ພາສາລາວ: Difference between revisions
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
ແຖວ 1:
{{ชื่ออื่น|ภาษา||ลาว (แก้ความกำกวม)}}
{{Infobox language
|name=ภาษาลาว
|nativename='''{{lang|lo|ພາສາລາວ}}''' ''phasa lao''
|pronunciation={{IPA|pʰáːsǎː láːw}}
|states=[[ประเทศลาว|ลาว]] และใช้บางพื้นที่ใน [[ประเทศไทย|ราชอาณาจักรไทย]] และ [[ประเทศกัมพูชา|ราชอาณาจักรกัมพูชา]]
|speakers=20–25 ล้านคน
|ref=<ref>http://www.seasite.niu.edu/lao/lao3.htmn</ref>
|date=2004
|speakers2=(3 ล้านคนใน ลาว, สำรวจในปี 2005)<ref>http://www.ethnologue.com/language/lao</ref>
| fam1 = [[ตระกูลภาษาไท-กะได|ไท-กะได]]
| fam2 = [[กลุ่มภาษาไท|ไท]]
| fam3 = [[กลุ่มภาษาไทตะวันตกเฉียงใต้|ไทตะวันตกเฉียงใต้]]
| fam4 = [[กลุ่มภาษาลาว-ผู้ไท|ลาว-ผู้ไท]]
|
|minority=
|script = [[อักษรลาว]] ใน[[ประเทศลาว|ลาว]]<br>[[อักษรไทย]] ใน[[ประเทศไทย]]
|iso1=lo
|iso2=lao
|lc1=lao|ld1=ภาษาลาว
|lc2=tts|ld2=ภาษาอีสาน
|glotto=laoo1244
|glottoname=Lao
|glotto2=nort2741
|glottoname2=ไทยตะวันออกเฉียงเหนือ
|notice=IPA
|map=Idioma lao.png
}}
'''ภาษาลาว''' (ลาว: {{lang|lo|ພາສາລາວ}} ''พาสาลาว'') เป็นภาษาราชการของ[[ประเทศลาว]] เป็นภาษาที่มี[[วรรณยุกต์]]ใน[[ภาษาไท|ภาษากลุ่มไท]] และสัมพันธ์ใกล้ชิดกับ[[ภาษาอีสาน]]ของ[[ประเทศไทย]]ซึ่งเป็นสำเนียงหนึ่งของภาษาลาว ระบบการเขียนในภาษาลาวจะใช้[[อักษรลาว]] ซึ่งเป็นระบบ[[อักษรสระประกอบ]] (ระบบการเขียนที่ประกอบด้วยสัญลักษณ์แทนพยัญชนะและตามด้วยสระที่จะอยู่ด้านหน้า หลัง บน ล่าง ของพยัญชนะ) และสัมพันธ์ใกล้ชิดกับ[[อักษรไทย]]
== สำเนียงภาษาถิ่น ==
สำเนียงภาษาถิ่นของภาษาลาวสามารถแบ่งได้ 6 สำเนียงใหญ่ คือ:
# [[ภาษาลาวเวียงจันทน์]] ([[เวียงจันทน์]] [[บริคำไชย]])
# ภาษาลาวเหนือ ([[หลวงพระบาง]] [[ไชยบุรี]] [[อุดมไชย]] [[หลวงน้ำทา]])
# ภาษาลาวตะวันออกเฉียงเหนือ ([[เชียงขวาง]] [[หัวพัน]])
# ภาษาลาวกลาง ([[คำม่วน]] [[สุวรรณเขต]])
# ภาษาลาวใต้ ([[จำปาศักดิ์]] [[สาละวัน]] [[เซกอง]] [[อัตปือ]])
# ภาษาลาวตะวันตก (ไม่มีใช้ในประเทศลาว [[ร้อยเอ็ด]])
ทางการประเทศลาวไม่ได้กำหนดให้สำเนียงถิ่นใดเป็นสำเนียงภาษากลาง แต่การใช้ภาษาลาวอย่างเป็นทางการ เช่น ทางสถานีโทรทัศน์แห่งประเทศลาว สถานีวิทยุแห่งประเทศลาว จะใช้สำเนียงเวียงจันทน์ซึ่งเป็นสำเนียงของคนเมืองหลวง สามารถเข้าใจกันได้ทั่วประเทศ การเรียนภาษาลาวในประเทศลาวนั้น รัฐบาลลาวไม่ได้บังคับให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ แต่ให้สามารถใช้สำเนียงท้องถิ่นต่าง ๆ ได้ แต่การเรียนภาษาลาวสำหรับชาวต่างประเทศ รัฐบาลลาวแนะนำให้ใช้สำเนียงเวียงจันทน์ ฉะนั้นประชาชนในประเทศลาวจึงพูดอ่านภาษาลาวเป็นสำเนียงท้องถิ่นของตน แต่ประชาชนก็สามารถฟังเข้าใจได้ทุกสำเนียงทั่วประเทศ แม้จะพูดภาษาต่างสำเนียงกันก็ตาม
