ວິກິພີເດຍ

ຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ (ສະພາບດິນຟ້າອາກາດ)

ຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານສະພາບດິນຟ້າອາກາດ ຫຼື ສິ່ງແວດລ້ອມ ແມ່ນຄໍາສັບທີ່ໃຊ້ຕີກອບຄວາມໝາຍຂອງ ພາວະໂລກຮ້ອນ (Global Warming) ທີ່ເປັນບັນຫາທາງດ້ານຈັນຍາບັນ ແລະ ທາງດ້ານການເມືອງ, ເຊິ່ງມັນແມ່ນຫຼາຍກວ່າສິ່ງທີ່ເປັນສິ່ງແວດລ້ອມທຳມະຊາດທົ່ວໄປ. ຮູບການປະຕິບັດນີ້ແມ່ນເກີດຂຶ້ນໂດຍການເຊື່ອມໂຍງຜົນກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບດິນຟ້າອາກາດໃ່ສ່ກັບຄວາມຍຸດຕິທໍາ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ຄວາມຍຸດຕິທໍາທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ຄວາມຍຸດຕິທໍາທາງດ້ານສັງຄົມ, ນອກນີ້ກໍຍັງກ່ຽວຂ້ອງບັນຫາຕ່າງໆທີ່ໄດ້ກວດສອບເຊັ່ນ: ຄວາມສະເຫມີພາບ, ສິດທິມະນຸດ, ສິດທິສ່ວນລວມ, ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບທາງປະຫວັດສາດສໍາລັບການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ (ຄວາມໝາຍຂອງ ຄວາມຮັບຜິດຊອບທາງປະຫວັດສາດແມ່ນຫົວໃຈສຳຄັນຂອງການໂຕ້ຖຽງໃນເລື່ອງຂອງຄວາມຍຸດຕິທຳ ແລະ ການວັດລະດັບຄວາມຮັບຜິດຊອບໃນຖານະທີ່ໄດ້ທຳການຜະລິດອາຍພິດເຮືອນແກ້ວຮ່ວມກັນທົ່ວໂລກໃນອາດີດ) . ຂໍ້ສະເຫນີຂັ້ນພື້ນຖານກ່ຽວກັບຄວາມຍຸດຕິທໍາໃນສະພາບດິນຟ້າອາກາດມີຄື ຜູ້ທີ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດໜ້ອຍທີ່ສຸດ ແມ່ນຈະໄດ້ຮັບຜົນກະທົບອັນຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດ [1] [2] [3]

ຂະບວນການຍ່າງປະທ້ວງຂອງບັນດາເຍົາວະຊົນເພື່ອຄວາມຍຸດຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ (2017).

ຄຳວ່າ ຄວາມຍຸດຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ (ສະພາບດິນຟ້າອາກາດ) ແມ່ນຍັງຫມາຍເຖິງ ການປະຕິບັດທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມກົດຫມາຍ ຕໍ່ກັບບັນຫາການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ.[4] ໃນປີ 2017, ຈາກບົດລາຍງານຂອງ ໂຄງການສິ່ງແວດລ້ອມ ຂອງ ສະຫະປະຊາຊາດ (United Nations Environment Program) ໄດ້ລະບູວ່າ ແປດຮ້ອຍເກົ້າສິບສີ່ກິດຈະກໍາກຳລັງດຳເນີນການໃນທຸກທົ່ວໂລກ[5] ໃນທ້າຍປີ 2018, ຂະບວນການພັກໂຮງຮຽນເພື່ອລວມຕົວກັນປະທ້ວງຕໍ່ຕ້ານການທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມໄດ້ເລີ່ມຂຶ້ນໃນທົ່ວໂລກ,ໂດຍໄດ້ແຮງຈູງໃຈມາຈາກ ເກຣຕາ ທັນເບີກ (Greta Thunberg),ເຊິ່ງເປັນຜູ້ລິເລີ່ມການປະທ້ວງ ໃນປະເທດສະວີເດັນ

ສາເຫດຂອງຜົນກະທົບທີ່ແຕກຕ່າງກັນຈາກການປ່ຽນແປງດິນຟ່້າອາກາດ ດັດແກ້

 
ການຮວມຕົວກັນເພື່ອຮຽກຮ້ອງຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານດິນຟ້າອາກາດ (2009).

