ວິກິພີເດຍ

ພາສາລາວ: Difference between revisions

Browse history interactively
ສ່ວນຕ່າງກ່ອນສ່ວນຕ່າງຕໍ່ໄປ →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ປ່ຽນ ໜ້ານີ້ ໂດຍ 'Dit is een rare taal'
ລ Reverted edits by 193.173.63.180 (talk) to last revision by PiRSquared17
ແຖວ 1:
{{ກ່ອງຂໍ້ມູນ ພາສາ
Dit is een rare taal
| name = ພາສາລາວ
| nativename = [[file:Lao language.gif]]
| pronunciation = ''ພາສາລາວ''
| familycolor = Tai-Kadai
| states = [[ປະເທດລາວ|ລາວ]], [[ປະເທດໄທ|ໄທ]], [[ປະເທດມຽນ|ມຽນມາ]], [[ປະເທດຫວຽດນາມ|ຫວຽດນາມ]], [[ປະເທດກຳປູເຈຍ|ກຳປູເຈຍ]], [[ປະເທດອາເມຣິກາ|ອາເມຣິກາ]], [[ຝຣັ່ງ|ຝຣັ່ງ]], [[ການາດາ|ການາດາ]], [[ອົດສະຕຣາລີ|ອົດສະຕຣາລີ]], [[ຍີ່່ປຸ່ນ|ຍີ່ປຸ່ນ]]
| region =
| speakers = 6 ລ້ານ (ປະມານ ຫລາຍກວ່າ ໒໐ ລ້ານຖ້າລວມຜູ້ເວົ້າພາກອິສານຂອງປະເທດໄທ)
| fam2 = [[ຕະກູນຄຳໄທ|ຄຳໄທ]]
| fam3 = [[ຕະກູນພາສາບີ-ໄທ|ບີ-ໄທ]]
| fam4 = [[ຕະກູນພາສາໄທ-ແສກ|ໄທ-ແສກ]]
| fam5 = [[ຕະກູນພາສາໄທ|ໄທ]]
| fam6 = [[ຕະກູນພາສາໄທຕະເວັນຕົກສຽງໃຕ້|ໄທຕະເວັນຕົກສຽງໃຕ້]]
| fam7 = [[ຕະກູນພາສາລາວ-ຜູ້ໄທ|ລາວ-ຜູ້ໄທ]]
| script = [[ອັກສອນລາວ]]
| nation = ປະເທດລາວ
| iso1 = lo|iso2=lao|iso3=lao}}
 
'''ພາສາລາວ'''{{spaces}}ແມ່ນພາສາທາງການຂອງ[[ສປປ ລາວ|ປະເທດສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ]] ແລະພາສາແມ່ຂອງຊາວລາວ ແລະຊົນເຊື້ອສາຍອື່ນໃນປະເທດລາວ ພາສາລາວມີວັນນະຍຸດ ມີການໃຊ້ໃນພາກອີສານຂອງປະເທດໄທຍ (ສະນັ້ນຄົນໃນປະເທດໄທຍມັກຈະເອີ້ນພາສາລາວວ່າພາສາອີສານ) ຣະບົບການຂຽນຈະໃຊ້ ຕົວອັກສອນລາວຊື່ງເປັນຣະບົບອັກສອນສຣະປະກອບ (ຣະບົບການຂຽນທີ່ປະກອບດ້ວຍສັນຍາລັກແທນພະຍັນຊະນະແລະຕິດຕາມດ້ວຍສຣະທີ່ຈະຢູ່ທາງໜ້າ ທາງຫຼຼັງ ທາງເທິງ ທາງລຸ່ມ ຂອງພະຍັນຊະນະ) ແລະມີຄວາມສຳພັນໃກ້ຊິດກັບພາສາໄທຍ ພາສາລາວແມ່ນພາສາໃນກຸ່ມພາສາໄຕ ອັນເປັນກຸ່ມຍ່ອຍຂອງ[[ຕະກູນພາສາໄທ-ກະໄດ]]<ref>"Ethnologue Report for Language Code: Lao." Ethnologue, Languages of the World. Web. 19 Nov. 2010. [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=lao].</ref>{{spaces}}
 
