ຄະນິດສາດ: Difference between revisions
Content deleted Content added
KUDHUFO |
ລ Reverted edits by 81.173.210.73 (talk) to last revision by Wutsje |
||
ແຖວ 1:
{{template:ຂະຫຍາຍ}}
ຄະນິດສາດ ແມ່ນ ວິທະຍາສາດ ກ່ຽວກັບ [[ຈຳນວນ]], [[ໂຄງສ້າງ]], [[ກາງຫາວ]] ແລະ [[ການປ່ຽນແປງ]]. ການນຳໃຊ້ ຄວາມຮູ້ພື້ນຖານ ກ່ຽວກັບ ຄະນິດສາດ ແມ່ນ ເລີ່ມແຕ່ ສະໄໝ[[ເອຢິບບູຮານ]], [[ເມໂສໂປຕາເມຍ]], [[ອິນເດຍບູຮານ]], [[ຈີນບູຮານ]] ແລະ [[ເກຣັກບູຮານ]]. ເວົ້າໄປແລ້ວ ຄະນິດສາດ ແມ່ນ ວິທະຍາສາດພື້ນຖານ ຫຼື ເຄື່ອງມື ທີ່ຈຳເປັນ ໃນ ເກືອບທຸກໆ ຂະແໜງວິຊາ.
== ບັນດາຂະແໜງ ໃນ ຄະນິດສາດ ==
[[ຮູບ:Abacus 6.png|right|thumb|ເມື່ອກ່ອນ ຄະນິດສາດ ຈະເນັ້ນໃສ່ ແຕ່ ຄວາມຈຳເປັນ ໃນການ ຄິດໄລ່ ເຊັ່ນ ລູກຄິດ ຂອງ ປະເທດຈີນ [[ລູກຄິດ]].]]
ດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວມາແລ້ວ ບັນດາທິດສະດີ ໃນ ຄະນິດສາດ ທຳອິດ ເກີດຂຶ້ນມາ ຈາກ ຄວາມຈຳເປັນ ຂອງ ການຄິດໄລ່ ໃນ ການຄ້າ, ເພື່ອຢາກ ເຂົ້າໃຈ ຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງໂຕເລກ, ເພື່ອ ວັດແທກດິນ, ແລະ ຄາດຄະເນ ປະກົດການດ້ານ [[ດາລາສາດ]]. ຈາກ 4 ຄວາມຈຳເປັນ ຂ້າງເທິງນີ້ ມັນສາມາດ ຈັດແບ່ງ ຄະນິດສາດ ອອກເປັນ ຄະນິດສາດ ທີ່ ສຶກສາ ກ່ຽວກັບ ຈຳນວນ, ໂຄງສ້າງ, ກາງຫາວ ແລະ ການປ່ຽນແປງ ເຊິ່ງແມ່ນ [[ພຶດຊະຄະນິດ]], [[ເລຂາຄະນິດ]], [[ໄຕມູມ]], ແລະ [[ວິເຄາະຄະນິດ]]) ນັ້ນເອງ.
=== ຈຳນວນ ===
ການສຶກສາ ຈຳນວນ ເລີ່ມຈາກ [[ໂຕເລກ]], ເຊັ່ນ [[ຈຳນວນທຳມະຊາດ]] ແລະ [[ຈຳນວນຖ້ວນ]], ການບວກລົບຄູນຫານ ມັນ ເຊິ່ງ ຖືກຈັດເປັນ ພຶດຊະຄະນິດ. ເມື່ອ ລະບົບນໍ້າເບີມີການພັດທະນາ ຈຳນວນເຕັມ ກໍ່ຖືກຖືວ່າ ແມ່ນ [[ກຸ່ມຍ່ອຍ]] ຂອງ [[ຈຳນວນປົກກະຕິ]] ເຊິ່ງ ກໍ່ຈະເປັນ ອົງປະກອບ ຂອງ [[ຈຳນວນຈິງ]] ອີກຕໍ່ໜຶ່ງ. ປະຈຸບັນ ຈຳນວນຈິງ ກໍ່ຖືວ່າ ແມ່ນ ສ່ວນໜຶ່ງ ຂອງ [[ຈຳນວນສົນ]].
:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20"
| <math>1, 2, 3\,\!</math> || <math>-2, -1, 0, 1, 2\,\!</math> || <math> -2, \frac{2}{3}, 1.21\,\!</math> || <math>-e, \sqrt{2}, 3, \pi\,\!</math> || <math>2, i, -2+3i, 2e^{i\frac{4\pi}{3}}\,\!</math>
|-
| [[ຈຳນວນທຳມະຊາດ]]|| [[ຈຳນວນຖ້ວນ]] || [[ຈຳນວນປົກກະຕິ]] || [[ຈຳນວນຈິງ]] || [[ຈຳນວນສົນ]]
|}
=== ໂຄງສ້າງ ===
ບັນດາ ອົງປະກອບ ຂອງ ຄະນິດສາດ ເຊັ່ນ [[ກຸ່ມ]] ຂອງ ຈຳນວນ ແລະ [[ສົມຜົນ]] ຈະມີຄຸນລັກສະນະ ທາງໂຄງສ້າງ. ຄຸນລັກສະນະ ທາງໂຄງສ້າງນີ້ ແມ່ນ ຖືກສຶກສາຢູ່ [[ກຸ່ມ (ຄະນິດສາດ)|ກຸ່ມ]], [[ໜ້າ (ຄະນິດສາດ)|ໜ້າ]] ແລະ ພຶດຊະຄະນິດ ນາມມະທຳ ອື່ນໆ.
:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15"
| [[ຮູບ:Elliptic curve simple.png|96px]] || [[ຮູບ:Rubiks_cube_solved.jpg|96px]] || [[ຮູບ:Group diagdram D6.svg|96px]] || [[ຮູບ:Lattice of the divisibility of 60.svg|96px]]
|-
| [[ທິດສະດີຈຳນວນ]] || [[ພຶດຊະຄະນິດນາມມະທຳ]] || [[ທິດສະດີກຸ່ມ]] || [[ທິດສະດີລຳດັບ]]
|}
=== ກາງຫາວ ===
ການສຶກສາ ກ່ຽວກັບກາງຫາວ ເລີ່ມຈາກ [[ໄຕມູມ]]. [[ໄຕມູມ]] ປະກອບດ້ວຍ ກາງຫາວ ແລະ ຈຳນວນ ເປັນຂະແໜງ ທີ່ [[ຫຼັກເກນປີຕາກໍ]]ທີ່ມີຊື່ສຽງສັງກັດຢູ່. ການສຶກສາກາງຫາວ ໃນໄລຍະຫຼັງ ຈະລວມເອົາ ໄຕມູມ ທີ່ມີຫຼາຍມິຕິກ່ວາ.
:{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="15"
| [[ຮູບ:Pythagorean.svg|96px]] || [[ຮູບ:Taylorsine.svg|96px]] || [[ຮູບ:Osculating circle.svg|96px]] || [[ຮູບ:Torus.png|96px]] || [[ຮູບ:Von koch 6 etapes.svg|96px]]
|-
|[[ເລຂາຄະນິດ]] || [[ໄຕມູມ]] || [[ຜົນຕຳລາໄຕມູມ]] || [[ໂທໂປໂລຈີ]] || [[ເລຂາຄະນິດເຟຣກຕາລ]]
|}
=== ການປ່ຽນແປງ ===
ການສຶກສາ ກ່ຽວກັບ ການປ່ຽນແປງ ແມ່ນ ຫົວຂໍ້ລວມໜຶ່ງ ໃນ [[ວິທະຍາສາດທຳມະຊາດ]], ໃນນີ້ [[ຜົນຕຳລາ]] ແມ່ນ ເຄື່ອງມື ສຳຄັນທີ່ສຸດອັນໜຶ່ງ ທີ່ ຖືກຄົ້ນຄິດຂຶ້ນມາ ເພື່ອ ສຶກສາຄວາມປ່ຽນແປງນີ້. ແນວຄວາມຄິດ ທີ່ ເປັນແກນຫຼັກ ໃນການອະທິບາຍ ການປ່ຽນແປງ ແມ່ນ [[ສົມຜົນ]].
{| style="border:1px solid #ddd; text-align:center; margin: auto;" cellspacing="20"
| [[ຮູບ:Integral_as_region_under_curve.svg|96px]] || [[ຮູບ:Vectorfield_jaredwf.png|96px]] || [[ຮູບ:Differential.png|96px]] || [[ຮູບ:Limitcycle.jpg|96px]] || [[ຮູບ:Lorenz attractor.svg|96px]]
|-
| [[ຜົນຕຳລາ]] || [[ຜົນຕຳລາເວັກເຕີ]]|| [[ຕຳລາສ່ວນຕ່າງ]] || [[ລະບົບໄດນາມິກ]] || [[ທິດສະດີຄາວສ໌]]
|}
[[ໝວດ:ຄະນິດສາດ]]
{{Link FA|ia}}
{{Link FA|ka}}
{{Link FA|la}}
{{Link FA|lmo}}
{{Link FA|mk}}
{{Link FA|vo}}
[[af:Wiskunde]]
[[als:Mathematik]]
[[am:ትምህርተ ሂሳብ]]
[[an:Matematicas]]
[[ang:Rīmcræft]]
[[ar:رياضيات]]
[[arz:رياضيات]]
[[as:গণিত]]
[[ast:Matemátiques]]
[[ay:Jakhu]]
[[az:Riyaziyyat]]
[[ba:Математика]]
[[bar:Mathematik]]
[[bat-smg:Matematėka]]
[[be:Матэматыка]]
[[be-x-old:Матэматыка]]
[[bg:Математика]]
[[bn:গণিত]]
[[bo:རྩིས་རིག]]
[[bpy:গণিত]]
[[br:Matematik]]
[[bs:Matematika]]
[[bug:Matematika]]
[[ca:Matemàtiques]]
[[ceb:Matematika]]
[[ch:Matematika]]
[[ckb:بیرکاری]]
[[co:Matematica]]
[[crh:Riyaziyat]]
[[cs:Matematika]]
[[csb:Matematika]]
[[cv:Математика]]
[[cy:Mathemateg]]
[[da:Matematik]]
[[de:Mathematik]]
[[diq:Matematik]]
[[dsb:Matematika]]
[[dv:ރިޔާޟިއްޔާތު]]
[[el:Μαθηματικά]]
[[eml:Matemâtica]]
[[en:Mathematics]]
[[eo:Matematiko]]
[[es:Matemáticas]]
[[et:Matemaatika]]
[[eu:Matematika]]