ຄວາມສາມາດຂອງປະຊາຊົນເພື່ອການຫຼຸດຜ່ອນ ແລະ ປັບຕົວເຂົ້າກັບຜົນກະທົບທາງລົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດແມ່ນຂຶ້ນກັບປັດໄຈຕ່າງໆເຫຼົ່ານີ້ເຊັ່ນ: ລາຍຮັບ, ເຊື້ອຊາດ, ຊົນຊັ້ນ, ເພດ, ເງິນທຶນ ແລະ ການນຳສະເໜີວຽກງານທາງດ້ານການເມືອງ. [6] ໃນຂະນະທີ່ຊຸມຊົນທີ່ມີລາຍຮັບຕ່ໍາ ແລະ ຊຸມຊົນທີ່ບໍ່ແມ່ນຄົນຜິວຂາວ (ອາຟຣິກາ, ອາຊີ...) ທີ່ມີຊັບພະຍາກອນໃນການປັບຕົວຫນ້ອຍ, ພວກເຂົານັ້ນມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ຜົນກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດໄດ້ງ່າຍ. [6] [7] ປະຊາຊົນທີ່ຢູ່ໃນຄວາມທຸກຍາກ ຫຼື ຢູ່ໃນສະຖານະພາບທີ່ເປັນອັນຕະລາຍ ມີແນວໂນ້ມທີ່ຈະບໍ່ມີຊັບພະຍາກອນ ຫຼື ແນວຮັບປະກັນທີ່ຈໍາເປັນ ສຳລັບການຟື້ນຕົວຈາກໄພພິບັດທາງທຳມະຊາດ. [7] ນອກເຫນືອຈາກນັ້ນ, ປະຊາກອນດັ່ງກ່າວມັກຈະໄດ້ຮັບຄວາມຊ່ວຍເຫລືອເພື່ອການຫລຸດຜ່ອນໄພພິບັດ ແລະ ການຟື້ນຟູທີ່ບໍ່ເທົ່າທຽມກັນອີກດ້ວຍ. [6] ນອກຈາກນີ້, ພວກເຂົານັ້ນມີສ່ວນຮ່ວມໜ້ອຍໃນການອອກຄຳຄິດຄຳເຫັນຕໍ່ກັບຂະບວນການຕັດສິນໃຈ, ທາງດ້ານການເມືອງ ແລະ ກົດຫມາຍທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມທາງທໍາມະຊາດ.

ຄວາມເປັນມາຂອງຄໍາສັບ ດັດແກ້

ໃນປີ 2000, ກອງປະຊຸມຄັ້ງທີ 6 ຂອງພັກຕ່າງໆ (COP 6) ກໍຄື ກອງປະຊຸມສຸດຍອດຄວາມຍຸຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມຄັ້ງທໍາອິດ ໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນ ເມືອງ La Hague . ໂດຍກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້ມີຈຸດປະສົງເພື່ອ "ຢືນຢັນວ່າ ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດເປັນບັນຫາດ້ານສິດທິ" ແລະ "ສ້າງພັນທະມິດໃນທົ່ວປະເທດ ແລະ ທົ່ວຂອບເຂດຊາຍແດນ" ຕໍ່ຕ້ານການປ່ຽນແປງທາງສະພາບອາກາດ ແລະ ເພື່ອການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ. [8]

ຕໍ່ມາ, ໃນເດືອນສິງຫາ ຫາ ເດືອນກັນຍາ ປີ 2002, ຄະນະສິ່ງແວດລ້ອມສາກົນໄດ້ມາເຕົ້າໂຮມກັນໃນ Johannesburg ສໍາລັບ ກອງປະຊຸມສຸດຍອດຂອງໂລກ (ກອງປະຊຸມສະຫະປະຊາຊາດ ວ່າດ້ວຍສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການພັດທະນາ). [9] ໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້ຍັງເອີ້ນວ່າ Rio + 10, ຕັ້ງແຕ່ 10 ປີ ຫຼັງຈາກທີ່ໄດ້ຈັດ 'ກອງປະຊຸມສຸດຍອດໂລກ 1992 ', ຍຸດທະສາດ Bali ວ່າດວ້ຍຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ [10] ແມ່ນໄດ້ຖືກຮັບຮອງເອົາ. ແມ່ແບບ:Quote box ໃນປີ 2004, ກຸ່ມ Durban ສໍາລັບຄວາມຍຸດຕິທໍາທາງດິນຟ້າອາກາດໄດ້ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນກອງປະຊຸມລະດັບສາກົນໃນ Durban, ປະເທດອາຟຣິກາໃຕ້. ໃນທີ່ນີ້ແມ່ນມີຜູ້ຕາງຫນ້າຈາກ ອົງການ NGOs (Non-Government Organizations) ແລະ ກິດຈະກຳການເຄື່ອນໄຫວຂອງຊຸມຊົນຕ່າງໆ, ເຊິ່ງໄດ້ປຶກສາຫາລືກັນກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍທີ່ມີປະສິດທິພາບ ເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ [11]

ໃນ 'ກອງປະຊຸມສຸດຍອດ Bali ' ປີ 2007, ການຫາສຽງເພື່ອສະໜັບສະໜູນການຍຸດຕິການທຳລາຍສິ່ງແວດລ້ອມ ໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂື້ນ, ແລະ ໃນປີ 2008, ກອງປະຊຸມພະແນກມະນຸດສະທຳສາກົນ ໄດ້ສຸມໃສ່ຄວາມຍຸດຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ທີ່ກອງປະຊຸມຄັ້ງທໍາອິດໃນ ນະຄອນເຈນີວາ . [12]