== ຄວາມເປັນມາຂອງພາສາລາວ ==
ພາສາລາວສືບຖອດມາຈາກ ພາສາໄຕ ຢູ່ພາກໃຕ້ຂອງປະເທດຈີນຊື່ງເປັນຈຸດດັ່ງເດີມຂອງຫລາຍພາສາຕ່າງໆ ທີ່ຍັງໃຊ້ແລະເວົ້າຢູ່ໂດຍຫລາຍຊົນເຜົ່າ. ເນື່ອງຈາກຖືກຄວາມກົດດັນຈາກການຂະຫຍາຍຕົວຂອງອານາຈັກຈີນ, ການບຸກລຸກຂອງຊາວມົງໂກລ ແລະການປູກຝັງທຳນາຫາກີນ, ຄົນໄຕໃດ້ຍົກຍ້າຍລົງມາພາກໃຕ້ສູ່ພາກອີນເດັຍ ຕາມຮີມຝັ່ງແມ່ນ້ຳຂອງ. ການອົບພະຍົກຂອງຊາວໄຕກໍ່ໄດ້ມີກ່າວໄວ້ໃນຕຳນານຂອງເຈົ້າພະຍາ ຂຸນບູຣົມຣາຊາທິຣາສ.
 
== ສໍານຽງທ້ອງຖິ່ນ ==
ສໍານຽງວຽງຈັນເປັນສໍານຽງທີ່ຊາວລາວຕ່າງເຂົ້າໃຈແລະຖືວ່າເປັນສໍານຽງທາງການທີ່ຄົນທົ່ວໄປມັກໃຊ້ໃນການເວົ້າລົມປະຈຳວັນ
 
{| class="wikitable"
|-
! ສໍານຽງ !! ແຂວງ (ຢູ່ລາວ)
|-
| ພາກເໜືອ || ຫລວງພະບາງ, ໄຊຍະບູລີ
|-
| ພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອ || ຊຽງຂວາງ, ຫົວພັນ
|-
| ພາກກາງ || ສະວັນນະເຂດ, ຄຳມ່ວນ
|-
| ພາກໃຕ້ || ຈຳປາສັກ, ສາລະວັນ, ເຊກອງ, ອັດຕະປື
|-
| ວຽງຈັນ || ວຽງຈັນ
|}
 
== ລະບົບສຽງ ==
=== ພະຍັນຊະນະ ===
'''ສຽງສັດທະອັກສອນ[[ພະຍັນຊະນະ]]'''ໃນພາສາລາວ (ສຽງແປ) ມີຢູ່ນຳກັນ 21 ສຽງ
{|class="wikitable"
!&nbsp;
!colspan="3"|ຮິມຝີປາກ<br />ທັງສອງ
!colspan="1"|ຮິມຝີປາກລຸ່ມ<br />-ແຂ້ວເທິງ
!colspan="3"|ປຸ່ມເຫງືອກ
!colspan="2"|ປຸ່ມເຫງືອກ<br />-ເພດານແຂັງ
!colspan="1"|ເພດານແຂັງ
!colspan="3"|ເພດານອ່ອນ
!colspan="1"|ຜະໜັງຄໍ
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງກັກ
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|/p/}}<br />ປ
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|/pʰ/}}<br />ຜ,ພ
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|/b/}}<br />ບ
|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|/t/}}<br />ຕ
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|/tʰ/}}<br />ຖ,ທ
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|/d/}}<br />ດ
| colspan = "2"|&nbsp;||&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|/k/}}<br />ກ
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|/kʰ/}}<br />ຂ,ຄ
|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #ccc;"|{{IPA|/ʔ/}}<br />ອ<sup>*</sup>
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງນາສິກ
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|/m/}}<br />ມ
|&nbsp;
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #cfc;"|{{IPA|/n/}}<br />ນ
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|/ɲ/}}<br />ຍ
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #fcc;"|{{IPA|/ŋ/}}<br />ງ
| colspan = "2"|&nbsp;
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງສຽດແຊກ
| colspan = "3"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #ccf;"|{{IPA|/f/}}<br />ຝ,ຟ
| style = "text-align: center;background: #ffc;"|{{IPA|/s/}}<br />ຊ,ສ
| colspan = "2"|&nbsp;
| colspan = "2"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "3"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #ccc;"|[[ສຽງສຽດແຊກ ເສັນສຽງ ບໍ່ກ້ອງ|{{IPA|/h/}}]]<br />ຫ,ຮ
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງປະສົມສຽດແຊກ
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "3"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #fcf;"|{{IPA|/t͡ɕ/}}<br />ຈ
|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງລົວລີ້ນ
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #cff;"|[[เສຽງລົວ ປຸ່ມເຫງືອກ|{{IPA|/r/}}]]<br />ຣ
| colspan = "2"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງເປີດ
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "3"|&nbsp;
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #cff;"|[[ສຽງເປີດ ເພດານແຂັງ|{{IPA|/j/}}]]<br />ຢ
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #cff;"|{{IPA|/w/}}<br />ວ
|&nbsp;
|-
!style="text-align: left;"|ສຽງຂ້າງລີ້ນ
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "2"|&nbsp;
| style = "text-align: center;background: #cff;"|[[ສຽງເປີດຂ້າງລີ້ນ ປຸ່ມເຫງືອກ|{{IPA|/l/}}]]<br />ລ
| colspan = "2"|&nbsp;
|&nbsp;
| colspan = "3"|&nbsp;
|&nbsp;
|-
|}
:<sup>*</sup> ສຽງ {{IPA|/ʔ/}} ມີປາກົດຢູ່ໃນຄຳທີ່ມີສະລະສຽງສັ້ນແລະບໍ່ມີພະຍັນຊະນະສະກົດ
 