ส่วนในประเทศลาว นอกจากสำเนียงถิ่นใหญ่แล้วยังมีสำเนียงแตกออกไปอีกหลายสำเนียงย่อย เช่น ภาษาลาวใต้ถิ่นสาละวัน ภาษาลาวกลางถิ่นสุวรรณเขต สำเนียงย่อยถิ่นเมืองอาดสะพังทอง ถิ่นเมืองจำพอน ภาษาเวียงจันทน์ถิ่นเมืองปากงึม ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีผู้พูดภาษาลาวใต้ถิ่นจำปาศักดิ์ในจังหวัดพระวิหาร สตึงแตรง และรัตนคีรีของประเทศกัมพูชาด้วย
== ระบบเสียง ==
=== พยัญชนะ ===
==== พยัญชนะต้น ====
{|class="wikitable"
!
!colspan="3"|
!colspan="1"|
!colspan="3"|
!colspan="1"|หลังปุ่มเหงือก
!colspan="1"|
!colspan="3"|
!colspan="1"|
|-
!style="text-align: left;"|
| colspan = "2"|
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|
|
| colspan = "2"|
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|
| colspan = "1"|
| style = "text-align: center;background: #fcf;"|{{IPA|[ɲ]}}<br />ຍ, ຫຍ
| colspan = "2"|
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|
| colspan = "2"|
|-
!style="text-align: left;"|
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[p]}}<br />ປ
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[pʰ]}}<br />ຜ,ພ
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[b]}}<br />ບ
|
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[t]}}<br />ຕ
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[tʰ]}}<br />ຖ,ທ
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[d]}}<br />ດ
| colspan = "1"| ||
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|[k]}}<br />ກ
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|[kʰ]}}<br />ຂ,ຄ
|
| style = "text-align: center;background: #ccc;"|{{IPA|[ʔ]}}<br />*ອ
|-
!style="text-align: left;"|เสียงเสียดแทรก
| colspan = "3"|
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|
| style = "text-align: center;background: #ffc;"|{{IPA|
| colspan = "2"|
| colspan = "1"|
|
| colspan = "3"|
| style = "text-align: center;background: #ccc;"
|-
!style="text-align: left;"|
| colspan = "3"|
|
| colspan = "3"|
|
|
| colspan = "3"|
|
|-
!style="text-align: left;"|เสียงเปิด
| colspan = "3"|
| style = "text-align: center;background: #cff;"|{{IPA|[ʋ]}}<br />ວ,ຫວ
| colspan = "3"|
| colspan = "1"|
| style = "text-align: center;background: #cff;"|{{IPA|[j]}}<br />ຢ
| colspan = "3"|
|
|-
!style="text-align: left;"|
| colspan = "3"|
|
| colspan = "2"|
| style = "text-align: center;background: #cff;"
| colspan = "
|
| colspan = "3"|
|
|}
:<nowiki>*</nowiki> ອ /ʔ/ ที่เป็นพยัญชนะต้นหมายถึงเสียงเงียบ และดังนั้นมันจึงถูกพิจารณาว่าเป็น[[เสียงกัก เส้นเสียง]]
==== พยัญชนะสะกด ====
{|class="wikitable"
!