[[ext:Matemáticas]]
[[fa:ریاضیات]]
[[fi:Matematiikka]]
[[fiu-vro:Matõmaatiga]]
[[fo:Støddfrøði]]
[[fr:Mathématiques]]
[[frr:Matematiik]]
[[fur:Matematiche]]
[[fy:Wiskunde]]
[[ga:Matamaitic]]
[[gan:數學]]
[[gd:Matamataig]]
[[gl:Matemáticas]]
[[gu:ગણિત]]
[[gv:Maddaght]]
[[hak:Sṳ-ho̍k]]
[[haw:Makemakika]]
[[he:מתמטיקה]]
[[hi:गणित]]
[[hif:Mathematics]]
[[hr:Matematika]]
[[ht:Matematik]]
[[hu:Matematika]]
[[hy:Մաթեմատիկա]]
[[ia:Mathematica]]
[[id:Matematika]]
[[ie:Matematica]]
[[ig:Ọmúmú-ónúọgụgụ]]
[[io:Matematiko]]
[[is:Stærðfræði]]
[[it:Matematica]]
[[ja:数学]]
[[jbo:cmaci]]
[[jv:Matématika]]
[[ka:მათემატიკა]]
[[kab:Tusnakt]]
[[kk:Математика]]
[[kl:Matematikki]]
[[km:គណិតវិទ្យា]]
[[kn:ಗಣಿತ]]
[[ko:수학]]
[[krc:Математика]]
[[ks:علم ریاضی]]
[[ku:Matematîk]]
[[ky:Математика]]
[[la:Mathematica]]
[[lad:Matematika]]
[[lb:Mathematik]]
[[li:Mathematiek]]
[[lij:Matematica]]
[[lmo:Matemàtega]]
[[lt:Matematika]]
[[lv:Matemātika]]
[[map-bms:Matematika]]
[[mdf:Математиксь]]
[[mg:Fanisana]]
[[mk:Математика]]
[[ml:ഗണിതം]]
[[mn:Математик]]
[[mr:गणित]]
[[ms:Matematik]]
[[mt:Matematika]]
[[mwl:Matemática]]
[[my:သင်္ချာ]]
[[myv:Математика]]
[[nah:Tlapōhuayōtl]]
[[nds:Mathematik]]
[[nds-nl:Wiskunde]]
[[ne:गणित]]
[[new:गणित]]
[[nl:Wiskunde]]
[[nn:Matematikk]]
[[no:Matematikk]]
[[nov:Matematike]]
[[nrm:Caltchul]]
[[nv:Ałhíʼayiiltááh]]
[[oc:Matematicas]]
[[os:Математикæ]]
[[pa:ਗਣਿਤ]]
[[pag:Matematiks]]
[[pl:Matematyka]]
[[pms:Matemàtica]]
[[pnb:میتھمیٹکس]]
[[ps:شمېر پوهنه]]
[[pt:Matemática]]
[[qu:Yupay yachay]]
[[ro:Matematică]]
[[roa-rup:Mathematicã]]
[[ru:Математика]]
[[sa:गणितं]]
[[sah:Математика]]
[[sc:Matemàtica]]
[[scn:Matimàtica]]
[[sco:Mathematics]]
[[sh:Matematika]]
[[si:ගණිතය]]
[[simple:Mathematics]]
[[sk:Matematika]]
[[sl:Matematika]]
[[sm:Matematika]]
[[sn:Masvomhu]]
[[so:Xisaab]]
[[sq:Matematika]]
[[sr:Математика]]
[[srn:Sabi fu Teri]]
[[ss:Tekubala]]
[[stq:Mathematik]]
[[su:Matematika]]
[[sv:Matematik]]
[[sw:Hisabati]]
[[szl:Matymatyka]]
[[ta:கணிதம்]]
[[te:గణితము]]
[[tet:Matemátika]]
[[tg:Математика]]
[[th:คณิตศาสตร์]]
[[tk:Matematika]]
[[tl:Matematika]]
[[tpi:Ol matematik]]
[[tr:Matematik]]
[[tt:Математика]]
[[uk:Математика]]
[[ur:ریاضی]]
[[uz:Matematika]]
[[vec:Matemàtega]]
[[vi:Toán học]]
[[vo:Matemat]]
[[war:Matematika]]
[[wo:Xayma]]
[[wuu:数学]]
[[xal:Эсв]]
[[yi:מאטעמאטיק]]
[[yo:Mathimátíkì]]
[[za:Soqyoz]]
[[zh:数学]]
[[zh-classical:數學]]
[[zh-min-nan:Sò͘-ha̍k]]
[[zh-yue:數學]]
| |||