===ວັນນະຍຸດ===
ພາສາລາວມີວັນນະຍຸດ 6 ສຽງ ສະແດງໃນຕາລາງດັ່ງຕໍ່ໄປນີ້.<ref>Blaine Erickson, 2001. [http://sealang.net/sala/archives/pdf4/erickson2001origins.pdf "On the Origins of Labialized Consonants in Lao"]. Analysis based on T. Hoshino and R. Marcus (1981). ''Lao for Beginners: An Introduction to the Spoken and Written Language of Laos''. Rutland/Tokyo: Tuttle. Accessed 2009-12-19.</ref> ໃນຄໍລັມເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ 1 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງຕ່ຳ, 3 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງກາງ, ແລະ 5 ໝາຍເຖິງລະດັບສຽງສູງ.
 
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! ຊື່
! ສັນຍະລັກໃຊ້ນຳ /e/
! ເສັ້ນສະແດງຮູບຮ່າງສຽງວັນນະຍຸດ
! ໂຕຢ່າງ
|-
| ຈາກຕ່ຳໄປສູງ
| {{IPA|ě}}
| 24 ຫຼື 214
| ຂາ
|-
| ສູງ
| {{IPA|é}}
| 4
| ຄາ
|-
| ຈາກສູງໄປຕ່ຳ
| {{IPA|ê}}
| 53
| ຄ້າ
|-
| ກາງ
| {{IPA|ē}}
| 3
| ຄ່າ
|-
| ຕ່ຳ
| {{IPA|è}}
| 1
| ກາ
|-
| ຈາກກາງໄປຕ່ຳ
| {{IPA|ḙ}}
| 31
| ຂ້າ
|}
 
== ຄຳສັບ ==
==== ວັນເວລາ ====
 
{| class="wikitable"
|-
! ວັນ !! Days
|-
| ຈັນ|| Monday
|-
| ອັງຄານ|| Tuesday
|-
| ພຸດ|| Wednesday
|-
| ພະຫັດ|| Thursday
|-
| ສຸກ|| Friday
|-
| ເສົາ|| Saturday
|-
| ອາທິດ|| Sunday
|}
 
{| class="wikitable"
|-
! ລາວ !! English
|-
| ວິນາທີ|| Second
|-
| ນາທີ|| Minute
|-
| ໂມງ/ຊົ່ວໂມງ|| Hour
|-
| ວັນ/ມື້|| Day
|-
| ອາທິດ|| Week
|-
| ເດືອນ|| Month
|-
| ປີ|| Year
|-
| ທົດຕະວັດ|| Decade
|-
| ສັດຕະວັດ|| Century
|-
| ສະຫະສະວັດ || Millennium
|}
 
