ເຄື່ອງໝາຍວັກ

ເຄື່ອງໝາຍວັກ (ຄຳເຄົ້າ: ເຄື່ອງໝາຍວັຄ) ຫຼື ເຄື່ອງໝາຍວັກຕອນ (ຄຳເຄົ້າ: ເຄື່ອງໝາຍວັຄຕອນ) ແມ່ນເຄື່ອງໝາຍຫຼືສັນຍະລັກທີ່ຂຽນຂຶ້ນເພື່ອໃຊ້ປະກອບການຂຽນອັກສອນໃນພາສາໜຶ່ງ ໆ ເພື່ອປະໂຫຍດໃນການແບ່ງວັກ ມັກຈະບໍ່ກ່ຽວກັບລະບົບສຽງໃດ ໆ ທັງສິ້ນ.

ໃນແຕ່ລະພາສາຈະມີເຄື່ອງໝາຍວັກຕ່າງກັນແລະມີກົດເກນການໃຊ້ຕ່າງກັນ ເຊິ່ງຜູ້ໃຊ້ພາສານັ້ນ ໆ ຈະຕ້ອງຮູ້ແລະໃຊ້ຕາມກົດທີ່ປະຕິບັດກັນມາ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມເຂົ້າໃຈໃນພາສາໄປໃນທາງດຽວກັນ.

ເຄື່ອງໝາຍວັກໃນພາສາລາວ

ໃນເອກະສານບູຮານຂອງລາວມີເຄື່ອງໝາຍວັກຢູ່ຫຼາຍ ເຊິ່ງບາງຕົວກໍນິຍົມໃຊ້ຈົນມາເຖິງປັຈຈຸບັນ ຈຸດປະສົງໃນການໃຊ້ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ການອ່ານແຕ່ລະປະໂຫຍກ, ແຕ່ລະວັກ, ແຕ່ລະຕອນໃຫ້ສະດວກແລະຖືກຈັງຫວະ ເຄື່ອງໝາຍວັກທີ່ໃຊ້ໃນພາສາລາວແບ່ງເປັນ 2 ກຸ່ມຕາມການນໍາໃຊ້ ດັ່ງນີ້

1. ເຄື່ອງໝາຍກໍາກັບສຽງ ໄດ້ແກ່
   1. ໄມ້ຍະມະການ (ຄໍາເຄົ້າ: ໄມ້ຍມກາຣ): ໃຊ້ຂຽນໄວ້ທ້າຍຄຳ ເພື່ອໃຫ້ອ່ານສຽງຊໍ້າ 2 ເທື່ອ (ຊື່ອື່ນ: ຍະມະການ (ຄໍາເຄົ້າ: ຍມກາຣ) ຫຼື ຊໍ້າຄວາມ ຫຼື ໝາຍຊໍ້າ)
   2. ໄມ້ວັນຊະການ (ຄໍາເຄົ້າ: ໄມ້ວັນຊກາຣ): ໃຊ້ຂຽນໄວ້ເທິງພະຍັນຊະນະ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ອອກສຽງພະຍັນຊະນະນັ້ນ ເຊິ່ງເອີ້ນວ່າ ຕົວກາລັນ (ຄໍາເຄົ້າ: ຕົວກາຣັນຕ໌)
   3. ໄມ້ຍາມະການ (ຄໍາເຄົ້າ: ໄມ້ຍາມກາຣ): ໃຊ້ຂຽນໄວ້ເທິງພະຍັນຊະນະທີ່ຄວບກັນ
   4. ພິນທຸ: ໃຊ້ຂຽນໄວ້ກ້ອງພະຍັນຊະນະ ເພື່ອແທນໄມ້ກັນ (-ັ) ແລະບອກວ່າພະຍັນຊະນະນັ້ນເປັນຕົວສະກົດ
2. ເຄື່ອງໝາຍກໍາກັບວັກຕອນ ໄດ້ແກ່
   1. ເປຍຍານນ້ອຍ (ຄໍາເຄົ້າ: ເປຍຍາລນ້ອຍ): ໃຊ້ຫຍໍ້ຄໍາ
   2. ເປຍຍານໃຫຍ່ (ຄໍາເຄົ້າ: ເປຍຍາລໃຫຍ່): ໃຊ້ລະຄໍາຫຼືຂໍ້ຄວາມ (ຊື່ອື່ນ: ເກາະລະ ຫຼື ແລະອື່ນ ໆ)
   3. ຕາໄກ່: ໃຊ້ຂຶ້ນຕົ້ນທັງຕົ້ນບົດຮ້ອຍກອງແລະຕົ້ນເລື່ອງຮ້ອຍແກ້ວ
   4. ໂຄມູດ (ຄໍາເຄົ້າ: ໂຄມູຕ): ໃຊ້ຂຽນລົງທ້າຍທັງທ້າຍບົດຮ້ອຍກອງແລະທ້າຍເລື່ອງຮ້ອຍແກ້ວ