ໃນປີ 2009, ເຄືອຂ່າຍ ການລົງມືປະຕິບັດຕໍ່ຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານດິນຟ້າອາກາດ ໄດ້ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນລະຫວ່າງການດໍາເນີນງານຂອງ ກອງປະຊຸມສຸດຍອດ Copenhagen . [13] ມັນໄດ້ຊີ້ແຈງເຖິງ ການບໍ່ເຊື່ອຟັງຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ການລົງມືປະຕິບັດໂດຍກົງ ໃນລະຫວ່າງກອງປະຊຸມສຸດຍອດ , ແລະ ນັກເຄື່ອນໄຫວກິດຈະກຳດ້ານສະພາບດິນຟ້າອາກາດຈໍານວນຫຼາຍ ໄດ້ໃຊ້ຄໍາຂວັນທີ່ວ່າ: 'ການປ່ຽນແປງລະບົບ ບໍ່ແມ່ນ ການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ'. [14]

ໃນເດືອນເມສາ 2010, ກອງປະຊຸມປະຊາຄົມໂລກ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ ແລະ ສິດທິຂອງໂລກ ໄດ້ຈັດຂື້ນໃນ Tiquipaya, ປະເທດໂບລິເວຍ. ມັນໄດ້ຖືກຈັດຕັ້ງໂດຍລັດຖະບານຂອງໂບລິເວຍ ທີ່ເປັນການລວມຕົວຂອງປະຊາຊົນ ແລະລັດຖະບານ. ກອງປະຊຸມດັ່ງກ່າວໄດ້ຈັດພິມ ຫລື ລົງຂ່າວວ່າເປັນ "ຂໍ້ຕົກລົງຂອງປະຊາຊົນ" ເຊິ່ງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການສ້າງຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານດິນຟ້າອາກາດ ຫຼື ສິ່ງແວດລ້ອມຫລາຍຂຶ້ນ. [15]

ໃນເດືອນທັນວາ 2018, ຄວາມຕ້ອງການຂອງປະຊາຊົນສໍາລັບການຍຸດຕິທໍາດິນຟ້າອາກາດ, ລົງນາມໂດຍ 292,000 ບຸກຄົນ ແລະ 366 ອົງການ, ໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຜູ້ແທນຂອງລັດຖະບານຢູ່ກອງປະຊຸມ COP24 ໃຫ້ປະຕິບັດຕາມ 6 ບັນຊີລາຍຊື່ຂອງຄວາມຕ້ອງການຄວາມຍຸຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ. [16] ແມ່ແບບ:Quote box

ການຕີຄວາມຫມາຍທີ່ຂັດແຍ່ງ ດັດແກ້

ປະເດັນຫນຶ່ງທີ່ເປັນຂໍ້ໂຕ້ຖຽງກັນໃນການໂຕ້ວາທີ ກ່ຽວກັບ ຄວາມຍຸດຕິທໍາໃນສະພາບອາກາດ ແມ່ນບັນຫາລະດັບຫນຶ່ງທີ່ຖືວ່າ ລະບອບທຶນນິຍົມ (Capitalism) ເປັນສາເຫດຕົ້ນຕໍ. ຄໍາຖາມນີ້ມັກຈະນໍາໄປສູ່ຄວາມບໍ່ເຫັນດີເຫັນພ້ອມລະຫວ່າງບັນດາ ກຸ່ມສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ເປັນເສລີນິຍົມ ແລະ ກຸ່ມສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ເປັນອະນຸລັກນິຍົມ, ໃນອີກຄວາມໝາຍຫນຶ່ງແມ່ນ, ອົງການຈັດຕັ້ງຝ່າຍຊ້າຍ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງຮາກຖານ. ໃນຂະນະທີ່ ຜູ້ຈັດຕັ້ງອົງການດັ່ງກ່າວຕ່າງໆ ແມ່ນຈະຕໍາຫນິ ແລະ ຕໍ່ສູ້ຕ້ານ ຄວາມຕ້ອງການເກີນຄວາມຈຳເປັນຂອງ ລັດທິເສລີນິຍົມໃໝ່ (Neoliberalism) ວ່າດ້ວຍການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ ແລະ ການໂຕ້ຖຽງໃນເງື່ອນໄຂການປະຕິຮູບລະບົບຕະຫຼາດ, ມຸມມອງ ແລະ ທັດສະນະຄະຕິ ພາຍຫລັງການເກີດບັນຫາ ຂອງລະບົບເສລີນິຍົມທີ່ມີລັກສະນະເອົາລັດເອົາປຽບ ຫຼື ທີ່ມີລັກສະນະຂູດຮີດ ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ເກີດບັນຫາ ແລະ ຜົນກະທົບທາງລົບຕ່າງໆຕາມມາ. [17] [18]

ກໍລະນີສຶກສາ: ພາຍຸ ເຮີຣິເຄນ ແຄທຣິນາ ດັດແກ້

 
ພາບນ້ໍາຖ້ວມຫຼັງຈາກ ພະຍຸ Katrina ຂອງ NASA.

ອີງຕາມການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າຫນຶ່ງ, ພາຍຸ ເຮີຣີເຄນ ແຄທຣິນາ (Hurricane Katrina) ໄດ້ເຮັດໃຫ້ມີຄວາມເຂົ້າໃຈວ່າ ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດແມ່ນໄດ້ໃຫ້ຜົນກະທົບຕໍ່ປະຊາຊົນ ຫລື ຊຸມຊົນທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, [6] ເນື່ອງຈາກວ່າ ຜົນກະທົບທີ່ເກີດຂຶ້ນຕໍ່ກັບກຸ່ມທີ່ມີລາຍໄດ້ຕ່ໍາ ແລະ ຊົນເຜົ່າກຸ່ມນ້ອຍ ແມ່ນຮ້າຍແຮງກວ່າໝູ່. [6] ການສຶກສາກ່ຽວກັບເນື້ອໃນຂໍ້ມູນຂອງ ເຊື້ອຊາດ ແລະ ຊົນຊັ້ນຕ່າງໆໃນການເກີດພາຍຸ ເຮີຣີເຄນ ແຄທຣິນາຄັ້ງນີ້ ໄດ້ຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າຜູ້ທີ່ມີຄວາມສ່ຽງທີ່ສຸດແມ່ນ ປະຊາຊົນຜູ້ທຸກຍາກ, ຊຸມຊົນທີ່ບໍ່ແມ່ນຄົນຜິວຂາວ (ຄົນຜິວດຳ), ຜູ້ສູງອາຍຸ, ຄົນເຈັບ ແລະ ຄົນທີ່ບໍ່ມີບ່ອນຢູ່ອາໄສ. [19] ຊຸມຊົນທີ່ມີລາຍໄດ້ຕໍ່າ ແລະ ຊຸມຊົນຄົນຜິວດໍາແມ່ນມີຊັບພະຍາກອນຫນ້ອຍ ແລະ ມີຄວາມຈຳກັດໃນການເຄື່ອນຍ້າຍເພື່ອຫຼີກລ້ຽງກ່ອນພາຍຸຈະເກີດ. [20] [21] ນອກຈາກນີ້, ຫຼັງຈາກພະຍຸເຮີລິເຄນ, ຊຸມຊົນທີ່ມີລາຍໄດ້ຕໍ່າແມ່ນໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຫຼາຍທີ່ສຸດຈາກການປົນເປື້ອນ, [6] ແລະ ນີ້ຍິ່ງເຮັດໃຫ້ຮ້າຍແຮງໄປກວ່າເກົ່າ ຍ້ອນວ່າມາດຕະການການແກ້ໄຂ ແລະ ການຊ່ວຍເຫຼືອຂອງລັດຖະບານ ບໍ່ສາມາດຊ່ວຍບັນດາຜູ້ທີ່ຢູ່ໃນສະຖານະພາບທີ່ສ່ຽງອັນຕະລາຍໄດ້ຢ່າງພຽງພໍ. [7] [19]

ການປະຕິບັດຕໍ່ກັບບັນຫາການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ ດັດແກ້

 
ຫລາຍສິບພັນຄົນຍ່າງເປັນຂະບວນຢູ່ ເມືອງ Copenhagen ສໍາລັບຄວາມຍຸດຕິທໍາດ້ານດິນຟ້າອາກາດ (2009). [22]

ໃນປີ 2018, ສິບຄອບຄົວຈາກບັນດາປະເທດເອີຣົບເຊັ່ນ: ປະເທດ ເຄນຢາ (Kenya) ແລະ ປະເທດຟິຈິ (Fiji) ອັນໄດ້ຍື່ນຄໍາຮ້ອງຕໍ່ຕ້ານ ສະຫະພາບເອີຣົບ ກ່ຽວກັບໄພຂົ່ມຂູ່ຕໍໍບ້ານເມືອງຂອງພວກເຂົາ ທີ່ເກີດຈາກການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ. [23]