!colspan="2"|ริมฝีปาก<br />ทั้งสอง
!colspan="1"|ริมฝีปากล่าง<br />-ฟันบน
!colspan="2"|ปุ่มเหงือก
!colspan="1"|หลังปุ่มเหงือก
!colspan="1"|เพดานแข็ง
!colspan="2"|เพดานอ่อน
!colspan="1"|เส้นเสียง
|-
!style="text-align: left;"|
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[m]}}<br />ມ
|
|
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[n]}}<br />ນ
|
| style = "text-align: center;background: #
|
|-
!style="text-align: left;"|
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|[p̚]}}<br />ບ
|
|
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|[t̚]}}<br />ດ
|
|
|
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|[k̚]}}<br />ກ
|
| style = "text-align: center;background: #ccc;"|{{IPA|[ʔ]}}<br />*
|-
!style="text-align: left;"|เสียงเปิด
|
| style = "text-align: center;background: #cff;"|{{IPA|[w]}}<br />ວ
|
| colspan = "2"|
|
| style = "text-align: center;background: #cff;"|{{IPA|[j]}}<br />ຍ
| colspan = "2"|
|
|}
:<nowiki>*</nowiki> เสียงกัก เส้นเสียง จะปรากฏเฉพาะหลังสระเสียงสั้นเมื่อไม่มีพยัญชนะสะกด
===
เสียงสระในภาษาลาวซึ่งคล้ายคลึงกับเสียงสระภาษาไทยแบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือ สระเดี่ยว สระประสม และสระเกิน สะกดด้วยรูปสระพื้นฐานหนึ่งตัวหรือหลายตัวร่วมกัน
'''สระเดี่ยว''' หรือ '''สระแท้''' คือสระที่เกิดจากฐานเพียงฐานเดียว มีทั้งสิ้น 18 เสียง
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!rowspan="3" |
!colspan=2|
!colspan=4|
|-
!colspan=2|
!colspan=2|
!colspan=2|
|-
!
|-
!ลิ้นยกสูง
| {{IPA|/i/}}<br />xິ
| {{IPA|/iː/}}<br />xີ
Line 158 ⟶ 195:
| {{IPA|/uː/}}<br />xູ
|-
!ลิ้นกึ่งสูง
| {{IPA|/e/}}<br />ເxະ
| {{IPA|/eː/}}<br />ເx
Line 166 ⟶ 203:
| {{IPA|/oː/}}<br />ໂx
|-
!ลิ้นกึ่งต่ำ
| {{IPA|/ɛ/}}<br />ແxະ
| {{IPA|/ɛː/}}<br />ແx
Line 174 ⟶ 211:
| {{IPA|/ɔː/}}<br />xໍ, xອ
|-
!ลิ้นลดต่ำ
|
|
Line 182 ⟶ 219:
|
|}
'''สระประสม''' คือสระที่เกิดจากสระเดี่ยวสองเสียงมาประสมกัน เกิดการเลื่อนของลิ้นในระดับสูงลดลงสู่ระดับต่ำ ดังนั้นจึงสามารถเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "สระเลื่อน" มี 3 เสียงดังนี้
* ເxຍ {{IPA|/iːa/}} ประสมจากสระ อี และ อา
* ເxືອ {{IPA|/ɯːa/}} ประสมจากสระ อือ และ อา
* xົວ {{IPA|/uːa/}} ประสมจากสระ อู และ อา
=== เสียงวรรณยุกต์ ===
[[ภาษาลาวเวียงจันทน์]]มีระดับเสียง[[วรรณยุกต์]] 6 ระดับ: Low (เอก) Mid (สามัญ) High (ตรี) Rising (จัตวา) High Falling (ใกล้เคียงกับโท) และ Low Falling (โท) ระดับเสียงจะแตกต่างกัน ไปตามชนพื้นเมืองของผู้พูดและที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ เช่น ชาว[[หลวงพระบาง]]จะใช้ ระดับเสียงวรรณยุกต์ 5 ระดับ คือ
* กลางต่ำลงขึ้น
* ต่ำขึ้น
* กลางระดับ
* สูงขึ้น
* กลางขึ้น
