ່າວຂອງ ເປີເຕີ້ ວອກເກີ້ ໃນຂະນະທີ່ ທິດສະດີຂອງ ນິເວດວິທະຍາວັດທະນະທຳ ແລະ ລະບົບນັ້ນແມ່ນເນັ້ນໃສ່ການປັບຕົວ ແລະ ພາວະຄວາມສົມດຸນ, ແຕ່ ນິເວດວິທະຍາການເມືອງນັ້ນສຸມໃສ່ບາດບາດຂອງເສດຖະກິດການເມືອງ ໂດຍເປັນແຮງກຳລັງຫນຶ່ງໃນການປັບຕົວ ແລະ ຄວາມບໍ່ສະຖຽນລະພາບ.

ນັກນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ມັກໃຊ້ຮູບແບບການເຮັດວຽກຂອງ ເສດຖະກິດທາງດ້ານການເມືອງ ເພື່ອວິເຄາະບັນຫາຕ່າງໆທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ. ຕົວຢ່າງຕົ້ນໆທີ່ພົ້ນເດັ່ນໃນກໍລະນີນີ້ແມ່ນ: ຕົວຢ່າງບົດຄວາມ 'ເສດຖະກິດທາງດ້ານການເມືອງຂອງການເຊາະເຈື່ອນຂອງດິນໃນປະເທດທີ່ກຳລັງພັດທະນາ ໂດຍ Piers Blaikie' ໃນປີ 1985, ເຊິ່ງໄດ້ທຳການຕິດຕາມສືບສວນຂໍ້ມູນຂອງ ການເຊາະເຈື່ອນຂອງທີ່ດິນ ໃນອາຟຣິກາ ເພື່ອນະໂຍບາຍອານານິຄົມຂອງ ການຈັດສັນທີ່ດິນ, ແທນທີ່ຈະ ເປັນການຂູດຮີດ ໂດຍຊາວກະສິກອນໃນອາຟຣິກາ. ແລະ ຕົວຢ່າງບົດຄວາມ 'Silent Violence: ອາຫານ, ຄວາມອຶດຢາກ ແລະ ຊາວກະສິກອນ ໃນພາກເຫນືອຂອງໄນຈີເຣັຽ ໂດຍ Michael Watts ໃນປີ 1983' ເຊິ່ງໄດ້ທຳການສືບສວນຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບຄວາມອຶດຢາກໃນພາກເຫນືອຂອງໄນຈີເຣຍໃນຊ່ວງຊຸມປີ 1970 ເພື່ອສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ລະບອບອານານິຄົມ, ແທນທີ່ຈະເຮັດກ່ຽວກັບ ຜົນຮັບທີ່ຫຼີກລ້ຽງບໍ່ໄດ້ຂອງໄພແຫ້ງແລ້ງ ໃນ Sahel.

ຄວາມສໍາພັນຂອງ ມະນຸດວິທະຍາ ແລະ ພູມສາດ

ໄດ້ກຳເນີດຂຶ້ນໃນລະຫວ່າງ ສະຕະວັດທີ 18 ແລະ 19 ເຊິ່ງມີນັກວິທະຍາສາດເຊັ່ນ: ອາດາມສະມິດ (Adam Smith), ກາກມາກ (Karl Marx), ແລະ ໂທມາສ໌ ມໍຕັສ (Thomas Malthus), ເສດຖະກິດທາງດ້ານການເມືອງ ໄດ້ພະຍາຍາມອະທິບາຍເຖິງການພົວພັນລະຫວ່າງ ຂະບວນການຜະລິດຂອງເສດຖະກິດ ແລະ ຂະບວນການທາງດ້ານການເມືອງ. ມັນຄ່ອນຂ້າງກ່ຽວຂ້ອງກັບຄໍາອະທິບາຍຂອງ ໂຄງສ້າງນິຍົມ(Structuralist) ຫຼາຍເກີນໄປ, ໂດຍສຸມໃສ່ບົດບາດຂອງການພົວພັນດ້ານເສດຖະກິດຂອງນິຕິບຸກຄົນ ໃນການຮັກສາລະບົບສັງຄົມ. ເອຣິກ ໂວຟ໌ (Eric Wolf) ໄດ້ນໍາໃຊ້ເສດຖະກິດທາງດ້ານການເມືອງເຂົ້າໃນຮູບແບບວຽກງານຂອງ ລະບອບມາກຊິດນິຍົມໃຫມ່(neo-Marxist ) ເຊິ່ງໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນແກ້ໄຂພາລະບົດບາດຂອງວັດທະນະທໍາທ້ອງຖິ່ນ, ອັນເປັນສ່ວນຫນຶ່ງຂອງລະບົບທຶນນິຍົມຂອງໂລກ, ເຊິ່ງປະຕິເສດທີ່ຈະເຫັນວັດທະນະທໍາເຫຼົ່ານັ້ນເປັນ "ກຸ່ມທີ່ແຍກຕົວອອກຈາກສັງຄົມ". ແຕ່ໄດ້ເນັ້ນໜັກໃສ່ເລື່ອງຜົນກະທົບຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມໃນຂະບວນການທາງດ້ານການເມືອງແລະເສດຖະກິດ.