ຕໍ່ຕ້ານລັດ ດັດແກ້

ເນເທີແລນ (ປະເທດ ໂຮນລັງ) ດັດແກ້

ໃນປີ 2012, ທະນາຍຄວາມຊາວເນເທີແລນ, ຣອດເຈີ້ ຄ໋ອກ (Roger Cox) ໄດ້ໃຫ້ແນວຄິດກ່ຽວກັບການແຊກແຊງທາງການເມືອງເພື່ອບັງຄັບໃຊ້ການປະຕິບັດຕໍ່ຕ້ານ ການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ . [24] [25] ໃນປີ 2013, ອົງການ Urgenda, ມີຄະນະຜູ້ແທນ 900 ຄົນ, ໄດ້ຍື່ນຄໍາຮ້ອງຟ້ອງຕໍ່ ລັດຖະບານເນເທີແລນ ວ່າ "ບໍ່ໄດ້ໃຊ້ມາດຕະການເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວພຽງພໍ ອັນເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງທາງສະພາບອາກາດຢ່າງຮ້າຍແຮງ". [24]

ໃນປີ 2015, ສານຂັ້ນເມືອງຂອງ The Hague ຕັດສິນວ່າລັດຖະບານຂອງ ເນເທີແລນ ຄວນລົງມືປະຕິບັດເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນ ການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ ເພື່ອປົກປ້ອງພົນລະເມືອງຂອງຕົນຈາກການປ່ຽນແປງທາງສະພາບອາກາດ (ກໍລະນີສຶກສາຂອງ Urgenda). [24] [26] [27] ມັນໄດ້ຖືວ່າເປັນ "ການຕັດສິນທີ່ໄດ້ຈັດວາງໄວ້ກ່ອນຫນ້ານີ້" [26] ແລະ ເປັນ"ການຟ້ອງຮ້ອງຄະດີທາງດິນຟ້າອາກາດຄັ້ງທໍາອິດຂອງໂລກ". [27]

ອີງຕາມ ທ່ານ ເຈມສ໌ ທອນຕັ້ນ (James Thornton), ຫົວຫນ້າບໍລິຫານຂອງ Client Earth, "ສິ່ງທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ, ແມ່ນອີງໃສ່ເນື້ອຫາສຳຄັນຂອງວິທະຍາສາດທີ່ຖືກຈັດຕັ້ງຂຶ້ນ ແລະ ຍຸດທະສາດອັນເກົ່າແກ່ຂອງຫນ້າທີ່ການເບິ່ງແຍງຂອງລັດຖະບານ. ເຫດຜົນດັ່ງກ່າວແມ່ນໃຊ້ໄດ້ໃນລະບົບກົດຫມາຍໃດຫນຶ່ງ ແລະ ຈະຖືກນໍາໃຊ້ໂດຍສານ ຢູ່ໃນປະເທດອື່ນໆ ". [26] [28] ໃນປີ 2018, ສານອຸທອນໃນເມືອງ La Hague ໄດ້ຢືນຢັນການຕັດສິນທີ່ກໍານົດໄວ້ກ່ອນຫນ້ານີ້ ທີ່ເປັນການບັງຄັບໃຫ້ລັດຖະບານເນເທີແລນ (ປະເທດໂຮນລັງ) ເພີ່ມຄວາມພະຍາຍາມຂຶ້ນຕື່ມ ເພື່ອຄວບຄຸມການປ່ອຍອາຍພິດເຮືອນແກ້ວໃນປະເທດເນເທີແລນ. [29]

ອື່ນໆ ດັດແກ້

ຫຼັງຈາກການວາງກົດລະບຽບທີ່ພົ້ນເດັ່ນຂອງ ປະເທດເນເທີແລນ ໃນປີ 2015, ກຸ່ມຜູ້ປະຕິບັດຢູ່ໃນປະເທດອື່ນໆກໍ່ໄດ້ພະຍາຍາມໃຊ້ວິທີການທາງດ້ານການເມືອງແບບດຽວກັນ. [30] [31] [32] ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ: ກຸ່ມຕ່າງໆເຫຼົ່ານັ້ນໄດ້ໄປສານ ເພື່ອປົກປ້ອງປະຊາຊົນຈາກການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດໃນ ປະເທດເບຢ້ຽມ, [26] ອິນເດຍ, [33] ນິວຊີແລນ, [34] ນໍເວ, [35] ແອຟິກາໃຕ້, [34] ສະຫວິດເຊີແລນ [36] ແລະ ສະຫະລັດອາເມລິກາ . [30] [37] [32]