{| class="wikitable"
|-
! ເດືອນ (ປະຈຸບັນ)
! ກ່ອນປີ 1975
! Month
|-
| ມັງກອນ
| ມົກຣາຄົມ
| January
|-
| ກູມພາ
| ກູມພາພັນ
| February
|-
| ມີນາ
| ມີນາຄົມ
| March
|-
| ເມສາ
| ເມສາຍົນ
| April
|-
| ພຶດສະພາ
| ພຶດສະພາຄົມ
| May
|-
| ມິຖຸນາ
| ມິຖຸນາຍົນ
| June
|-
| ກໍລະກົດ
| ກໍຣະກະດາຄົມ
| July
|-
| ສິງຫາ
| ສິງຫາຄົມ
| August
|-
| ກັນຍາ
| ກັນຍາຍົນ
| September
|-
| ຕຸລາ
| ຕຸລາຄົມ
| October
|-
| ພະຈິກ
| ພຶສຈິກາຍົນ
| November
|-
| ທັນວາ
| ທັນວາຄົມ
| December
|}
 
== ອ້າງອີງ ==
{{ລາຍການອ້າງອິງ}}
 
== ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ ==
* [http://www.omniglot.com/writing/lao.htm ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ Omniglot] {{en icon}}
* [http://sealang.net/lao/dictionary.htm ພົດຈະນານຸກົມ ພາສາລາວ-ພາສາອັງກິດ] {{en icon}}
* [http://www.seasite.niu.edu/lao/ ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ SEAsite Laos] {{en icon}}
* [http://abcdlaos.blogspot.com ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ AbcdLaos]
* [http://laocom.free.fr/ ພາສາລາວແລະອັກສອນລາວ ທີ່ Laocom]
 
[[ໝວດ:ພາສາ|ລາວ]]
[[ໝວດ:ພາສາລາວ|ລ]]
[[ໝວດ:ກຸ່ມພາສາໄທ-ກະໄດ|ລ]]
{{ພາສາໄທກະໄດ}}
 
[[ar:لاو]]
[[be:Лаоская мова]]
[[bg:Лаоски език]]
[[bn:লাও ভাষা]]
[[ca:Laosià]]
[[cs:Laoština]]
[[cy:Lao (iaith)]]
[[de:Laotische Sprache]]
[[en:Lao language]]
[[eo:Laosa lingvo]]
[[es:Idioma lao]]
[[eu:Laosera]]
[[fi:Laon kieli]]
[[fr:Lao (langue)]]
[[gl:Lingua laosiana]]
[[he:לאו (שפה)]]
[[hi:लाओ भाषा]]
[[hif:Lao language]]
[[hr:Laoski jezik]]
[[hu:Lao nyelv]]
[[id:Bahasa Laos]]
[[it:Lingua lao]]
[[ja:ラーオ語]]
[[kk:Лаос тілі]]
[[ko:라오어]]
[[kv:Лаос кыв]]
[[lt:Lao (kalba)]]
[[lv:Laosiešu valoda]]
[[mk:Лаошки јазик]]
[[mr:लाओ भाषा]]
[[ms:Bahasa Lao]]
[[new:लाओ भाषा]]
[[nl:Laotiaans]]
[[no:Laotisk]]
[[pl:Język laotański]]
[[pms:Lenga lao]]
[[pt:Língua laociana]]
[[qu:Law simi]]
[[ro:Limba laoțiană]]
[[ru:Лаосский язык]]
[[sco:Lao leid]]
[[simple:Lao language]]
[[sk:Laoština]]
[[sr:Лаоски језик]]
[[sv:Lao]]
[[ta:இலவோத்திய மொழி]]
[[th:ภาษาลาว]]
[[tr:Laoca]]
[[ug:لائوس تىلى]]
[[uk:Лаоська мова]]
[[vi:Tiếng Lào]]
[[zh:老挝语]]
ດຶງຂໍ້ມູນຈາກ "https://lo.wikipedia.org/wiki/ພາສາລາວ"