ໃນທາງກົງກັນຂ້າມ, ທິດສະດີຂອງລະບົບນິເວດວິທະຍາຂອງ Julian Steward ແລະ Roy Rappaport ແມ່ນບາງຄັ້ງກໍໍຂຶ້ນກັບ ການປ່ຽນແປງຂອງມະນຸດວິທະຍາໃນເຊີງຂອງ ກຸ່ມຫນ້າທີ່ນິຍົມ (Functionalist-oriented anthropology) ໃນຊຸມປີ 1950 & 1960 ແລະ ການລວມເອົານິເວດວິທະຍາ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມເຂົ້າໃນການສຶກສາເລື່ອງເຜົ່າພັນວິທະຍາ (Ethnography).

ນັກພູມສາດ ແລະ ນັກມະນຸດວິທະຍາ ໄດ້ພັດທະນາຈຸດແຂງຂອງ ພູມສາດ ແລະ ມະນຸດວິທະຍາ ເພື່ອສ້າງພື້ນຖານໃຫ້ກັບ ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ. ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ຫຼື PE (Political Ecology) ໄດ້ມຸ່ງເນັ້ນໃສ່ບັນຫາຂອງອຳນາດ, ຮັບຮູ້ຄວາມສໍາຄັນຂອງການອະທິບາຍເຖິງຜົນກະທົບດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມໃນຂະບວນການທາງວັດທະນະທໍາຕ່າງໆ ໂດຍບໍ່ແຍກອອກຈາກສະພາບການທາງດ້ານການເມືອງແລະເສດຖະກິດ.

ການນໍາໃຊ້ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງເຂົ້າໃນວຽກງານຂອງ ນັກມະນຸດວິທະຍາ ແລະ ນັກພູມສາດນັ້ນແຕກຕ່າງກັນ. ໃນຂະນະທີ່ວິທີການອື່ນໆແມ່ນຈະຄຳນຶງເຖິງຄວາມສຳຄັນຂອງທັງເສດຖະກິດການເມືອງ ແລະອສິ່ງແວດລ້ອມ, ແຕ່ການເນັ້ນໜັກອາດບໍ່ເທົ່າທຽມກັນ. ບາງນັກວິທະຍາສາດ ເຊັ່ນ: ນັດພູມສາດ ໄມເຄີ້ນ ວັດສ໌ (geographer Michael Watts) , ໄດ້ສຸມໃສ່ເຖິງ ການອ້າງສິດໃນອຳນາດ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການເຂົ້າເຖິງຊັບພະຍາກອນສິ່ງແວດລ້ອມແນວໃດ. ວິທີການຂອງລາວມັກຈະສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມອັນຕະລາຍຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ ທີ່ລວມເຖິງສາເຫດແລະຜົນກະທົບຂອງ " ການຖືກແບ່ງແຍກຈາກສັງຄົມ ".

ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ມີທັງຈຸດແຂງແລະຈຸດອ່ອນ. ໃນຈຸດສຳຄັນຂອງມັນ, ໄດ້ຕີກອບເນື້ອໃນຄວາມໝາຍຂອງການເມືອງແລະນິເວດວິທະຍາກ່ຽວກັບພຶດຕິກໍາຂອງມະນຸດ. ແຕ່ວ່າ ວອກເກີ້ (Walker) ໄດ້ຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ ມັນບໍ່ສາມາດນຳສະເໜີ "ການບັນລະຍາຍທີ່ຫນ້າສົນໃຈ ແລະ ປະທັບໃຈ" ໃຫ້ກັບ "ບົດຄວາມການບັນລະຍາຍທີ່ເກີນຄວາມເປັນຈິງທີ່ມີອິດທິພົນ ແລະ ມີຊື່ສຽງຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແຕ່ພັດມີຂໍ້ບົກພ່ອງ ແລະ ບໍ່ມີຄວາມຮູ້ສຶກຜິດໃດໆຂອງ ຄະຕິນິຍົມມັນທູຊຽນໃຫມ່ Archived 2020-09-23 at the Wayback Machine ເຊັ່ນ: Robert Kaplan 's (1994) 'ລະບອບການປົກຄອງແບບອະທິປະໄຕທີ່ກຳລັງຈະເກີດຂຶ້ນ' ແລະ Jared Diamond 's (2005) 'ການລົ້ມລະລາຍ' (385) . ໃນທີ່ສຸດ, ການນໍາໃຊ້ນິເວດວິທະຍາການເມືອງໃນການຕັດສິນໃຈຕ່າງໆຕໍ່ນະໂຍບາຍ, ໂດຍສະເພາະໃນສະຫະລັດອາເມລິກາ ແລະ ເອີຣົບຕາເວັນຕົກນັ້ນ ຈະຍັງຄົງມີບັນຫາຢູ່ ດັ່ງທີ່ຍັງຄົງມີການຕໍ່ຕ້ານກັບທິດສະດີ ມາກຊິດ (Marxist) ແລະ ທິດສະດີມາກຊິດໃໝ່ (Neo-Marxist).

ແອນດຣິວ ເວດ້າ (Andrew Vayda) ແລະ ບຼັດເລ້ ວໍເຕີ້ສ໌ (Bradley Walters) (ໃນປີ 1999) ໄດ້ວິພາກວິຈານເຖິງ ນັກນິເວດວິທະຍາການເມືອງສໍາລັບການຄາດຄະເນເຖິງ "ຄວາມສໍາຄັນ ... ບາງປະເພດຂອງປັດໃຈທາງການເມືອງໃນການອະທິບາຍການປ່ຽນແປງຂອງສິ່ງແວດລ້ອມ" (167). ການຕອບສະຫນອງຂອງ ເວດ້າ ແລະ ວໍເຕີ້ ຕໍ່ກັບວິຖີການຕ່າງໆ ທາງດ້ານການເມືອງ ໃນດ້ານນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ແມ່ນເພື່ອຊຸກຍູ້ສິ່ງທີ່ພວກເຂົານັ້ນເອີ້ນວ່າ "ນິເວດວິທະຍາ", ສຸມໃສ່ການຕອບສະຫນອງຂອງມະນຸດກ່ຽວກັບເຫດການສິ່ງແວດລ້ອມຕ່າງໆ ໂດຍປາສະຈາກການຄາດເດົາຜົນກະທົບຕໍ່ດ້ານຂະບວນການທາງການເມືອງຕໍ່ເຫດການສິ່ງແວດລ້ອມຕ່າງໆ. ການວິພາກວິຈານດັ່ງກ່າວຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຖືກປະຕິບັດຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ຄວາມສໍາພັນຂອງການອະນຸລັກ

ມີຫຼາກຫຼາຍແນວຄິດຕ່າງໆ ລະຫວ່າງ ວິທະຍາສາດການອະນຸລັກ ແລະ ນິເວດວິທະຍາການເມືອງ. ນັກອະນຸລັກວິທະຍາໄດ້ສ້າງຕັ້ງ ເຂດປ່າສະຫງວນຂຶ້ນ ເພື່ອຮັກສາ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງຊີວະນາໆພັນ, "ນັກວິທະຍາສາດດ້ານນິເວດວິທະຍາການເມືອງ ໄດ້ເອົາໃຈໃສ່ໃນການສຶກສາເຂດປ່າສະຫງວນ, ເຊິ່ງບໍ່ເປັນທີ່ຫນ້າແປກໃຈ ເນື່ອງຈາກຄວາມສົນໃຈໂດຍລວມຂອງນິເວດວິທະຍາການເມືອງແມ່ນກ່ຽວກັບຮູບແບບຕ່າງໆຂອງການເຂົ້າເຖິງ ແລະ ຄວບຄຸມຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ". ການຂັດແຍ່ງຕ່າງໆ ຕໍ່ການສະຫງວນທີ່ດິນເພື່ອການອະນຸລັກແມ່ນວ່າ ມັນເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ລະບົບການດໍາລົງຊີວິດຂອງພວກເຂົາ, ໂດຍການຫ້າມໃຫ້ພວກເຂົານັ້ນເຂົ້າໄປຫຍຸ້ງກ່ຽວກັບບໍລິເວນທີ່ຖືກສະຫງວນຕ່າງໆ. ອີງຕາມຄຳກ່າວຂອງ ດັອຟ (Dove) ແລະ ຄາເພນເຕີ້ ( Carpenter): "ຊາວບ້ານ ຫຼື ປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ແມ່ນມີຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ຈຳເປັນ ອັນສາມາດປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການອະນຸລັກໄດ້". ຈຸດປະສົງຂອງນັກນິເວດວິທະຍາການເມືອງຄື ກົດລະບຽບການນໍາໃຊ້ທີ່ດິນແມ່ນຖືກວາງໂດຍ NGOs (Non-government organizations) ແລະ ລັດຖະບານ, ປະຕິເສດການເຂົ້າເຖິງ, ປະຕິເສດການອະນຸລັກເຂດປ່າສະຫງວນ ແລະ ສັດພັນນາໆຊະນິດໂດຍປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນເອງ. ແລະ ເຮັດໃຫ້ມີຄວາມສ່ຽງ ຫຼື ຂໍ້ຄວນລະວັງຂອງການລ່າຫຼາຍຂຶ້ນ .