{| class="wikitable" style=text-align:center
|-
! colspan=2|วรรณยุกต์ !!rowspan=2|[[สัทอักษรสากล]]!! colspan=5|ตัวอย่าง
|-
! ไทย ||[[ภาษาอังกฤษ|อังกฤษ]] ||[[อักษรลาว]]|| รูปปริวรรต ||[[สัทอักษรสากล]] ||เทียบเสียงไทย<br />(โดยประมาณเท่านั้น) ||ความหมาย
|-
| เอก ||low ||/◌̀/ [˨˩]||ກາ|| กา||/kàː/ ||ก่า||กา,นกกา
|-
| จัตวา|| rising||/◌̌/ [˨˦]||ຂາ|| ขา|| /kʰǎː/||ขา||ขา, อวัยวะใช้เดิน
|-
| สามัญ|| mid||/◌̄/ [˧]||ຂ່າ,ຄ່າ|| ข่า,ค่า||/kʰāː/ ||คา||ข่า (หัวข่า), ค่า (คุณค่า)
|-
| โทต่ำ|| low-falling||/◌᷆/ [˧˩]||ຂ້າ|| ข้า|| /kʰa᷆ː/||ข่า,ข้า||ข้า (สรรพนาม), ฆ่า, ข้าทาส
|-
| ตรี||high ||/◌́/ [˦˥]||ຄາ|| คา||/kʰáː/ ||ค้า||คา (คาที่), หญ้าคา
|-
| โทสูง|| falling||/◌̂/ [˥˩]||ຄ້າ|| ค้า||/kʰâː/ ||ค่า||ค้า, ค้าขาย
|}
== ตัวอักษร ==
ภาษาลาวมีตัวอักษรที่ใช้เขียนอยู่สองแบบ คือ
* [[อักษรลาว]] ใช้เขียนเรื่องคดีทางโลกทั่วไป ปัจจุบันรัฐบาลลาวได้ปรับปรุงอักษรลาวเดิมให้ใช้เป็นอักษรราชการ (ในภาคอีสานของไทยยังคงใช้อยู่บ้างในเอกสารโบราณ เรียกชื่อว่า [[อักษรไทน้อย]])
== ตัวอย่างคำศัพท์ ==
* {{lang|lo|ຂອບໃຈຫຼາຍໆເດີ}} (ขอบ ใจ หลาย หลาย เด้อ, {{IPA|[kɔ᷆ːp t͡ɕàj lǎːj lǎːj dɤ̂ː]}}) ''ขอบคุณมากๆครับ/ค่ะ''
* {{lang|lo|ຂ້ານ້ອຍເຮັດບໍ່ໄດ້ດອກ}} (ข้า น้อย เฮ็ด บ่อ ได้ ดอก, {{IPA|[kʰa᷆ːnɔ̂ːj hēt bɔ̄ː dâj dɔ᷆ːk]}}) ''ผม/ดิฉันทำไม่ได้หรอก''
* {{lang|lo|ໄຂປະຕູໃຫ້ແດ່}} (ไข ปะ ตู ให้ แด่, {{IPA|[kʰǎj pa.tùː ha᷆j dɛ̄ː ]}}) ''เปิดประตูให้หน่อย''
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}
{{เริ่มอ้างอิง}}
* สีเวียงแขก กอนนิวง (1999). '''หนังสือคู่มือเรียนภาษาลาวง่ายๆ''' เวียงจันทน์ : สำนักพิมพ์และจำหน่ายหนังสือแห่งรัฐ
* ANSI Z39.35-1979, System for the Romanization of Lao, Khmer, and Pali; ISBN 0-88738-968-6.
* Hoshino, Tatsuo and Marcus, Russel. (1989). Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos. Tuttle Publishing. ISBN 0-8048-1629-8.
Line 290 ⟶ 273:
* Kerr, Allen. (1994). Lao–English Dictionary. White Lotus. ISBN 974-8495-69-8.
* Simmala, Buasawan and Benjawan Poomsan Becker (2003), Lao for Beginners. Paiboon Publishing. ISBN 1-887521-28-3
{{จบอ้างอิง}}
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{สถานีย่อย2|ภาษา}}
{{วิกิภาษาอื่น|lo}}
{{วิกิพจนานุกรม}}
{{วิกิตำรา}}
* [http://www.seasite.niu.edu/lao/lao3.htm SEAsite Laos] เว็บไซต์เกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรมของลาว
* [http://omniglot.com/writing/lao.htm ข้อมูลเกี่ยวกับอักษรลาวโดย Omniglot]
* [http://abcdlaos.blogspot.com/ AbcdLaos] เว็บไซต์เกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรมของลาวในภาษาสเปน
{{ภาษาไทกะได}}
{{ภาษาทางการอาเซียน}}
[[หมวดหมู่:ภาษาลาว| ]]
[[หมวดหมู่:ภาษาในประเทศลาว]]
[[หมวดหมู่:กลุ่มภาษาไท|ลาว]]
|