ຕໍ່ຕ້ານບໍລິສັດ ຫລື ອົງກອນ ດັດແກ້

ໃນປະເທດສະຫະລັດອາເມລິກາ, Friends of the Earth, Greenpeace , ພ້ອມກັນກັບ ຫລາກຫລາຍເມືອງເຊັ່ນ: ເມືອງ Boulder, Arcata ແລະ Oakland ໄດ້ຊະນະຕໍ່ການປະທ້ວງ ທະນາຄານການສົ່ງອອກນໍາເຂົ້າຂອງສະຫະລັດ ແລະ ບໍລິສັດລົງທຶນພາກເອກະຊົນໃນຕ່າງປະເທດ ( ລັດວິສາຫະກິດ ຂອງ ລັດຖະບານສະຫະລັດ ), ເຊິ່ງໄດ້ຖືກກ່າວຫາ ວ່າດ້ວຍການຈ່າຍເງິນໃຫ້ແກ່ ໂຄງການນໍ້າມັນເຊື້ອໄຟຟອດຊິນ ເຊິ່ງເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ສະພາບອາກາດ, ເຊິ່ງມັນແມ່ນໃນການລະເມີດ ກົດຫມາຍວ່າດ້ວຍນະໂຍບາຍດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມແຫ່ງຊາດ (ກໍລະນີທີ່ໄດ້ຖືກສະເໜີໃນປີ 2002 ແລະໄດ້ຕົກລົງໃນປີ 2009). [38] [39] [40]

ໃນປີ 2016, ອົງການຂອງລັດຖະບານ ຟິລິບປິນ (ຄະນະກໍາມະການດ້ານສິດທິມະນຸດ) ໄດ້ເລີ່ມທຳການສືບສວນຢ່າງເປັນທາງການ ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດຕໍ່ຕ້ານບັນດາ 47 ຜູ້ຜະລິດກາກບອນທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ. [37] [41]

ໃນປີ 2017, ຊານຟຣານຊິສໂກ, ໂອກແລນ ແລະ ຊຸມຊົນແຄມຝັ່ງ ແຄລິຟໍເນຍອື່ນໆ ໄດ້ຟ້ອງຮ້ອງ ບໍລິສັດນໍ້າມັນເຊື້ອໄຟຫຼາຍແຫ່ງ ວ່າດ້ວຍການເພີ່ມທະວີຂອງລະດັບນ້ໍາທະເລ. [32] ໃນປີ 2018 ນະຄອນ ນິວຢອກ ໄດ້ປະກາດວ່າ ພວກເຂົາກໍາລັງນຳ 5 ບໍລິສັດນ້ໍາມັນເຊື້ອໄຟຟອດຊິນ ( BP, ExxonMobil, Chevron, ConocoPhillips ແລະ Shell ) ໄປຂຶ້ນສານຂອງລັດຖະບານກາງ ຍ້ອນການຜະລິດຂອງພວກເຂົາສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ (ຈາກທີ່ເມືອງມີບັນຫານັ້ນຢູ່ແລ້ວ ກໍຍິ່ງເພີ່ມວະທີຄວາມຮຸນແຮງຂຶ້ນໄປອີກ). [42]