ໃນບາງກໍລະນີ, ອາດເປັນໄປໄດ້,ໂດຍສະເພາະ ຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນທີ່ໜ້າເຫັນໃຈຕ່າງໆໄດ້ຖືກເຄື່ອນຍ້າຍອອກໄປ ເພື່ອການສ້າງສວນສາທາລະນະຕ່າງໆ ແລະ ເພື່ອເປັນການອະນຸລັກເຂດປ່າໄມ້ນັ້ນ. ແຕ່ໂຊກດີທີ່ປະຈຸບັນຫລາກຫລາຍກົດລະບຽບຂອງການອະນຸລັກ ໄດ້ຄຳນຶງເຖິງບັນຫາທີ່ໄດ້ກ່າວມາກ່ອນໜ້ານີ້, ຖ້າຊຸມຊົນນັ້ນໆໄດ້ສືບທອດການບໍລິຫານການນຳໃຊ້ປ່າໄມ້ແຫ່ງນັ້ນເປັນເວລາຫລາຍພັນປີມາແລ້ວ, ການລະເວັ້ນເຂດດັ່ງກ່າວແມ່ນຈະເໝາະສົມກວ່າ. (Sutton 2004: 302)

ນັກນິເວດວິທະຍາການເມືອງ

ບາງນັກວິຊາການທີ່ມີຊື່ສຽງປະຈຸບັນປະກອບມີ:

• Bill Adams
• Tim Bayliss-Smith
• Tom Bassett
• Simon Batterbury
• Anthony Bebbington
• Tor Arve Benjaminsen
• Piers Blaikie
• Murray Bookchin
• Harold Brookfield
• Gavin Bridge
• Raymond L. Bryant
• Bram Buscher
• Judith Carney
• Lisa Cliggett [1]
• Diana K. Davis
• Michael R. Dove
• Wolf Dressler
• Rosaleen Duffy
• Robyn Eckersley
• Rebecca Elmhirst
• Arturo Escobar
• Matthew Gandy
• Clive Potter
• Josep Garí
• Lisa Gezon
• Gilbert Giudice
• Andre Gorz
• Nora Haenn [2]
• Wendy Harcourt
• Leila Harris
• Susanna Hecht
• Ivan Illich
• Giorgos Kallis
• Jake Kosek
• Christian Kull
• Alain Lipietz
• Jens Friis Lund
• James McCarthy
• William Moseley
• Andrea Nightingale
• Laura Ogden
• Susan Paulson
• Richard Peet
• Nancy Lee Peluso
• Nicole Peterson [3] Archived 2018-04-05 at the Wayback Machine
• Tom Perrault
• Haripriya Rangan
• Paul Robbins
• Dianne Rocheleau
• Ariel Salleh
• Chris Sandbrook
• Nathan Sayre
• Ivan Scales
• Farhana Sultana
• Erik Swyngedouw
• Peter Vandergeest
• Bhaskar Vira
• Michael Watts
• Paige West
• Karl Zimmerer
• Elisa Zimprakaki

ບົດຄວາມຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ

ບົດຄວາມວິຊາການຕ່າງໆ ທີ່ສໍາຄັນຕໍ່ກັບການພັດທະນາ (ແລະການວິພາກວິຈານ) ຂອງຂະແໜງວິຊານີ້ປະກອບມີ:

• Annals of the Association of American Geographers
• Antipode
• Development and Change
• Journal of Peasant Studies
• Ecological Economics
• Ecology
• Economic Geography
• Environment and Planning
• Futures
• Gender, Place & Culture
• Geoforum
• Human Ecology
• Journal of Political Ecology
• New Left Review
• Progress in Human Geography
• Progress in Physical Geography
• Oryx (journal)

ເບິ່ງເພີ່ມຕື່ມ

• Agroecology
• Criticism of capitalism
• Cultural ecology
• Development geography
• Ecological crisis
• Eco-socialism
• Ecogovernmentality
• Environmental Politics
• Environmental racism
• Environmental sociology
• Feminist political ecology
• Green state
• Human behavioral ecology
• List of ecology topics
• Political economy
• Social ecology

ອ້າງອິງ

ບັນນານຸກົມ

• Blaikie, P, and Brookfield, H Degradation and Society Land Methuen: 1987
• Blaikie, Piers 1985 ເສດຖະກິດທາງດ້ານການເມືອງຂອງການເຊາະເຈື່ອນທີ່ດິນໃນປະເທດທີ່ກໍາລັງພັດທະນາ . ລອນດອນ New York: Longman
• Bryant, Raymond L 1998 ສິດອຳນາດ, ຄວາມຮູ້ແລະ ນິເວດວິທະຍາການເມືອງໃນໂລກທີສາມ(ປະເທດທີ່ກຳລັງພັດທະນາ): ການທົບທວນຄືນ, ຄວາມຄືບຫນ້າໃນພູມສາດທາງດ້ານຮ່າງກາຍ 22 (1): 79-94.
• Bryant, R. (ed.) 2015. ປື້ມຄູ່ມືສາກົນຂອງນິເວດວິທະຍາທາງການເມືອງ . Edward Elgar
• Bryant, Raymond L ແລະ Sinead Bailey. 1997 ຊີວະວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງຂອງໂລກທີສາມ . Routledge.
• Dove, Michael R, ແລະ Carol Carpenter, eds. 2008 Anthropology ສິ່ງແວດລ້ອມ: ນັກປະຫວັດສາດປະຫວັດສາດ . MA: Blackwell
• Escobar, Arturo 1996 "ການກໍ່ສ້າງຂອງທໍາມະຊາດ: ອົງປະກອບສໍາລັບນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງທາງດ້ານໂຄງສ້າງ". Futures 28 (4): 325-343
• Gar, Josep A 2000 ນິເວດວິທະຍາການເມືອງກ່ຽວກັບຊີວະນາໆພັນ: ການອະນຸລັກຊີວະນາໆພັນແລະການພັດທະນາຊົນນະບົດສຳລັບຊາວທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຊາວກະສິກອນ. D.Hil. ປະລິນຍາຕີ, ມະຫາວິທະຍາໄລ Oxford. ຫ້ອງສະຫມຸດອັງກິດ 011720099 (DSC D213318).
• Gar, Josep A 2000 La ecologa poltica de la biodiversidad EcologaPottica 20: 15-24
• Greenberg, James B ແລະ Thomas K. Park. 1994 ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ, ວາລະສານວິທະຍາສາດທາງດ້ານການເມືອງ 1: 1-12.
• Hecht, Susanna & Alexander Cockburn. 1990 [ສະບັບປັບປຸງ 2010]. ຄວາມຫມາຍຂອງປ່າ: ຜູ້ພັດທະນາ, ຜູ້ທໍາລາຍແລະຜູ້ຖືກປົກປ້ອງຂອງ Amazon. University of Chicago Press
• Hershkovitz, Linda 1993 ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງແລະການຄຸ້ມຄອງສິ່ງແວດລ້ອມໃນເຂດພູພຽງລໍາພັງ, ປະເທດຈີນ, ລະບົບນິເວດມະນຸດ 21 (4): 327-353.
• Martinez-Alier, Joan. 2002 ດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມຂອງຜູ້ທຸກຍາກ: ການສຶກສາກ່ຽວກັບການຂັດແຍ້ງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມແລະການປະເມີນມູນຄ່າ . Edward Elgar