ເຄື່ອງໝາຍວັກໃນພາສາລາວທີ່ໄດ້ຮັບມາຈາກພາສາຕ່າງປະເທດ

ເຄື່ອງໝາຍ	ຊື່ພາສາລາວ	ຊື່ພາສາອັງກິດ	ວິທີໃຊ້
.	ມະຫັບພາກ (ມຫັພພາຄ) ຫຼື ເມັດ ຫຼື ຈໍ້າ	full stop ຫຼື period	ໃຊ້ໝາຍບ່ອນຈົບປະໂຫຍກຫຼືຈົບວັກ.
,	ຈຸລະພາກ (ຈຸລພາຄ) ຫຼື ຈຸດ	comma	ໃຊ້ຂຽນຂັ້ນເພື່ອແຍກຄຳ ຂໍ້ຄວາມ ວະລີ ຫຼືອະນຸປະໂຫຍກອອກຈາກກັນ.
;	ອັດທະພາກ (ອັທທພາຄ) ຫຼື້ ຈຸດເມັດ ຫຼື ຈ້ຳຈຸດ	semicolon	ໃຊ້ຂຽນຂັ້ນເພື່ອແຍກປະໂຫຍກທີ່ສົມບູນອອກຈາກກັນຫຼືແຍກປະໂຫຍກທີ່ມີເຄື່ອງໝາຍຈຸດຢູ່ແລ້ວ
:	ທະວິພິນ (ທວິພິນທຸ໌) ຫຼື ສອງເມັດ ຫຼື ສອງຈ້ຳ	colon	ໃຊ້ໝາຍບອກໃຫ້ຮູ້ວ່າຈະມີແນວອ່ານຕໍ່ໄປອີກ.
-	ຂີດຕໍ່ ຫຼື ຂີດຂັ້ນ	hyphen	ໃຊ້ຂີດຂັ້ນຄຳໃດຄຳໜຶ່ງໃນປະໂຫຍກ ຫຼື ຂີດຕໍ່ສອງຄຳໃສ່ກັນ.
–	ຂີດຕໍ່ ຫຼື ຂີດຂັ້ນ	dash	ໃຊ້ຂີດຂັ້ນຄຳໃດຄຳໜຶ່ງໃນປະໂຫຍກ ຫຼື ຂີດຕໍ່ສອງຄຳໃສ່ກັນ ຫຼື ອາດໃຊ້ຂີດຫົວແຖວກໍໄດ້.
_	ຂີດກ້ອງ	underline	ໃຊ້ໝາຍຄວາມເວົ້າທີ່ຕ້ອງການເນັ້ນ.
......	ອາຍັດປະກາດ (ອາຍັຕິປກາສ) ຫຼື ຈໍ້າ ໆ ຫຼື ເມັດລະ ຫຼື ເສັ້ນໄຂ່ປາ (ສາມຈໍ້າ)	ellipsis ຫຼື dotted line	ໃຊ້ໝາຍໃຫ້ຮູ້ວ່າມີອັນຂຽນລົງບ່ອນນີ້ແຕ່ບໍ່ຂຽນ (ຖ້າໃຊ້ໃນກໍລະນີນີ້ ໃຫ້ຂຽນພຽງສາມຈ້ຳກໍພໍ).
?	ປັດສະເຈລີ (ປຣັສເຈຣີຍ໌) ຫຼື ໝາຍຖາມ	question mark	ໃຊ້ໝາຍໃຫ້ຮູ້ວ່າຄວາມເວົ້າທີ່ມີເຄື່ອງໝາຍນີ້ແມ່ນຄຳຖາມ.
!	ອັດສະເຈລີ (ອັສເຈຣີຍ໌) ຫຼື ໝາຍອັດສະຈັນ (ໝາຍອັສຈັຣຍ໌) ຫຼື ອັດສະຈັນ (ອັສຈັຣຍ໌) ຫຼື ໝາຍທ້ວງ	exclamation mark	ໃຊ້ໝາຍໃຫ້ຮູ້ວ່າຄວາມເວົ້ານັ້ນແມ່ນຄໍາອຸທານ