ເບິ່ງເພີ່ມຕື່ມ ດັດແກ້

  1. ↑ Global Humanitarian Forum (1 ຕຸລາ 2009) Kofi Annan ເປີດຕົວຕິດຕາມການໂຄສະນາຍຸດທະສາດດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ, Global Humanitarian Formum, 1 ຕຸລາ 2009.
  2. ↑ Wendy Koch, ການສຶກສາ: ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດມີຜົນກະທົບທີ່ຮ້າຍແຮງຕໍ່ຜູ້ທີ່ຮັບຜິດຊອບໜ້ອຍຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ, USA Today, 7 ມີນາ 2011
  3. ↑ ອາຟຣິກາເວົ້າເຖິງການປ່ຽນແປງທາງດ້ານສະພາບອາກາດ Archived 2018-12-19 at the Wayback Machine ເຊິ່ງໄດ້ກ່າວວ່າ: "ໃນບັນດາປະເທດທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນ, ວິກິດການສະພາບອາກາດ(ບັນຫາສິ່ງແວດລ້ອມ)ທີ່ພວມພົ້ນເດັ່ນນີ້ຄືບັນຫາສໍາຄັນ, ຍ້ອນວ່າມັນຈະມີຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງເສດຖະກິດ, ແຕ່ໃນອາຟຣິກກາບັນຫາຫລັກໆແມ່ນເລື່ອງຂອງຊີວິດ ແລະ ຄວາມຕາຍ. "
  4. ↑ ເບິ່ງຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ຖານຂໍ້ມູນກົດຫມາຍ ກ່ຽວກັບ ສະພາບດິນຟ້າອາກາດ ຂອງໂຄງການສິ່ງ ແວດລ້ອມ .
  5. ↑ Patricia Jolly, "Les Pays-Bas, ໂດຍຜ່ານການແກ້ໄຂບັນຫາການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ" Le Monde, 9 ຕຸລາ 2018 (ຫນ້າທີ່ຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 18 ເດືອນຕຸລາປີ 2018).
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 {{cite book}}: Empty citation (help)
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 {{cite journal}}: Empty citation (help)
  8. ↑ CorpWatch: ການປະຊຸມສຸດຍອດທີ່ມີການຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມຍຸຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ Archived 2016-04-19 at the Wayback Machine, ວັນທີ 19 ເດືອນພະຈິກປີ 2000
  9. ↑ website worldsummit2002.org (archive)
  10. ↑ ນະໂຍບາຍຂອງການປະຕິບັດດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມຂອງ Bali, PDF, 29 ສິງຫາ 2002
  11. ↑ ກຸ່ມ Durban ສໍາລັບການຍຸຕິທໍາດິນຟ້າອາກາດ
  12. ↑ ກອງປະຊຸມປະຈໍາປີຂອງອົງການມະນຸດສະທໍາໂລກປີ 2008
  13. ↑ ການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດແລະການຍຸຕິທໍາ: ກ່ຽວກັບຖະຫນົນຫົນທາງເພື່ອ Copenhagen Archived 2018-12-21 at the Wayback Machine, ມູນນິທິ Heinrich Böll
  14. ↑ 100,000 ເດືອນສໍາລັບການປ່ຽນແປງຂອງລະບົບບໍ່ແມ່ນການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດໃນ Copenhagen ດ້ວຍການຈັບກຸມມະຫາຊົນ Indymedia, 13 ທັນວາ 2009
  15. ↑ ກອງປະຊຸມປະຊາຊົນໂລກກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດແລະສິດທິຂອງໂລກແມ່, ປະຊາຊົນ 22 ເມສາ, Cochabamba, ໂບລິເວຍ
  16. ↑ https://www.peoplesdemands.org/ ຄວາມຕ້ອງການຂອງປະຊາຊົນສໍາລັບຄວາມຍຸຕິທໍາດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ
  17. ↑ Space for Movement: Reflections from Bolivia on climate justice, social movements and the state PDF, edited by Building Bridges collective, July 2010, ISBN 978 0 85316 294 0
  18. ↑ "ແມ່ນການປ່ຽນແປງທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດຂອງນະຄອນຫຼວງ?". Archived from the original on 2018-12-17. Retrieved 2019-04-28.
  19. ↑ 19.0 19.1 {{cite journal}}: Empty citation (help)
  20. ↑ {{cite journal}}: Empty citation (help)
  21. ↑ {{cite journal}}: Empty citation (help)
  22. ↑ Bibi van der Zee ແລະ, David Batty "Copenhagen ການປະທ້ວງອາກາດສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນ", The Guardian, 12 ເດືອນທັນວາ 2009 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມ 17 ເດືອນທັນວາ 2017).
  23. ↑ "Families from 8 countries sue EU over climate change", France 24, 24 May 2018. ຮຽກຂໍ້ມູນວັນທີ 28 May 2018
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 ກໍລະນີອາກາດ Urgenda, Urgenda Foundation (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 6 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  25. ↑ Roger Cox, "ມັນເປັນເວລາສໍາລັບການຕັດສິນໃຈຂອງໄອຍະການທີ່ຈະເຂົ້າໄປໃນແລະຫັນໄປສູ່ຄວາມຮ້າຍກາດທາງອາກາດ", The Guardian, 14 ພະຈິກ 2012 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 6 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 Quirin Schiermeier, "ກົດລະບຽບຂອງສານປະຊາທິປະໄຕປະກາດໃຫ້ລັດຖະບານໂຮນລັງປະຕິບັດເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ", Nature, 24 ມິຖຸນາ 2015 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 5 ພະຈິກ 2016).