• Paulson, Susan, Lisa L. Gezon, ແລະ Michael Watts. 2003 ການຄົ້ນຫາທາງດ້ານການເມືອງໃນນິເວດສາດທາງການເມືອງ: ການນໍາສະເຫນີ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະນຸດ 62 (3): 205-217.
• Peet, Richard ແລະ Michael Watts. 1993 ການນໍາສະເຫນີ: ທິດສະດີການພັດທະນາແລະສິ່ງແວດລ້ອມໃນອາຍຸການຕະຫຼາດ Triumphalism, Geography Economic 68 (3): 227-253.
• Peet, Richard, Paul Robbins, ແລະ Michael Watts. (eds) 2011 Global Ecology ທາງດ້ານການເມືອງ . Routledge.
• Peet, Richard ແລະ Michael Watts. eds 1996 ລະບົບນິເວດການປະຕິເສດ: ສິ່ງແວດລ້ອມ, ການພັດທະນາ, ການເຄື່ອນໄຫວທາງສັງຄົມ . Routledge.
• Peluso, Nancy Lee 1992 ປ່າອຸດົມສົມບູນ, ຜູ້ທຸກຍາກ: ການຄວບຄຸມຊັບພະຍາກອນແລະການຕໍ່ຕ້ານໃນ Java . University of California Press
• Peluso Nancy Lee & Michael Watts (eds.). 2001 Violent Environments . Cornell University Press
• Perreault, T., G. Bridge ແລະ J. McCarthy (eds.). 2015. Routledge Handbook of Ecology ທາງດ້ານການເມືອງ . Routledge.
• Perry, Richard J 2003 ຫ້າແນວຄິດທີ່ສໍາຄັນໃນການຄິດໄລ່ຂອງນັກວິທະຍາສາດ . Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall
• Ritzer, George 2008 ທິດສະດີທາງດ້ານສັງຄົມສາດທີ່ທັນສະໄຫມ . Boston: McGraw-Hill.
• Robbins, Paul 2012 ນິເວດວິທະຍາທາງການເມືອງ: ການແນະນໍາສໍາຄັນ. 2nd ed Blackwell
• Rocheleau, D 1995 ເພດແລະທັດສະນະດ້ານນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງຂອງແມ່ຍິງ, ສະຖາບັນການພັດທະນາ IDS 26 (1): 9-16.
• Sayre, Nathan. 2002 ຊະນິດຂອງທຶນ: Ranching, ຊະນິດທີ່ໃກ້ຈະສູນພັນ, ແລະຕົວເມືອງໃນພາກຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້ . University of Arizona Press
• Sutton, Mark Q. ແລະ EN Anderson. 2004 ການແນະນໍາກ່ຽວກັບນິເວດວິທະຍາ . Altamira
• Vayda, Andrew P. ແລະ Bradley B. Walters. 1999 ຕໍ່ກັບນິເວດວິທະຢາທາງດ້ານການເມືອງ, ສະ ພາບແວດລ້ອມຂອງມະນຸດ 27 (1): 167-179.
• Walker, Peter A 2005 ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ: ບ່ອນທີ່ມີລະບົບນິເວດຢູ່ໃສ? Progress in Human Geography 29 (1): 73-82.
• Watts, Michael 1983 [reprinted 2013]. ຄວາມຮຸນແຮງທີ່ງຽບງັນ: ອາຫານ, ຄວາມອຶດຢາກ ແລະ ຊາວກະສິກອນໃນພາກເຫນືອຂອງໄນຈີເຣຍ . University of California Press
• Watts, Michael 2000 "ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ". ໃນ Sheppard, E. ແລະ T. Barnes (eds. ), ຄູ່ຮ່ວມກັບພູມສາດເສດຖະກິດ . Blackwell
• Walker, Peter A 2006 ນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ: ນະໂຍບາຍແມ່ນຢູ່ບ່ອນໃດ? Progress in Human Geography 30 (3): 382-395.
• Wolf, Eric 1972 ນິຕິບຸກຄົນແລະນິເວດວິທະຍາທາງດ້ານການເມືອງ, ໄຕມາດຂອງມະນຸດວິທະຍາ ປີ 45 (3): 201-205.

ຂໍ້ມູນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງພາຍນອກ

• ອົງການນິຕິບັນຍັດດ້ານວັດທະນະທໍາແລະການເມືອງສະເພາະຂອງສະມາຄົມນັກພູມສາດຊາວອາເມລິກາ . ເກັບເອກສານ,ຈົດຫມາຍ,ຂ່າວ, ເຈົ້າຫນ້າທີ່, ຜູ້ຮັບລາງວັນແລະກຽດຕິຍົດ, ລວມທັງຊັບພະຍາກອນອື່ນໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບຊຸມຊົນຂອງນັກວິຊາການນີ້.