“ ”	ອັນປະກາດ (ອັນປກາສ) ຫຼື ເລັບຊ້ອນ ຫຼື ໄຂແລະອັດເລັບຊ້ອນ ຫຼື ວົງຢືມ	double quotation marks	ໃຊ້ໝາຍໃຫ້ຮູ້ວ່າຄວາມເວົ້າທີ່ຢູ່ໃນລະຫວ່າງເຄື່ອງໝາຍນີ້ເອົາມາຈາກບ່ອນອື່ນຫຼືໃຊ້ເນັ້ນຄວາມໃຫຜູ້ອ່ານສັງເກດ.
‘ ’	ວົງຢືມດ່ຽວ	single quotation marks	ໃຊ້ໝາຍຄໍາຫຼືຂໍ້ຄວາມທີ່ຢູ່ໃນວົງຢືມຢູ່ແລ້ວ.
( )	ວົງເລັບ	parentheses	ໃຊ້ໝາຍຄວາມເວົ້າຊີ້ແຈງເພີ່ມ ໂດຍໃສ່ຄວາມເວົ້າໄວ້ຢູ່ລະຫວ່າງວົງເລັບ.
[ ]	ວົງຂໍ	square brackets	ໃຊ້ໝາຍຄວາມເວົ້າຊີ້ແຈງເພີ່ມ ໃນກໍລະນີທີ່ມີວົງເລັບຢູ່ແລ້ວ.
{ }	ວົງປີກກາ	curly brackets	ໃຊ້ໝາຍຄໍາທີ່ຢູ່ຕ່າງແຖວເຂົ້າກັນ ເພື່ອໃຫ້ຮູ້ວ່າເປັນກຸ່ມດຽວກັນ.
<…>	ວົງຕັດ		ໃຊ້ໝາຍໃຫ້ຮູ້ວ່າຂໍ້ຄວາມທີ່ຢູ່ບ່ອນນີ້ຖືກຕັດອອກ.
”	ເກາະລະ ຫຼື ໝາຍລື້ມ ຫຼື ລະ ຫຼື ໝາຍລຶ້ມຄືນ	ditto mark	ໃຊ້ຂີດໝາຍລົງກ້ອງຄວາມເວົ້າທີ່ຕ້ອງການຂຽນລື້ມຄືນແຕ່ບໍ່ຢາກຂຽນຄວາມເກົ່າ.
/	ໝາຍທັບ	slash	ໃຊ້ຂີດຂັ້ນລະຫວ່າງຄໍາຫຼືຕົວເລກ.

ອ້າງອີງ

• ສິລາ ວີຣະວົງສ໌, ມະຫາ. (1935). ໄວຍາກຣນ໌ລາວ (໑) ອັກຂຣະວິທີ. ໂຮງພິມພ໌ເອກສ໌ແຕຼມໂອຣຽງ.
• ພູມີ ວົງວິຈິດ. (1967). ໄວຍາກອນລາວ. ພິມເທື່ອທີ 1. ພະແນກສຶກສາສູນກາງ.
• ຄນະກັມມະການວັນນະຄະດີ. (1968). ໄວຍາກອນລາວ ພາກ ໑ ອັກຂຣະວິທີ. ພິມເທື່ອທີ 6. ວຽງຈັນທນ໌:ຄນະກັມມະການວັນນະຄະດີ.
• ສິລາ ວີຣະວົງສ໌, ມະຫາ. (1962). ຫລັກພາສາລາວ. ພິມເທື່ອທີ 1.
• ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າວິທະຍາສາດການສຶກສາ (ສສກ). (2021). ໄວຍາກອນລາວປັດຈຸບັນ ພາກອັກຂະຫຼະວິທີ. ວຽງຈັນ:ໂຮງພິມລາວຢູນິພຣິນ ຈຳກັດ