  27. ↑ 27.0 27.1 Arthur Neslen, "ລັດຖະບານເນເທີແລນສັ່ງໃຫ້ຕັດການປ່ອຍອາຍຄາບອນໃນກົດລະບຽບທີ່ສໍາຄັນ", The Guardian, 24 ມິຖຸນາ 2015 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 5 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  28. ↑ ມັນຍັງຖືກສະຫນັບສະຫນູນໂດຍ ຫລັກການ Oslo ກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດໂລກ Archived 2017-03-05 at the Wayback Machine . ເບິ່ງ Julia Powles ແລະ Tessa Khan, "ການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ: ສຸດທ້າຍເປັນຄວາມກ້າວຫນ້າຕໍ່ຄວາມບໍ່ແນ່ນອນທາງດ້ານການເມືອງທີ່ຮ້າຍກາດຂອງພວກເຮົາ?", ຜູ້ປົກຄອງ, 30 ມີນາ 2015 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 6 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  29. ↑ {{cite journal}}: Empty citation (help)
  30. ↑ 30.0 30.1 "ການເຄື່ອນໄຫວທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມໃນທົ່ວໂລກ" Archived 2016-11-06 at the Wayback Machine, Greenpeace, 19 ສິງຫາ 2015 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 6 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  31. ↑ Jonathan Watts, "ພວກເຮົາຄວນຈະຢູ່ໃນການກະທໍາຜິດ" - James Hansen ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການຮ້ອງຟ້ອງກ່ຽວກັບອາກາດ ", The Guardian, 17 ພະຈິກ 2017 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 17 ເດືອນພະຈິກປີ 2017).
  32. ↑ 32.0 32.1 32.2 ສູນການປະຕິບັດຄວາມເປັນສ່ວນຕົວ, "ສະຖານທີ່ສຸດທ້າຍ: ກົດຫມາຍອາກາດທີ່ຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ອະນາຄົດຂອງນ້ໍາມັນຂະຫນາດໃຫຍ່", The Guardian, 17 ເດືອນທັນວາ 2017 (ຫນ້າຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 17 ເດືອນທັນວາປີ 2017).
  33. ↑ Reuters, "ຊາວຫນຸ່ມອາຍຸ 9 ປີປະທ້ວງລັດຖະບານອິນເດຍກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ", The Guardian, 7 ເມສາ 2017 (ຫນ້າທີ່ຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 9 ເມສາ 2017).
  34. ↑ 34.0 34.1 Tessa Khan, "ວິທີການຕໍ່ສູ້ກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດແມ່ນກໍາລັງເພີ່ມຂຶ້ນແລະໄດ້ຮັບໄຊຊະນະໃນສານ", The Guardian, 8 ມີນາ 2017 (ຫນ້າຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 9 ມີນາ 2017).
  35. ↑ Tone Sutterud ແລະ Elisabeth Ulven, "Norway sued over Arctic oil exploration plans", The Guardian, 14 November 2017 (page visited on 17 November 2017).
  36. ↑ Ainès pour la protection du climat, 2016 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 5 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  37. ↑ 37.0 37.1 John Vidal, "ຜູ້ຜະລິດກາກບອນທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກໄດ້ປະເຊີນກັບບັນຫາສິດທິມະນຸດສະຍະຊນ", The Guardian, 27 ກໍລະກົດ 2016
  38. ↑ ທ່ານ Douglas Starr, "ບັນຊີລາຍການຄາບອນ Richard Heede ໄດ້ຮັບຄວາມຮັບຜິດຊອບຫຼາຍຕໍ່ການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດໃນ 90 ບໍລິສັດ, ຄົນອື່ນເວົ້າວ່າມັນເປັນການຮ່ວມມື", Science, Volume 353, Issue 6302, 26 ສິງຫາ 2016, ຫນ້າ 858-861.
  39. ↑ ຄະດີທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ Archived 2018-11-04 at the Wayback Machine, IPCC ບົດລາຍງານການປະເມີນຜົນທີສີ່: ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ 2007, ຄະນະກໍາມະການສາກົນກ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 30 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  40. ↑ ຄໍາສັ່ງການປະຕິເສດຄໍາຕັດສິນຂອງຜູ້ຖືກກ່າວຫາຄໍາຮ້ອງທຸກສໍາລັບການພິພາກສາ, ໃນກໍລະນີຂອງຫມູ່ເພື່ອນຂອງໂລກ, Greenpeace, Inc. ແລະເມືອງ Boulder Colorado ກັບ Peter Watson (Overseas Private Investment Corporation) ແລະ Phillip Lerrill (ທະນາຄານສົ່ງອອກ - ນໍາເຂົ້າຂອງສະຫະລັດ) ຫມາຍເລກ C 02-4106 JSW Archived 2016-12-01 at the Wayback Machine, ສະຫະລັດເຂດເມືອງສໍາລັບພາກເຫນືອຂອງລັດ California, 2005 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 30 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  41. ↑ ຄໍາຮ້ອງຟ້ອງຮ້ອງຂໍສໍາລັບການສືບສວນກ່ຽວກັບຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງກາກບອນສໍາລັບການລະເມີດສິດທິມະນຸດຫຼືການຂົ່ມຂູ່ຂອງການລະເມີດທີ່ໄດ້ຮັບຈາກຜົນກະທົບຂອງການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ Archived 2017-03-15 at the Wayback Machine, ຄະນະກໍາມະສິດທິກ່ຽວກັບມະນຸດຂອງຟີລິບປິນ, 2016 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 30 ເດືອນພະຈິກປີ 2016).
  42. ↑ Oliver Milman, "ນະຄອນນິວຢອກມີແຜນທີ່ຈະຖີ້ມ $ 5 ພັນລ້ານຈາກນໍ້າມັນເຊື້ອໄຟແລະບໍລິສັດນ້ໍາມັນ", The Guardian, 10 ມັງກອນ 2018 (ຫນ້າທີ່ໄດ້ໄປຢ້ຽມຢາມໃນວັນທີ 12 ມັງກອນ 2018).

ອ່ານ​ເພີ່ມ​ຕື່ມ ດັດແກ້

ດຶງຂໍ້ມູນຈາກ "https://lo.wikipedia.org/w/index.php?title=ຄວາມຍຸດຕິທຳດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ_(ສະພາບດິນຟ້າອາກາດ)&oldid=104274"